Suriyeli hastalara sunulan sağlık hizmeti

MAYIS 2016

Sağ­lık hak­kı, kate­go­rik ola­rak sos­yal hak­lar ara­sın­da yer alan ikin­ci kuşak hak­la­rı ara­sın­da­dır. Pek çok ulus­la­ra­ra­sı söz­leş­me­ler­de oldu­ğu gibi Ana­ya­sa (AY) mad­de 17 I uya­rın­ca da her­kes, yaşa­ma, mad­di ve mane­vi var­lı­ğı­nı koru­ma ve geliş­tir­me hak­kı­na sahip­tir. Kişi­le­rin sağ­lık hiz­me­ti­ne eri­şi­mi konu­sun­da Dev­le­tin önem­li görev­le­ri bulun­mak­ta­dır. Ancak, Dev­let bu görev­le­ri­ni amaç­la­rı­na uygun önce­lik­le­ri göze­te­rek mali kay­nak­la­rı­nın yeter­li­li­ği ölçü­sün­de yeri­ne geti­re­bi­le­cek­tir (AY m. 65). Neti­ce iti­ba­riy­le, sağ­lık hak­kı, bir insan hak­kı ola­rak her­ke­se tanın­mış­tır. Her­kes ifa­de­si ile, bu hak­ka eri­şim­de yaban­cı-vatan­daş ayı­rı­mı­nın yapıl­ma­dı­ğı anla­şıl­mak­ta­dır. Sağ­lık hak­kı­na eri­şim yaban­cı­lar için fark­lı koşul­la­ra bağ­la­na­cak­sa, bunun ancak mil­let­le­ra­ra­sı huku­ka uygun ola­rak kanun­la yapı­la­bi­le­ce­ği öngö­rül­müş­tür (AY m. 16). Bu esas­lar göze­ti­le­rek, ülke­miz­de geçi­ci koru­ma altın­da olan Suri­ye­li has­ta­la­rın sağ­lık hiz­me­ti­ne eri­şi­mi özel düzen­le­me­le­re tabi tutulmuştur.

Türk huku­kun­da ulus­la­ra­ra­sı koru­ma kap­sa­mı içe­ri­sin­de olan mül­te­ci, şart­lı mül­te­ci, ikin­cil koru­ma baş­vu­ru­su veya sta­tü­sü altın­da olan yaban­cı­lar ile geçi­ci koru­ma altın­da olan Suri­ye­li­le­rin sağ­lık hiz­me­ti­ne eri­şi­mi fark­lı yasal temel­le­re dayan­mak­ta­dır. Ulus­la­ra­ra­sı koru­ma sta­tü­sün­de olan yaban­cı­lar, genel sağ­lık sigor­ta­lı kabul edil­mek­te­dir­ler ve her­han­gi bir sağ­lık veya sos­yal güven­lik pri­mi öde­mek zorun­lu­luk­la­rı olma­dan SGK ile söz­leş­me­li tüm kamu ve özel has­ta­ne­ler­den dile­dik­le­ri sağ­lık yar­dı­mı­nı ala­bil­mek­te­dir­ler (bkz. 2013 tarih­li Yaban­cı­lar ve Ulus­la­ra­ra­sı Koru­ma Kanu­nu (YUKK), m. 89 (3); 2016 tarih­li Yaban­cı­lar ve Ulus­la­ra­ra­sı Koru­ma Kanu­nu­nun Uygu­lan­ma­sı­na İlişk­in Yönet­me­lik, m. 107; Sos­yal Sigor­ta­lar ve Genel Sağ­lık Sigor­ta­sı Kanu­nu, m. 60 I).

Ülke­sin­den ayrıl­ma­ya zor­lan­mış, ayrıl­dı­ğı ülke­ye geri döne­me­yen, acil ve geçi­ci koru­ma bul­mak ama­cıy­la kit­le­sel ola­rak sınır­la­rı­mı­za gelen ve ya sınır­la­rı­mı­za geçen kişi­le­re (örne­ğin Suri­ye­li­le­re) geçi­ci koru­ma sağ­la­na­bi­le­ce­ği (YUKK, m. 91); bu kişi­le­rin Türkiye’ye kabu­lü, Türkiye’de kalı­şı, hak ve yüküm­lü­lük­le­ri, Türkiye’den çıkış­la­rın­da yapı­la­cak işlem­ler, kit­le­sel hare­ket­le­re kar­şı alı­na­cak ted­bir­ler­le ulu­sal ve ulus­la­ra­ra­sı kurum ve kuru­luş­lar ara­sın­da­ki iş bir­li­ği ve koor­di­nas­yon, mer­kez ve taş­ra­da görev ala­cak kurum ve kuru­luş­la­rın görev ve yet­ki­le­ri­nin belir­len­me­si ama­cıy­la 2014 yılın­da Bakan­lar Kuru­lu tara­fın­dan çıka­rı­la­cak ​“Geçi­ci Koru­ma Yönetmeliği”nin 27. mad­de­si geçi­ci koru­ma altın­da olan kişi­le­rin sağ­lık hiz­me­ti­ne eri­şi­mi husu­su­nu düzen­le­mek­te­dir. Buna göre, Suri­ye­li has­ta­lar­dan, ister barın­ma mer­kez­le­ri­nin için­de ister dışın­da olsun­lar, temel ve acil sağ­lık hiz­met­le­ri ile bu kap­sam­da­ki teda­vi ve ilaç­lar­dan has­ta katı­lım payı alın­ma­ya­ca­ğı; ikin­ci ve üçün­cü basa­mak­ta sunu­lan sağ­lık hiz­met­le­ri de dahil olmak üze­re, sağ­lık hiz­me­ti bedel­le­ri; Sos­yal güven­lik Kuru­mu (SGK) Baş­kan­lı­ğı tara­fın­dan genel sağ­lık sigor­ta­lı­la­rı için belir­len­miş olan Sağ­lık Uygu­la­ma Tebliği’nde belir­len­miş bede­li geçe­me­ye­ce­ği; sunu­lan sağ­lık hiz­met bede­li Sağ­lık Bakan­lı­ğı kont­ro­lün­de SGK Baş­kan­lı­ğı tara­fın­dan genel sağ­lık sigor­ta­lı­la­rı için belir­len­miş olan SUT’deki bede­li geç­me­yecek şekil­de AFAD tara­fın­dan öde­ne­ce­ği; geçi­ci koru­nan­lar, kural ola­rak, acil ve zorun­lu hal­ler dışın­da, özel sağ­lık kuru­luş­la­rı­na doğ­ru­dan baş­vu­ra­ma­ya­ca­ğı; sını­rı ilk geçiş­te ve acil durum­lar­da, henüz kayıt işlem­le­ri­ni tamam­la­ma­mış olan Yönet­me­lik kap­sa­mın­da­ki yaban­cı­la­ra, sağ­lık hiz­met­le­rin­den yarar­la­na­bil­me­le­ri için kim­lik bil­gi­le­ri­ne göre işlem yapı­la­ca­ğı öngö­rül­müş­tür. Geçi­ci Koru­ma Yönetmeliği’nin yanı sıra, ​“Geçi­ci Koru­ma Altı­na Alı­nan­la­ra Veri­lecek Sağ­lık Hiz­met­le­ri­ne Dair Esas­lar” ve ​“Geçi­ci Koru­ma Altın­da­ki Kişi­le­re İlişk­in Sağ­lık Hiz­met­le­ri Yürü­tül­me­si hak­kın­da ²⁰¹⁵⁄₈ sayı­lı Genel­ge” dik­ka­te alın­ma­lı­dır. İlg­ili Genel­ge hüküm­le­ri­ne göre, Geçi­ci Koru­ma Yönet­me­li­ği kap­sa­mın­da bulu­nan yaban­cı­la­rın, bula­şı­cı ve sal­gın has­ta­lık­lar­dan korun­ma hiz­met­le­ri ve acil sağ­lık hiz­met­le­ri hariç, kayıt işle­mi tamam­lan­ma­mış ise sağ­lık hiz­met­le­rin­den yarar­la­na­ma­ya­ca­ğı; kural ola­rak kal­ma­la­rı­na izin veri­len iller­de sağ­lık hiz­me­ti alma­la­rı gerek­ti­ği; bu kişi­le­re sunu­lan sağ­lık hiz­me­tin­de Mer­ke­zi Nüfus İdare Sis­te­mi (MER­NİS) ve Ecza­ne Pro­viz­yon Sis­te­mi (MEDU­LA) gibi bili­şim sis­tem­le­ri­nin kul­la­nı­la­bi­lir­li­ği; geçi­ci koru­ma altın­da­ki yaban­cı­la­ra SGK Baş­kan­lı­ğı tara­fın­dan genel sağ­lık sigor­ta­lı­lar için kar­şı­la­nan sağ­lık hiz­met­le­ri ve bedel­le­ri ölçü­sün­de sağ­lık hiz­me­ti veri­le­bi­le­ce­ği; kar­şı­la­na­bi­lecek teda­vi hiz­met­le­ri­nin Afet ve Acil Durum Yöne­ti­mi Baş­kan­lı­ğı ile Sağ­lık Bakan­lı­ğı Ara­sın­da Götü­rü Bedel Üze­rin­den Sağ­lık Hiz­me­ti Alım Pro­to­ko­lü hüküm­le­ri doğ­rul­tu­sun­da veri­le­ce­ği; teda­vi gider­le­ri­nin, Pro­to­kol­de belir­le­nen götü­rü bedel üze­rin­den AFAD tara­fın­dan afet ve acil durum faali­yet­le­ri öde­ne­ğin­den Sağ­lık Bakanlığı’na öde­nek aktar­mak sure­tiy­le kar­şı­la­na­bi­le­ce­ği öngö­rül­müş­tür. Buna kar­şı­lık elekt­ro­nik yazı­lım­lı yük­sek mali­yet­li cihaz­lar­la yapı­lan teda­vi­le­rin ücret­le­ri kar­şı­lan­ma­ya­cak­tır. Aynı şekil­de, ülke­ye giriş yap­ma­dan oluş­muş organ ve uzuv kayıp­la­rı­na iliş­kin teda­vi gider­le­ri asga­ri düzey­de (basit, meka­nik ortoz ve pro­tez­ler) karşılanabilecektir.

Son söz; mese­le­yi han­gi açı­dan sor­gu­la­dı­ğı­nız önem­li­dir. Bir taraf­ta, ülke­sin­den edin­miş insan­la­rın temel insan hak­kı olan sağ­lık hak­kı ve insa­ni yar­dım anla­yı­şı, diğer taraf­ta dev­le­tin sağ­lık hiz­me­ti sunu­mu için ayır­mış oldu­ğu mali kay­nak­la­rın vatan­daş ile geçi­ci koru­ma altı­na alı­nan yaban­cı­lar ara­sın­da adil dağılımı…

yonetici

See aut­ho­r­’s posts