Uyusun da büyüsün

HAZİ­R­AN 2016

Sağ­lık­lı yaşa­mın anah­tar­la­rın­dan bah­se­der­ken sağ­lık­lı bes­len­me­nin ve egzer­si­zin öne­mi­nin altı­nı her zaman çize­riz. Aynı dere­ce­de önem­li olan bir diğer fak­tör de uyku­dur. Tıp fakül­te­si yıl­la­rım­da, büyü­me hor­mo­nu­nun uyku sıra­sın­da salın­dı­ğı­nı öğren­di­ğim­de, uyku­nun insan­lar için ne kadar önem­li oldu­ğu­nu biraz daha kav­ra­mış, anne­le­rin dil­le­ri­ne pele­senk olan ​“uyu­sun da büyü­sün” nin­ni­si­nin ne kadar doğ­ru bir nok­ta­ya isa­bet etti­ği­ni düşünmüştüm.

Dün­ya Sağ­lık Örgü­tü, sağ­lı­ğı fizik­sel ve ruh­sal sağ­lı­ğın tam olma­sı hali ola­rak tanım­lar. Uyku her iki sağ­lı­ğı­mı­za da etki­li­dir. Uyku prob­le­mi çeken kişi­ler­de kalp damar sağ­lı­ğı­nın bozul­du­ğu­nu, kan basın­cı aya­rı­nın şaş­tı­ğı­nı ve bu kişi­ler­de obe­zi­te, diya­bet gibi meta­bo­lik has­ta­lık­la­rın görül­me ris­ki­nin artı­ğı­nı bili­yo­ruz. Derin uyku sıra­sın­da salı­nan hor­mon­lar sade­ce büyü­me­yi sağ­la­mı­yor, aynı zaman­da kas kit­le­si­ni artı­rı­yor, doku hasar­la­rı­nın ona­rı­mı­nı ve tok his­set­me­ni­zi sağlıyor.

Uyku beyin fonk­si­yon­la­rı­mı­zın daha düzen­li çalış­ma­sı­nı sağ­lı­yor. Aslın­da biz­ler uyur­ken bir son­ra­ki güne hazır­la­nı­yo­ruz. Uyku­muz kali­te­li ise duy­duk­la­rı­mı­zı daha iyi algı­lı­yo­ruz. Bilim­sel araş­tır­ma­lar iyi bir uyku­nun öğren­me­yi de kolay­laş­tır­dı­ğı­nı gös­te­ri­yor. Bunun yanı sıra iyi bir uyku kon­sant­ras­yon yete­ne­ği­ni artı­rı­yor, karar ver­me­yi kolay­laş­tı­rı­yor ve daha yara­tı­cı olma­mı­zı sağ­lı­yor. Uyku prob­le­mi çeken kişi­le­re bakıl­dı­ğın­da bu say­dı­ğı­mız özel­lik­ler­de ve yete­nek­ler­de zayıf­la­ma oldu­ğu­nu görü­yo­ruz. Bu neden­le işi­miz ister mate­ma­tik­sel ana­liz ister­se müzik gibi sanat dal­la­rı olsun, başa­rı­nın bir anah­ta­rı da kali­te­li bir uyku.

Uyku ihti­ya­cı­mız ise yaş grup­la­rı­na göre deği­şik­lik gös­te­ri­yor. Yeni doğan­la­rın uyku ihti­ya­cı gün­de 16–18 saat kadar. Yaş iler­le­dik­çe uyku ihti­ya­cı­mız da aza­lı­yor. Ergen­le­rin gün­de 9–10 saat uyu­ma­la­rı öne­ril­mek­te. Eriş­kin­ler­de ise gün­de 7–8 saat uyku yeter­li görü­nü­yor. Ancak her­ke­sin uyku ihti­ya­cı fark­lı­lık­lar gös­te­re­bi­lir. Bunun için öne­ri­len, uyku gün­lük­le­ri­nin tutul­ma­sı. En azın­dan bir iki haf­ta bu gün­lük­ler ile kaç saat uyku son­ra­sı ne kadar iyi his­se­dil­di­ği not edi­le­rek, kişi için en uygun uyku saati tes­pit edi­le­bi­lir. Kali­te­li uyku için öne­ri­ler ara­sın­da bulu­nan­la­rı özetlersek:

• Uyku önce­si sakin bir ortam­da olma­ya çalı­şın. Aşı­rı egzer­siz­ler­den kaçı­nın. Yatak oda­sın­da tele­viz­yon bulun­dur­ma­yın ve uyku önce­si tele­viz­yon izlemeyin.

• Uyku saat­le­ri­ni­zi belir­le­yin. Haf­ta içi ve haf­ta sonu için uyku prog­ra­mı­nız bel­li olsun. Haf­ta son­la­rı çok geç saat­le­re kadar uya­nık kal­mak, biyo­lo­jik saati­ni­zi bozacaktır.

• İyi bir uyku için mut­la­ka yata­ğa girin ve ortam aydın­lık olmasın.

• Uyku önce­si ağır bir yemek yeme­yin. Çay, kah­ve gibi kafe­in içe­ren içe­cek­le­ri öğle­den son­ra saat dört­te içme­yi kesin. Unut­ma­yın, kafe­inin etki­si 8 saat kadar sürebilir.

• Uyku önce­si ılık bir duş da daha iyi uyu­ma­nı­zı sağlayabilir.

• Biz­ler gibi nöbet usu­lü çalı­şan kişi­ler­de uyku daha cid­di bir prob­lem. Vücu­du­mu­zun biyo­lo­jik rit­mi bozu­lu­yor ve topar­la­ma­sı zaman alı­yor. Bu neden­le en azın­dan evde uyu­ma şan­sı­na eriş­ti­ği­miz gün­ler­de ve gece­ler­de uyku­yu en kali­te­li şekil­de almak adı­na gerek­li öze­ni gös­ter­me­miz gerekiyor.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts