“Türkiye deli gibi internet kullanırken bu kanalları kullanmayan duvara toslar”

DİJ­İT­AL SAĞ­LIK / OCAK 2016

Türkiye’nin ilk ve tek diji­tal sağ­lık zir­ve­si olma özel­li­ği taşı­yan Digi­tal Health Sum­mit Turkey’in dör­dün­cü­sü İstanbul’da yapıl­dı. Zir­ve, tek­no­lo­ji ve yazı­lım fir­ma­la­rı, ilaç sek­tö­rü, has­ta örgüt­le­ri, üni­ver­si­te­ler, ajans­lar, mobil ope­ra­tör­ler, sağ­lık kurum­la­rı gibi fark­lı alan­lar­dan 1.400 kişi­nin katı­lı­mıy­la tamamlandı.

PTMS tara­fın­dan düzen­le­nen zir­ve­de, ​“Kişi­sel­leş­ti­ril­miş Tıp ve Sağ­lık­ta Genom Döne­mi”, ​“Sağ­lık Çalı­şan­la­rı için Geliş­ti­ri­len Sos­yal Ağla­rın Günü­müz­de­ki Önem­li Etki­si”, ​“Eriş­ti­ri­le­bi­lir­lik: Engel­li­ler için Kul­la­nı­cı Dos­tu Diji­tal Plat­form­lar Tasar­la­mak”, ​“Son Kul­la­nı­cı­la­rı­nın ve Hekim­le­rin Giyi­le­bi­lir Sağ­lık Tek­no­lo­ji­le­ri ile ilgi­li Algı­la­rı”, ​“Çok­lu Kanal­da Kapa­lı Dön­gü Pazar­la­ma”, ​“Voda­fo­ne Alz­he­imer Takip Uygu­la­ma­sı” gibi ilgi çeki­ci bir­çok konu baş­lı­ğı ele alın­dı, özel­lik­le ​‘has­ta odak­lı’ yak­la­şım­lar üze­rin­de duruldu.

Voda­fo­ne Cep Sağ­lık İş ve Mar­ka Ortak­lık­la­rı Kıdem­li Müdü­rü Rüç­han Ziya, ​“Voda­fo­ne Cep Sağ­lık” uygu­la­ma­la­rı­nı anlat­tı. Yaş­la­nan nüfu­sun ülke ola­rak hare­ke­te geç­me­yi gerek­tir­di­ği­ni belir­ten Rüç­han Ziya, bunun için de sağ­lık ala­nın­da var olan model­le­rin değiş­ti­ril­me­si gerek­ti­ği­ni söy­le­di. ​“Sağ­lı­ğın gele­ce­ği mobil­de” diyen Ziya, ​“Kro­nik has­ta­lık­lar­da­ki artış için fark­lı çözüm ve yak­la­şım­la­ra ihti­yaç var. Mer­ke­zi bir yer­den­se has­ta­la­rın evle­ri­ne gidip mobil çözüm­ler sun­mak ön pla­na çıkı­yor” diye konuş­tu. ​“Voda­fo­ne Cep Sağ­lık” ile birey­le­re bil­gi, sağ­lık hiz­met­le­ri­ne ula­şım konu­sun­da des­tek sun­duk­la­rı­nı ifa­de eden Ziya, hiz­met­le­ri­ni şöy­le anlattı:

“Diya­bet has­ta­la­rı­nın taki­bi uygu­la­ma­sı ile kan şeke­ri ve tan­si­yon taki­bi ger­çek­leş­tir­dik. Alz­he­imer takip uygu­la­ma­sı, göz sağ­lı­ğı uygu­la­ma­sı yap­tık. Vatan­daş­la­rın göz dibi fotoğ­raf­la­rı­nı çeke­rek dok­tor­lar­la pay­laş­tık. Uzman dok­tor­la­ra ula­şa­ma­yan has­ta­la­ra teş­his konul­du, teda­vi­le­ri­ne başlandı.”

GİY­İL­E­Bİ­LİR CİH­AZ SATI­ŞIN­DA YIL­LIK ARTIŞ YÜZ­DE 35

Ziya, sağ­lık hiz­met­le­ri­ne eri­şi­min kolay­laş­tı­rıl­ma­sı, zaman ve efor mali­ye­ti­nin azal­tıl­ma­sı, hal­kın sağ­lık okur­ya­zar­lı­ğı­nın artı­rıl­ma­sı ve ilaç kul­la­nı­mı­nın takip edil­me­si için diji­tal sis­tem­ler geliş­ti­ril­me­si gerek­ti­ği­ni ifa­de etti. Dün­ya­da giyi­le­bi­lir cihaz satı­şın­da yıl­lık artı­şın yüz­de 35 oldu­ğu­na dik­kat çeken Ziya, has­ta­nın kul­lan­dı­ğı ilaç­la­rın, yap­tır­dı­ğı test­le­rin, tet­kik­le­rin, dok­to­ra baş­vu­ru sık­lı­ğı­nın tek bir mer­kez­de top­la­na­bil­di­ği­ni, böy­le­ce yaş­lı bir has­ta­nın ila­cı­nı kul­lan­ma­sı için yapı­la­cak çağ­rı­yı ne kadar süre­de açtı­ğı değer­len­di­ri­le­rek genel sağ­lık duru­mu hak­kın­da bil­gi sahi­bi olu­na­bil­di­ği­ni anlattı.

Yedi­te­pe Üni­ver­si­te­si Diji­tal Pazar­la­ma Bölü­mü Öğre­tim Üye­si Soci­al Touch ve Tek Doz Diji­tal Kuru­cu­su Dr. Ser­taç Doğa­nay, tüm dün­ya­da rek­lam paza­rı­nın 574 mil­yar dolar oldu­ğu­nu ve sene­lik baz­da yüz­de 5 büyü­dü­ğü­nü, diji­tal rek­lam har­ca­ma­la­rı­nın yıl­lık büyü­me ora­nı­nın da yüz­de 12 oldu­ğu­nu söy­le­di. İngiltere’nin rek­lam har­ca­ma­la­rı­nın yüz­de 50’sini diji­ta­le ayır­dı­ğı­nı, İngiltere’yi Nor­veç, Çin, Avust­ral­ya gibi ülke­le­rin izle­di­ği­ni belir­ten Dr. Ser­taç Doğa­nay, ​“Türkiye’de bu pay, 2011’de yüz­de 15’e çık­tı, 2015’in sonun­da ise yüz­de 25’e vara­ca­ğı­nı tah­min edi­yo­ruz” dedi.

DER­NEK­LER İNT­ERN­ETİ KULLANAMIYOR

Doğa­nay, sağ­lık ala­nın­da çalı­şan der­nek­le­rin ile­ti­şim­de inter­ne­ti iyi kul­la­na­ma­dı­ğı­nı söy­le­di. Sağ­lık­lı bil­gi­nin alı­na­bi­le­ce­ği uzman­lık der­nek­le­ri­nin goog­le ara­ma­la­rın­da ilk say­fa­da çık­ma­dı­ğı, o yüz­den de asli görev­le­ri­ni yeri­ne geti­re­me­dik­le­ri eleş­ti­ri­sin­de bulu­nan Doğa­nay, ​“Ebo­la ile ilgi­li sağ­lık­lı bil­gi almak iste­di­ği­miz­de Goog­le ara­ma­sın­da konuy­la ilgi­li 7 der­nek­ten hiç­bi­ri­ne ait web site­si ilk say­fa­da çık­mı­yor. İkinci say­fa­ya bak­ma ora­nı yüz­de 9. Ben doğ­ru bil­gi­yi onedio’dan mı ala­ca­ğım?” diye sor­du. İnt­ern­et­in iyi kul­la­nıl­ma­sı duru­mun­da çok önem­li fay­da­lar sağ­la­na­bi­le­ce­ği­ni belir­ten Doğa­nay, ​“Kan­ser­le Dans Der­ne­ği ile yap­tı­ğı­mız çalış­ma­da süre­siz ola­rak her ay 10 bin dolar Goog­le rek­la­mı­na sahip olduk. Face­bo­ok gru­bu­muz­da par­ti düzen­le­ye­rek 10 bin TL top­la­dık. Artık stan­dart hare­ket­le­ri bıra­kın, insan­la­rı eğlen­di­rin, gül­dü­rün, gül­mek ayıp değil. Alz­he­imer Der­ne­ği ile yap­tı­ğı­mız çalış­ma ile sos­yal med­ya­yı kul­la­na­rak 4–5 kişi­nin katıl­dı­ğı has­ta yakı­nı bil­gi­len­dir­me top­lan­tı­la­rı­na katı­lı­mı 7 ayda 30’a çıkar­dık” diye konuştu.

TÜR­Kİ­YE ​“DELİ GİBİ” İNT­ERN­ET KULLANIYOR

Türkiye’de 2012 yılın­da Kül­tür ve Turizm Bakanlığı’nın yap­tır­dı­ğı araş­tır­ma­ya göre, nüfu­sun yüz­de 63,9’unun aynı kap­tan yemek yedi­ği­ni, üni­ver­si­te mezu­nu ora­nı­nın yüz­de 10, yaban­cı dil bilen­le­rin yüz­de 9 oldu­ğu­nu, buna kar­şı­lık Türkiye’nin inter­net kul­la­nı­mın­da 18 Avru­pa ülke­si­ni açık ara geri­de bırak­tı­ğı­nı vur­gu­la­yan Doğa­nay, şöy­le devam etti: ​“İnt­ern­et abo­ne­le­ri­nin yüz­de 80’i en az bir sos­yal med­ya kul­la­nı­yor. Sos­yal med­ya kul­la­nı­mın­da 48 ülke­nin birin­ci­si­yiz. Aktif inter­net kul­la­nı­cı­sı sayı­mız 40 mil­yon. Kul­la­nı­cı­lar Ocak 2015’te günün 4 saat 36 daki­ka­sı­nı inter­net­te geçir­di. 2 saat 56 daki­ka­yı da sos­yal med­ya­da geçi­ri­yo­ruz. Bütün bun­la­rı bilip de Türk insa­nı deli­ler gibi inter­net kul­la­nır­ken bu kanal­la­rı kul­lan­mı­yor­sa­nız duva­ra tos­la­mak­tan baş­ka çare­niz yok.”

PTMS Kuru­cu­su Dr. Kıvıl­cım Kaya­ba­lı, inter­ne­tin bey­ni­mi­zi nasıl değiş­tir­di­ği­ni anlat­tı. ​“Bugün bey­ni­mi­zin altın çağı­nı yaşı­yo­ruz” diyen Kaya­ba­lı, ​“Son 15 yıl­da tek­no­lo­ji ve görün­tü­le­me yön­tem­le­ri­nin geli­şi­mi­ne bağ­lı ola­rak beyin hak­kın­da artık daha faz­la şey bili­yo­ruz. Bilim­sel çalış­ma­la­rın insa­nın kade­ri­ni değiş­ti­re­ce­ği bir yüz­yı­la gir­dik” diye konuş­tu. Yeni bil­gi­ler ışı­ğın­da beyin­le ilgi­li efsa­ne­le­rin de yıkıl­dı­ğı­na işa­ret eden Kaya­ba­lı, şun­la­rı anlattı:

BEYİN HAK­KIN­DA­Kİ MİTL­ER YIKILDI

“Bu mit­ler­den en önem­li­si bey­ni­mi­zin sade­ce yüz­de 10’unu kul­lan­dı­ğı­mız­dı. FMRI yön­te­mi gös­ter­di ki uyku­da bile bey­ni­mi­zin her yeri­ni kul­la­nı­yo­ruz. Beyin­le ilgi­li bil­gi­nin yüz­de 10’una sahip ola­bi­li­riz ama bey­ni­mi­zin tümü­nü kul­la­nı­yo­ruz. Diğer bir yan­lış inanç da sağ ve sol bey­ni kul­la­nan­la­rın fark­lı kişi­lik­le­re sahip oldu­ğu. Sağ bey­nin yara­tı­cı, sol bey­nin dil, mate­ma­tik gibi yete­nek­le­re sahip oldu­ğu doğ­ru değil. Bey­nin her iki küre­si koor­di­ne­li ola­rak çalı­şı­yor. Yara­lan­mış, zarar gör­müş bey­nin ken­di­ni yeni­le­me­ye­ce­ği de doğ­ru değil. Beyin her an, sürek­li ola­rak ken­di­ni yeni­ler. Beyin ken­di­ni değiş­ti­re­bi­lir. Bey­nin her gün kay­bo­lan mil­yar­lar­ca hüc­re­si sanıl­dı­ğı gibi geri gel­mez değil­dir. 20 yaşın­da ne kadar nöro­na sahip­sek 70 yaşın­da da o kada­ra sahi­biz. Nöro­ge­ne­zis gös­ter­di ki yeni nöron­lar yapı­lı­yor. Yeni bir uğraş­la, yeni bir dil öğre­ne­rek beyin kapa­si­te­mi­zi her yaş­ta artı­ra­bi­li­yo­ruz. Alko­lün beyin hüc­re­le­ri­ni öldür­dü­ğü de doğ­ru değil. Alkol elbet­te zarar­lı ama beyin hüc­re­le­ri­ni öldürmüyor.”

PEKİ AMA İNT­ERN­ET BEY­Nİ­M­İZE NE YAPIYOR?

Kaya­ba­lı, inter­ne­tin beyin üze­rin­de­ki etki­le­ri­ni ise şöy­le sıra­la­dı: ​“Faz­la inter­net kul­lan­ma­nın, cihaz­la­ra bak­ma­nın bey­ni­mi­ze çok olum­lu etki­si yok. Sor­gu­la­yı­cı düşün­ce­yi kay­be­di­yo­ruz, yüzey­sel düşün­me­ye baş­lı­yo­ruz. Like’lar dopa­min sevi­ye­si­ni artı­rı­yor ve bağım­lı­lık yapı­yor, yara­tı­cı­lı­ğı­mı­zı, derin düşün­ce­yi olum­suz etki­li­yor. Google’ı bel­lek ban­ka­sı ola­rak kul­la­nı­yo­ruz. Hafı­za­mız­da artık daha az şey tut­ma­ya baş­la­dık. Düşü­ne­rek, geç­mi­şi­miz­le bağ­lan­tı­lı ola­rak hatır­la­dı­ğı­mız­da çok daha etki­li olu­yor. Google’da hatır­la­mak yüzey­sel düşün­ce kalıp­la­rı oluş­tu­ru­yor. Artık daha hız­lı düşü­nü­yo­ruz, daha hız­lı algı­lı­yo­ruz, hare­ket­le­ri­miz, göz hare­ket­le­ri­miz daha hız­lı ama derin düşün­ce yete­ne­ği­mi­zi kay­be­di­yo­ruz. Mul­ti­as­king, yani önü­müz­de bir­den faz­la bağ­lan­tı açık oldu­ğu durum­lar­da bir­çok şey yap­ma­ya çalı­şır­ken aslın­da tam ola­rak hiç­bi­rin­de ola­mı­yo­ruz. Multiasking’te başa­rı­lı olan­lar sade­ce yüz­de 5 ve bun­la­rın yüz­de 85’i kadın.”

EMPA­Tİ YETE­NE­Ğİ KAYBOLUYOR

“İns­an­ın 24 saat­lik bir ruti­ni var­dır, inter­net bu rit­mi boz­du. Bu cihaz­lar­dan yayı­lan mavi ışık bey­ni­mi­ze ​‘Artık sabah, uya­na­bi­lir­sin’ mesa­jı veri­yor. Bu yüz­den uyu­ya­mı­yo­ruz. REM uyku­mu­zun kali­te­si aza­lı­yor. İyil­eşm­ed­en uyku­dan uya­nı­yo­ruz. Saat 20.00–21.00’den son­ra bu cihaz­la­ra kesin­lik­le bakıl­ma­ma­lı. Sos­yal oldu­ğu­mu­zu sanı­yo­ruz, oysa asos­ya­liz. Empa­ti yete­ne­ği­miz aza­lı­yor. Mic­hi­gan Üniversitesi’nde çocuk­lar üze­rin­de uzun yıl­lar­dır yapı­lan araş­tır­ma­sı­nın sonuç­la­rı­na göre, 2000 yılın­dan son­ra çocuk­la­rın empa­ti yete­ne­ğin­de yüz­de 40 azal­ma mey­da­na gel­di. Cep tele­fon­la­rı ile­ti­şim prob­lem­le­ri­ne de neden olu­yor. İki kişi­nin otur­du­ğu bir masa­nın üze­rin­de duran bir cep tele­fo­nu bile ile­ti­şi­mi bozu­yor, kişi­le­ri huzur­suz edi­yor. Unut­ma­ma­lı­yız ki, yara­tı­cı düşün­ce ve ilham ancak mut­lak ses­siz­lik­te var olur.”

yonetici

See aut­ho­r­’s posts