Yeni doğanlarda bu sorunlara dikkat!

YENİ DOĞAN / OCAK 2016

Yeni doğan bebek­ler­de sık­lık­la kar­şı­la­şı­lan sağ­lık sorun­la­rı­nı anla­tan Kadı­köy­Şi­fa Sağ­lık Gru­bu Ata­şe­hir Has­ta­ne­si Çocuk Sağ­lı­ğı ve Has­ta­lık­la­rı, Yeni doğan Uzma­nı Prof. Dr. İlkn­ur Kılıç, K vita­mi­ni eksik­li­ği­ne dik­kat çeker­ken, son yapı­lan bir araş­tır­ma­da, yeni doğan sarı­lı­ğı­na neden olan bir mutas­yo­nun Türkiye’de var oldu­ğu­na dik­kat çek­ti. İşte yeni doğan bebek­le­ri bek­le­yen en önem­li sağ­lık sorunları:

• K VİT­AM­İNİ EKSİKLİĞİ:

Bağır­sak­lar­da­ki fay­da­lı mik­ro­or­ga­niz­ma­lar tara­fın­dan üre­ti­len K vita­mi­ni; pıh­tı­laş­ma­yı sağ­la­yan fak­tör­le­rin kara­ci­ğer­de yapıl­ma­sı­nı sağ­lar. Bebek­le­rin bağır­sak­la­rı doğum­da mik­rop­suz­dur. Fay­da­lı mik­rop­la­rın bebe­ğin bağır­sa­ğı­na yer­leş­me­le­ri bir­kaç haf­ta­yı bula­bi­lir. Bu süreç­te K vita­mi­ni eksik­li­ği­ne bağ­lı kana­ma­yı önle­mek için doğum son­ra­sı K vita­mi­ni yapı­lır. Doğum­da K vita­mi­ni yapıl­ma­sı­na rağ­men, bebek­ler­de K vita­mi­ni sen­te­zi geci­kir­se göbek­ten kana­ma olur. Bu durum­da K vita­mi­ni­nin bebe­ğe tek­rar yapıl­ma­sı gere­kir. Anne sütü bağır­sak­lar­da fay­da­lı mik­ro­or­ga­niz­ma­la­rın yer­leş­me­si­ni kolay­laş­tır­dı­ğı için, anne sütü­nün veril­me­si des­tek­len­me­li­dir. Tam ter­si­ne anti­bi­yo­tik­ler bu süre­ci gecik­tir­mek­te­dir. Anti­bi­yo­tik alan yeni doğan bebek­le­re K vita­mi­ni­nin tek­rar­lan­ma­sı gere­ke­bi­lir. Dok­to­ra sora­rak pro­bi­yo­tik kullanılabilir.

• YENİ­D­OĞ­AN SARILIĞI:

Ülke­miz­de zama­nın­da doğan bebek­le­rin % 60’ı, pre­ma­tü­re doğan bebek­le­rin % 80’i doğum son­ra­sın­da­ki ilk haf­ta için­de sarar­mak­ta­dır. Sarı­lı­ğı oluş­tu­ran bili­ru­bin mad­de­si kanı­mız­da bulu­nan erit­ro­sit­le­rin (kır­mı­zı kan hüc­re­le­ri) yıkıl­ma­sıy­la olu­şur. Bebek anne kar­nın­da iken oksi­je­ni düşük bir ortam­da yaşa­mak­ta, oksi­je­nin doku­la­ra götü­rül­me­si için daha faz­la hemog­lo­bi­ne ihti­yaç duy­mak­ta­dır. Bebek doğ­du­ğun­da hemog­lo­bi­ni 18–21 g/dl gibi yük­sek düzey­ler­de­dir. Doğum son­ra­sı atmos­fer hava­sın­da­ki yük­sek oksi­jen ile kar­şı­la­şan bebe­ğin yük­sek hemog­lo­bi­ne ihti­ya­cı kal­ma­mak­ta, hemog­lo­bin yıkıl­mak­ta ve orta­ya faz­la mik­tar­da bili­ru­bin çıkmaktadır.

Orta­ya çıkan faz­la mik­tar­da­ki bili­ru­bi­nin kara­ci­ğer­den bağır­sak­la­ra atıl­ma­sı aynı hız­da olma­yın­ca kan­da birik­mek­te, sarı­lık mey­da­na gelmektedir.

Sarı­lık bebe­ğin önce göz­le­ri­nin beya­zın­da, yüzün­de fark edi­lir. Art­tık­ça göv­de­si­nin sarar­dı­ğı­nı ve bacak­la­ra doğ­ru indi­ği­ni görü­rüz. Gün ışı­ğın­da veya beyaz ışık­ta daha iyi fark edi­lir. Özel­lik­te göv­de­de sarı­lı­ğın görül­me­si mut­la­ka uzman muaye­ne­si gerektirir.

Nede­ni bulu­na­ma­yan yeni doğan sarı­lık­la­rı­nın bir kıs­mı gene­tik­tir. Benim yap­mış oldu­ğum, Int J Clin Phar­ma­col Ther der­gi­sin­de yayın­la­nan bir çalış­mam­da; Japon­lar­da sık ola­rak bulu­nan ve yeni doğan sarı­lı­ğı­na neden olan bir mutas­yo­nun Türkiye’de de var oldu­ğu, yeni doğan bebek­ler­de sarı­lı­ğa neden oldu­ğu gösterilmiştir.

Sarı­lı­ğı oluş­tu­ran bili­ru­bin mad­de­si çok yük­sek düzey­ler­de (bu düzey bebe­ğin vücut ağır­lı­ğı ve kaç gün­lük olu­şu­na göre değiş­mek­te­dir) kan-beyin bari­ye­ri­ni geçip bey­ne yer­le­şir ve beyin hüc­re­le­ri­ne zarar verir. Bebek­te kalı­cı nöro­lo­jik hasa­ra neden olabilir.

Bebe­ğin sarı­lı­ğı­nın azal­ma­sı için iyi bes­len­me çok önem­li­dir. Bili­ru­bin kara­ci­ğer ve saf­ra yol­la­rı ara­cı­lı­ğı ile bağır­sak­la­ra gel­mek­te ve kaka ile vücut­tan uzak­laş­tı­rıl­mak­ta­dır. İyi bes­len­me­yen bebek­ler­de bağır­sak­lar­da uzun süre durur­sa, bili­ru­bin tek­rar emi­lip kana karı­şır. Bebe­ğin bili­ru­bin düze­yi risk­li düze­ye ulaş­mış ise ışık teda­vi­si yapı­lır. Beyin etki­len­me­si sını­rı­na gel­miş ise bebe­ğin kanı değiştirilir.

Işık teda­vi­si ile 430–490 dal­ga boyu bebe­ğin cil­di­ne 30–45 cm uzak­lık­tan veri­lir. Bu dal­ga boyun­da­ki ışık bili­ru­bi­ni suda eri­yen bir for­ma çevi­rir, bir tür kara­ci­ğe­rin göre­vi­ni yapar. Suda eri­yen bili­ru­bin saf­ra yolu ara­cı­lı­ğı ile bağır­sak­la­ra ula­şır ve vücut­tan uzaklaştırılır.

• GÖBEK FITI­ĞI:

Göbek fıtı­ğı bebek­ler­de, çoğun­luk­la, karın kas­la­rı­nın kar­nın orta kıs­mın­da tam ola­rak bir­leş­me­me­sin­den kay­nak­la­nır. Bebe­ğe göbek kuşa­ğı takıl­ma­sı­nın fay­da­sı olmaz, hat­ta para gibi cisim­le­rin göbe­ğe konu­lup sarıl­ma­sı enfek­si­yon ihti­ma­li­ni artı­rır. Göbek fıtı­ğı ilk aylar­da gide­rek arta­bi­lir ancak daha son­ra karın kas­la­rı­nın geli­şi­mi ile aza­lır, çoğu 1 yaşa kadar kaybolur.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts