VTE ölüm ve sakatlık için özel neden olarak gösterilmeli

Dün­ya­da kalp damar has­ta­lık­la­rı ile iliş­ki­li ölüm­ler­de üçün­cü sıra­da yer alan bacak ve akci­ğer­ler­de­ki kan pıh­tı­la­rı­nın (VTE) has­ta­ne­ler­de erken ölüm ve sakat­lık neden­le­ri­nin başın­da gel­di­ği yeni bir bilim­sel çalış­ma ile orta­ya kon­du. Dün­ya çapın­da aynı anda Jour­nal of Throm­bo­sis and Haemos­ta­sis (JTH) ve dört diğer önde gelen trom­boz der­gi­le­rin­de yayın­la­nan der­le­me­ler­den baş­lı­ca bilgiler:
■ VTE’nin küre­sel has­ta­lık yükün­de büyük kat­kı­sı var­dır: Yük­sek, orta ve düşük gelir­li böl­ge­ler­de her 1.000 kişi­nin 0.75 ile 2.7’sinde VTE’ye rastlanmaktadır.
■ VTE’ye küre­sel has­ta­lık sıra­la­ma­sın­da önce­lik veril­me­li­dir. VTE Dün­ya Sağ­lık Örgü­tü (DSÖ) ve Dün­ya Ban­ka­sı­’­nın ​“Glo­bal Bur­den of Dise­ase, Inju­ri­es, and Risk Fac­tors” çalış­ma­sı­na (GBD Çalış­ma­sı) dahil edil­me­li­dir. 2010 GBD çalış­ma­sı arte­ri­yel trom­bo­zun baş­lı­ca neden­le­ri­ni kalp kri­zi ve inme ola­rak bel­ge­le­mek­te­dir. Ancak VTE ölüm ve sakat­lık için özel bir neden ola­rak gösterilmemektedir.
■ DSÖ has­ta güven­li­ği prog­ra­mı ince­len­di­ğin­de has­ta­ne iliş­ki­li advers olay­la­rın neden­le­ri ara­sın­da VTE erken ölüm ve sakat­lı­ğın önde gelen neden­le­rin­den biridir.
■ VTE’nin önlen­me­si küre­sel bir sağ­lık önce­li­ği olma­lı­dır. VTE’ye kar­şı kanı­ta daya­lı önle­yi­ci ted­bir­le­rin özel­lik­le sis­te­ma­tik ve tutar­lı bir şekil­de kul­la­nıl­ma­sı gerek­mek­te­dir. VTE’nin büyük ölçü­de önle­ne­bi­lir oldu­ğu hekim­ler ve sağ­lık oto­ri­te­re­le­ri tara­fın­dan kabul edi­le­bi­lir olmalıdır.

DÖRT KİŞ­İD­EN ÜÇÜ RİSKT­EN HABERSİZ
Ulus­la­ra­ra­sı Trom­boz ve Hemos­taz Der­ne­ği Kuzey ve Güney Ame­ri­ka, Avru­pa ve Uzak Doğu’yu kap­sa­yan dokuz ülke­de VTE’nin bili­nir­li­li­ği konu­sun­da da bir çalış­ma yap­tı. Anket çalış­ma­sı­na katı­lan eriş­kin­le­rin sade­ce %50’si PE’yi duy­muş­ken, DVT teri­mi­ni duyan­lar ise %44’de kal­dı. Katı­lan­la­rın sade­ce dört­te biri VTE olu­şu­mu­na yol açan risk­ler­den haber­dar. VTE belir­ti­le­ri­ni ise sade­ce %28 ora­nın­da­ki katı­lım­cı bil­miş. VTE’nin önle­ne­bi­lir bir has­ta­lık oldu­ğu­nu ise katı­lım­cı­la­rın %45’i bilmiş.

DVT ve/veya PE şüp­he­si olan has­ta­lar­da tanı­yı doğ­ru­la­mak için aci­len yapıl­ma­sı gere­ken test­ler iste­nir ve has­ta­lar kana­ma ris­ki açı­sın­dan hız­lı­ca değer­len­di­ri­lir. Kana­ma ris­ki yük­sek değil ise, sonuç­lar çıkın­ca­ya kadar kan sulan­dı­rı­cı iğne veya hap­lar­la teda­vi­ye baş­la­nır. Teş­his doğ­ru­lan­dık­tan son­ra en az 3 ay, genel­lik­le 3–6 ay boyun­ca ilaç­lar kul­la­nı­lır. Daha önce­ki stan­dart teda­vi­de 3–6 ay boyun­ca pıh­tı­laş­ma önle­yi­ci hepa­rin ya da düşük mole­kü­ler ağır­lık­lı hepa­rin­ler son­ra­sı var­fa­rin ile tab­let ola­rak devam edi­li­yor­du. Ancak yeni geli­şim­ler­le hede­fe yöne­lik teda­vi­ler bulun­du. Yeni grup kan sulan­dı­rı­cı­lar ola­rak adlan­dı­rı­lan bu grup ilaç­lar (dabi­gat­ra­nın, riva­rok­sa­ban ve api­xa­ban) ülke­miz­de de mev­cut. Yaşa­mı teh­li­ke­ye sokan akci­ğer embo­li­le­rin­de ise hız­lı­ca pıh­tı­yı erit­mek için bazı özel hazır­lan­mış pıh­tı eri­ti­ci (trom­bo­li­tik teda­vi) ilaç­lar da kullanılabiliyor.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts