Yutma güçlüğü çeken hastayı iyi dinleyin

TEM­MUZ 2016

Dis­fa­ji­nin nede­ni çoğu zaman baş­ka sorun­lar olsa da çeşit­li tümör­ler de yut­ma güç­lü­ğü­ne neden ola­bi­lir. Ayı­rı­cı tanı­nın has­ta­dan iyi bir hika­ye almak­tan geç­ti­ği­ni söy­le­yen Emsey Hospital’dan KBB Baş ve Boyun Cer­ra­hi­si Uzma­nı Prof. Dr. Suat Tur­gut, dis­fa­ji­nin neden­le­ri­ni, teş­hi­si­ni ve teda­vi­si­ni anlattı. 

Yut­ma güç­lü­ğü­nün neden­le­ri nelerdir?

Yut­ma faali­ye­ti­ne katı­lan organ­la­rın; enfek­si­yon, tümö­ral, meta­bo­lik, nöro­lo­jik, doğum­sal ve diğer neden­ler­le fonk­si­yon­la­rı­nın bozul­ma­sı yut­ma güç­lü­ğü oluş­tu­rur. Ağız, diş, dil, badem­cik­le­rin ve yuta­ğın ilti­hap­la­rın­da yut­ma güç­lü­ğü var­dır ve ağrı­lı­dır. Faren­jit, ton­sil­lit, diş ve dil apse­si gibi enfek­si­yon durum­la­rın­da yutar­ken cid­di şekil­de ağrı his­se­di­lir. Ağız ve yutak böl­ge­sin­de­ki aft­lar (küçük yara­lar) boğaz­da bazen kula­ğa vuran ağrı yapa­rak yut­ma güç­lü­ğü yapar­lar. Beyin ve sinir sis­te­mi has­ta­lık­la­rın­da yutak ve yemek boru­sun­da­ki kas­la­rın çalış­ma­sın­da sorun olu­şur ve sıvı gıda­la­rı yut­ma­da zor­luk mey­da­na gelir. Doğum­sal ve edi­nil­miş kas has­ta­lık­la­rı yut­ma güç­lü­ğü­ne neden olur­lar. Bu has­ta­lık­lar­da yut­ma güç­lü­ğü ile bera­ber tükü­rük ve gıda­la­rın hava yolu­na kaç­ma­sı sonu­cu öksü­rük görü­lür. Has­ta­lık iler­le­dik­çe katı gıda­la­rı yut­ma­da da zor­luk başlar.

Katı gıda­la­rı yut­ma­da zor­luk genel­lik­le yer işgal eden yut­ma organ­la­rı­nın iyi ve kötü huy­lu tümör­le­rin­de görü­lür. Tümör büyü­dük­çe sıvı gıda­la­rı yut­ma­da da güç­lük baş­lar. Dil kökü, yemek boru­su giri­şi ve gırt­lak kan­ser­le­ri orta­ya çıkan kit­le­nin büyük­lü­ğü­ne bağ­lı ola­rak deği­şik dere­ce­ler­de yut­ma güç­lü­ğü yapar­lar. Doğum­sal ola­rak dudak damak yarı­ğı olan yutak böl­ge­si ve yemek boru­su anor­mal­lik­le­ri olan çocuk­lar­da yut­ma zor­lu­ğu görülür. 

Nasıl teş­his edilir?

Teş­his için has­ta­nın şika­yet­le­ri­nin ne zaman baş­la­dı­ğı, han­gi tür gıda­la­rı yut­ma­da zor­luk oldu­ğu soru­lur. Öksü­rük, ses kısık­lı­ğı, yut­ma esna­sın­da ağrı kula­ğa vuran ağrı, ağız­da kötü koku gibi eşlik eden şika­yet­le­rin olup olma­dı­ğı sor­gu­la­nır. Has­ta­nın ver­di­ği bil­gi­ler­den büyük oran­da has­ta­lı­ğın ön tanı­sı konu­la­bi­lir. Ayrın­tı­lı öykü­nün peşin­den olduk­ça detay­lı tanı­sal endos­ko­pik üst hava ve sin­di­rim yolu muaye­ne­le­ri gere­kir. Endo­ka­me­ra eşli­ğin­de flek­sibl ve rijit endos­kop­lar­la burun arka­sı, ağız, dil, dil kökü, badem­cik­ler gırt­lak ve yutak böl­ge­si ayrın­tı­lı muaye­ne edi­lir. Yumu­şak flek­sibl endos­kop­lar­la yemek boru­su üst ve orta kısım­la­rı göz­le­nir. Endos­kop yemek boru­su için­de iken has­ta­ya su içi­ri­le­rek yut­ma fonk­si­yo­nu değer­len­di­ri­lir, kas hare­ket­le­ri­ne bakılır.

Yut­ma güç­lü­ğü han­gi durum­lar­da tümö­re bağlıdır?

Yut­ma güç­lü­ğü bir­kaç aydan uzun süre devam edi­yor­sa, gide­rek artı­yor­sa, ağrı, ses kısık­lı­ğı, öksü­rük eşlik edi­yor­sa, yutak böl­ge­si, dil ve gırt­lak böl­ge­si­nin iyi huy­lu kit­le­le­ri ve kan­ser­le­ri akla gelir. Ayrın­tı­lı muaye­ne bit­tik­ten son­ra teş­his için çeşit­li rad­yo­lo­jik ve görün­tü­le­me tet­kik­le­ri var­dır. Endo­ka­me­ra, moni­tör ve sko­pi denen cihaz­lar­la yapı­lan vide­of­lo­ros­ko­pik, yut­ma tes­ti yut­ma bozuk­lu­ğu hak­kın­da olduk­ça ayrın­tı­lı bil­gi­ler verir. Yut­ma işle­mi­ne katı­lan bütün organ­la­rın fonk­si­yo­nu bu test­le değer­len­di­ri­lir. Ayrı­ca bar­yum­lu yemek boru­su gra­fi­le­ri yemek boru­su hak­kın­da fikir verir. Yemek boru­sun­da, gırt­lak­ta tümör şüp­he­si olan has­ta­lar­da bil­gi­sa­yar­lı tomog­ra­fi, mag­ne­tik rezo­nans (MR) ince­le­me­ler yapı­lır. Görü­nen kit­le­ler­den biyop­si yapı­la­rak teş­his kona­bi­lir. Kas has­ta­lık­la­rı­na bağ­lı yut­ma bozuk­luk­la­rı­nın teş­hi­sin­de EMG denen ince­le­me var­dır. Yutak kas­la­rı­nın ve sinir­le­ri­nin çalı­şıp çalış­ma­dı­ğı­nı gösterir.

Teda­vi­si nasıl yapılır? 

Teda­vi has­ta­lı­ğın teş­hi­si­ne göre deği­şir. Enfek­si­yon has­ta­lık­la­rın­da anti­bi­yo­tik­ler, ağız-boğaz anti­sep­tik gar­ga­ra ve sprey­le­ri, pas­til­le­ri kul­la­nı­lır. Diş­le­rin ve dil ön yüze­yi­nin fır­ça­lan­ma­sı fay­da­lı­dır. Dil fır­ça­la­ma işle­mi yumu­şak çocuk diş fır­ça­la­rı veya dil temiz­le­me spa­tül­le­ri ile arka­dan dil ucu­na doğ­ru tek yön­de yapı­lır. Diş fır­ça­lar gibi fır­ça­la­mak dil muko­za­sı­na zarar vere­bi­lir. Enfek­si­yon durum­la­rın­da vücut diren­ci­ni artı­ran vita­min­ler ve din­len­me fay­da­lı ola­bi­lir. Dil kökü, yutak ve gırt­lak kan­se­ri ve tümör­le­ri­nin teda­vi­si ame­li­yat, bunun peşin­den yapı­lan rad­yo­te­ra­pi ve kemoterapidir.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts