Yeni moleküllerle KML kabus olmaktan çıktı

LÖSE­Mİ / KASIM 2015

Dün­ya KML (Kro­nik miye­lo­id löse­mi) Far­kın­da­lık Günü’nde Löse­mi Len­fo­ma Miye­lom Has­ta­la­rı ve Araş­tır­ma Eği­tim Bir­li­ği Derneği’nin (LLM­BİR) düzen­le­di­ği top­lan­tı­da konu­şan uzman­lar, günü­müz­de bu tanı­yı alan has­ta­la­rın, gün­de sade­ce bir hap ala­rak nor­mal yaşa­mı­na devam ede­bil­di­ği­ne dik­kat çekti. 

LLM­BİR Genel Sek­re­te­ri Doç. Dr. Sela­mi Koçak Top­rak, KML hak­kın­da şu bil­gi­le­ri ver­di: ​“Vücu­du­muz­da­ki nor­mal hüc­re­ler 23 çift kro­mo­zom içe­rir. KML’li has­ta­la­rın çoğun­da, 9. ve 22. kro­mo­zom­la­rın çar­pış­ma­sı sonu­cu, kro­mo­zom­lar ara­sın­da çap­raz bir taşın­ma ger­çek­le­şi­yor ve 22. kro­mo­zom­da kalıt­sal olma­yan yapı­sal bir gene­tik anor­mal­lik orta­ya çıkar ve bu ano­ma­li akyu­var­lar veya löko­sit­ler ola­rak da adlan­dı­rı­lan beyaz kan hüc­re­le­ri­nin kont­rol­süz çoğal­ma­sı­na neden olur. Anor­mal yapı­da olan ve sağ­lık­lı akyu­var­lar gibi dav­ran­ma­yan bu hüc­re­le­re löse­mik hüc­re­ler denir. Löse­mik hüc­re­ler sağ­lık­lı beyaz hüc­re­le­re yer kal­ma­ya­cak şekil­de kemik ili­ği ve kan­da artar. Nor­mal beyaz kan hüc­re­le­ri­nin sayı­sı en faz­la 10.000/mm3 civa­rın­da iken bu has­ta­lar­da 100.000’leri geçer. Böy­le­ce has­ta­lık belir­ti­le­ri orta­ya çıkar. Bu hüc­re­ler diğer doku­lar­da özel­lik­le dalak­ta artar­lar ve dola­yı­sıy­la dalak­ta büyü­me­ye yol açar­lar. Doğ­ru ve zama­nın­da teda­vi edil­mez­se KML, akut löse­mi­ye dönü­şe­bi­li­yor ve sonuç­la­rı çok daha cid­di boyut­la­ra ulaşabiliyor.”

TESA­DÜ­FEN TANI KONUYOR

Doç. Dr. Top­rak, her yıl ülke­miz­de 1400 civa­rın­da yeni olgu ile kar­şı­la­şıl­dı­ğı­nı belir­tir­ken, yeni bir araş­tır­ma­ya göre ABD’de bu sene için 6660 yeni has­ta bek­len­di­ği­ni söy­le­di. Top­rak, has­ta­lı­ğın erken dönem­le­rin­de has­ta­la­rın genel­lik­le şikâ­yet­le­ri olma­dı­ğı­nı anla­tır­ken, ​“Has­ta­la­rın yak­la­şık yüz­de 50’ye yakı­nı baş­ka neden­ler­le git­tik­le­ri has­ta­ne­de kan test­le­ri yapıl­dı­ğın­da tesa­dü­fen löko­sit düze­yi­nin yük­sek bulun­ma­sı ile tanı konur. Tabii, aşı­rı kilo kay­bın­dan gece ter­le­me­si­ne, ağır yor­gun­luk­tan dalak büyü­me­si­ne kadar has­ta­lı­ğın tüm belir­ti­le­ri­ni yaşa­yan­lar da yok değil. Bu şika­yet­ler baş­ka has­ta­lık­la­rın da belir­ti­si ola­bi­lir. Ama hep­si bir ara­da görül­dü­ğün­de bir uzma­na baş­vur­mak­ta yarar var” dedi. 

KLM HAS­TA­SI ANLATIYOR…

Has­ta­lı­ğın görül­me sık­lı­ğı 50–60 yaş ara­sı art­sa da çok daha erken yaş­lar­da tanı alan has­ta­lar da ola­bi­li­yor. 31 yaşın­da tanı konan ve halen teda­vi­si devam eden Yap­rak Dölek Aydan da onlar­dan biri. Aydan, teda­vi süre­ci­ni şöy­le anla­tı­yor: ​“Tanı­dan son­ra kısa bir yoğun teda­vi­nin ardın­dan sade­ce bir ilaç kul­lan­ma­ya baş­la­dım ve kan değer­le­rim nor­ma­le dön­dü. Öyle ki bir buçuk yılın sonun­da iyi­leş­ti­ği­mi düşü­nüp, kri­tik bir hata yap­tım. Dok­to­ru­ma danış­ma­dan ila­cı kes­tim. Ne var ki ila­cı düzen­li kul­lan­dı­ğım­da, hiç bir şika­ye­tim kal­ma­sa da bırak­tık­tan son­ra has­ta­lık iler­le­di ve kan değer­le­ri yeni­den yük­sel­di. Üste­lik, ila­cın dozu­nu artır­sa­lar da bu kez fay­da göremiyorsunuz.”

12’DEN VURAN TEDAVİLER 

Bu durum­da Aydan ve onun gibi has­ta­la­rın imda­dı­na KML teda­vi­siy­le ilgi­li hız­la iler­le­yen bilim ve yep­ye­ni bir mole­kül yeti­şi­yor. ​“Ger­çek­ten de KML konu­sun­da bugün eli­miz­de çok gün­cel ve etki­li silah­la­rı­mız var” diyor top­lan­tı­da konu­şan Prof. Dr. Sema Kara­kuş. Baş­kent Üni­ver­si­te­si Tıp Fakül­te­si Hema­to­lo­ji Bilim Dalı Öğre­tim Üye­si Prof. Kara­kuş, ​“Daha önce has­ta­lı­ğın dur­du­rul­ma­sın­da­ki tek etki­li yön­te­min kök hüc­re nak­li ola­bi­li­yor­du. Oysa 2000’li yıl­lar­da geliş­ti­ril­me­ye baş­la­nan ve doğ­ru­dan hede­fe yöne­len bu yeni nesil mole­kül­ler hede­fi tam 12’den vuran güdüm­lü mer­mi­le­re ben­zi­yor” diye konuşuyor. 

ŞİF­ALI DİYE ALI­NAN BİTK­İL­ER TEDA­Vİ­YE ZARAR VERİYOR 

Diğer tüm kan­ser­ler­de oldu­ğu gibi KML ile müca­de­le­de de bel­ki de en önem­li sorun, alter­na­tif ya da tamam­la­yı­cı tıp adı altın­da sunu­lan ve doğal oldu­ğu için zarar­sız oldu­ğu düşü­nü­len ürün­ler. Prof. Kara­kuş, kan­ser has­ta­la­rı üze­rin­den yap­tık­la­rı bir araş­tır­ma­da has­ta­la­rın yüz­de 60’ının bilinç­siz bir şekil­de ​‘alter­na­tif-tamam­la­yı­cı’ adı veri­len ilaç dışı mad­de­le­re baş­vur­duk­la­rı­nı belir­ti­yor: ​“Oysa örne­ğin halk ara­sın­da sarı kan­ta­ron ola­rak bili­nen ​‘St John’ bit­ki­si Kro­nik Miye­lo­id Löse­mi (KML) has­ta­lı­ğı­nın ana ila­cı ola­rak bili­nen ​‘imatinib’in etki­si­ni azalt­tı­ğı bilim­sel çalış­ma­lar­la orta­ya konul­muş­tur. Yine grey­furt suyu ya da eki­nez­ya çayı ne kadar zarar­sız görül­se de kemo­te­ra­pi ilaç­la­rı­nın etki­si­ni azaltıyor.”

3. KUŞAK MOLE­KÜL­LER DEVREDE

Bu ilaç­la­rın, has­ta­lar­da bek­le­nen 10 yıl­lık yaşam süre­si­ni yüz­de 90’ların üze­ri­ne çıkar­dı­ğı­nı vur­gu­la­yan Kara­kuş, şöy­le devam edi­yor: ​“Bu ara­da has­ta taki­bi­nin mole­kü­ler düzey­de devam etme­si ve has­ta­nın bil­gi­len­di­ril­me­si çok önem­li. Örne­ğin bir has­ta bir ayda 3 kez ila­cı­nı alma­yı unu­tur­sa, teda­vi başa­rı­sı yüz­de 90’lardan yüz­de 20’lere düşü­yor. Bazen veri­len ilaç teda­vi­si de yanıt­sız kalır­sa, mole­kü­ler test­ler yapı­lı­yor. Has­ta­lık da akıl­lı ve ilaç­la­ra karş­lı direnç­li hale gele­bi­li­yor. Bu durum­lar­da da yeni geliş­me­ler yeni ilaç­la­rı dene­me şan­sı tanı­yor. Örne­ğin geli­şen mutas­yon sonu­cu kla­sik teda­vi­ler yanıt­sız kal­dı­ğın­da yeni gelis­ti­ri­len 3. kuşak mole­kül­ler dev­re­ye giriyor.”

Doç. Dr. Top­rak bu yeni mole­kül­le­ri, dağ­da­ki vah­şi-sal­dır­gan asla­nı evde­ki uysal kedi­ye çevi­ren teda­vi­ler ola­rak tanım­lar­ken, Prof. Dr. Kara­kuş da, SGK kap­sa­mın­da olan has­ta­la­rın da ila­ca eri­şi­mi­nin müm­kün oldu­ğu­nu belirtiyor. 

HABER MERKEZİ

See aut­ho­r­’s posts