Skolyoz ihmale gelmez

ORTO­PE­Dİ / EKİM 2015

Skol­yo­zun aslın­da bir has­ta­lık değil bir bul­gu oldu­ğu­na dik­kat çeken Medi­ca­na Çam­lı­ca Has­ta­ne­si Orto­pe­di Kli­ni­ğin­den Op. Dr. Naz­mi Kor­kut Kasap­ba­şı, ​“Skol­yoz, bir­çok has­ta­lı­ğa bağ­lı ola­rak orta­ya çıka­bi­le­ce­ği gibi, fark­lı yaş­lar­da ve omur­ga yapı­sı­nın çeşit­li böl­ge­le­rin­de görü­le­bi­lir. İki fark­lı kişi­de aynı sebep­le orta­ya çıkan skol­yoz, aynı şekil­de seyir gös­ter­mez. Skol­yo­zun kişi­le­re göre deği­şen ken­di­ne özgü teda­vi yön­tem­le­ri var­dır” diyor. Kasap­ba­şı, skol­yoz­la ilgi­li en yeni yak­la­şım­la­rı anlatıyor. 

Skol­yoz top­lum­da yak­la­şık % 2 – 4 ora­nın­da görü­lür. Bun­lar­dan çok büyük bir kıs­mı düşük dere­ce­li eğri­lik­ler­dir. Kız çocuk­lar­da erkek çocuk­la­ra göre yak­la­şık 8–10 kat daha sık görü­le­bi­lir. Omur­ga­sın­da eğri­li­ği olan kişi­le­rin ancak yüz­de 10’unda skol­yoz, teda­vi gerek­ti­recek dere­ce­ye iler­ler. Düzen­li egzer­siz yap­ma, sırt kas­la­rı­nı güç­lü tut­ma, kon­dis­yo­nu artır­ma ve daha fit olma skol­yoz taki­bi­nin ve teda­vi­si­nin hemen her basa­ma­ğın­da yer alan vaz­ge­çil­mez öğelerdendir.

Skol­yo­zun Türleri:

• İdio­pat­ik skol­yoz (Nede­ni bilin­me­yen skol­yoz): En sık görü­len skol­yoz türü; sebe­bi tam ola­rak aydın­la­tı­la­ma­yan ​‘idi­opa­tik’ skol­yoz­dur. Omur­ga­da yana doğ­ru eğil­me ​‘S’ veya ​‘C’ şekil­li ola­bi­lir. Yana doğ­ru eğil­me dışın­da omur­la­rın ken­di etraf­la­rın­da dön­me­si de en hafif form­lar dahil olmak üze­re tüm idi­opa­tik skol­yoz­lar­da görü­lür. Omur­lar­da­ki bu dön­me sırt­ta veya bel­de asi­met­rik çıkın­tı­lar oluş­ma­sı­na sebep olur.

• Nöro­mus­kü­ler skol­yoz: İkinci en sık görü­len skol­yoz tipi nöro­mus­ku­ler skol­yoz­dur. Nöro­mus­kü­ler skol­yo­zun temel neden­le­ri ara­sın­da kas veya sinir has­ta­lık­la­rı yer ala­bil­mek­te­dir. Sinir has­ta­lık­la­rı beyin ve omu­ri­lik­ten kay­nak­la­na­bi­lir; kas has­ta­lık­la­rı ise çocuk­luk ve daha ile­ri­ki dönem­ler­de görü­le­bi­lir. Nöro­mus­kü­ler skol­yoz­da, idi­yo­pa­tik skol­yo­zun aksi­ne solu­num sıkın­tı­sı ve duyu kusur­la­rı­na daha çok rast­la­na­bil­mek­te­dir. Solu­num prob­lem­le­ri, ile­ti­şim bozuk­luk­la­rı, duyu kusur­la­rı ve epi­lep­tik nöbet­ler gibi neden­ler­den ötü­rü teda­vi süre­cin­de skol­yoz kor­se­si kul­la­nıl­ma­ya­bi­lir. Skol­yo­zun bu türün­de cer­ra­hi müda­ha­le için daha küçük yaş­lar ter­cih edi­le­bi­lir. Füz­yon teda­vi­si uygulanabilir.

• Kon­je­ni­tal skol­yoz: Üçün­cü sık­lık­la ise kon­je­ni­tal skol­yoz görü­lür. Anne kar­nın­da­ki çocu­ğun geli­şi­mi sıra­sın­da orta­ya çıkan omur­ga ano­ma­li­le­ri­ne bağ­lı bir skol­yoz türü­dür. Kon­je­ni­tal skol­yoz ilk yıl­lar­da hız­lı bir iler­le­me gös­te­rir. Bu sebep­le erken dönem­ler­de orta­ya çıkan kon­je­ni­tal skol­yo­zun teda­vi süre­ci küçük yaş­lar­da cer­ra­hi müda­ha­le­yi gerektirebilir. 

Çocuk­luk ve ergen­lik döne­min­de büyü­me ile iler­le­me gösteriyor

Skol­yo­zun teda­vi süre­ci skol­yo­za neden olan has­ta­lı­ğa ve kişi­de olu­şan skol­yo­za göre değiş­ken­lik gös­te­rir. Yani bazı has­ta­lar için teda­vi süre­ci doğal akı­şın­da devam eder­ken; kimi has­ta­lar­da ise kişi­nin teda­vi­ye ver­di­ği cevap skol­yo­zun türü­ne göre deği­şe­bil­mek­te­dir. Skol­yoz çocuk­luk ve ergen­lik döne­min­de büyü­me ile iler­le­me gös­ter­mek­te­dir. Yani, omur­ga­nın eğri­li­ği daha da artmaktadır.

Tüm bu sebep­ler­den dola­yı skol­yoz için tüm durum­la­ra uygu­la­na­bi­lecek doğ­ru ve tek bir teda­vi seçe­ne­ği yok­tur. Skol­yo­zun tanı aldı­ğı yaş, eğri­li­ğin yeri ve dere­ce­si, skol­yo­zu oluş­tu­ran sebep­ler, muaye­ne bul­gu­la­rı ve rad­yo­lo­jik tet­kik­ler­den alı­nan veri­ler dik­kat­li­ce ince­le­ne­rek, yani skol­yoz için yapı­la­cak teda­vi ​‘kişi­sel­leş­ti­ri­le­rek’ has­ta­dan has­ta­ya deği­şecek şekil­de titiz­lik­le uygulanmalıdır. 

Teda­vi seçenekleri

Her bir teda­vi seçe­ne­ği ken­di içe­ri­sin­de, has­ta­ya göre deği­şik­lik gös­ter­se de skol­yoz tanı­sı aldık­tan son­ra genel ola­rak üç alter­na­tif yol mev­cut­tur. İlk seçe­nek izlem­dir ve 20–25 dere­ce­den küçük eğri­lik­ler için uygun­dur ve bel­li ara­lık­lar ile takip yap­mak­tan, spor­tif faali­yet­le­ri ve genel vücut kon­dis­yo­nu­nu artır­mak­tan ibarettir. 

Skol­yo­za özel fizik teda­vi egzer­siz­le­ri fay­da­lı olabilir. 

Bu egzer­siz­ler için zaman­la­ma önem­li­dir. Çok erken yaş­ta baş­la­nan egzer­siz­ler, çocuk­ta erken bık­kın­lı­ğa neden ola­bi­lir. Bunun sonu­cun­da egzer­si­zin asıl gerek­li ola­bi­le­ce­ği ve hız­lı büyü­me­nin oldu­ğu ile­ri yaş­lar­da çocuk egzer­siz yap­mak istemeyebilir.

İkinci seçe­nek kor­se teda­vi­si­dir. Eğri­li­ği 20–40 dere­ce ara­sın­da olan ve büyü­me potan­si­ye­li olan kişi­ler­de etki­li olan bir yöntemdir. 

Diğer bir seçe­nek ise cer­ra­hi teda­vi­dir. Cer­ra­hi genel ola­rak 40–45 dere­ce üze­rin­de­ki eğri­lik­ler­de gün­de­me gelir. Akci­ğer geli­şi­mi­nin tamam­lan­dı­ğı ergen­ler ve eriş­kin­ler­de düzelt­me ve don­dur­ma (sabit­le­me) ame­li­yat­la­rı uygulanır. 

Skol­yo­zun görül­dü­ğü 10 yaş altın­da­ki çocuk­lar­da büyü­me­yi ve akci­ğer geli­şi­mi­ni engel­le­ye­ce­ği için don­dur­ma ame­li­yat­la­rın­dan uzak durul­ma­sı gerekmektedir. 

Skol­yo­zun cer­ra­hi teda­vi­sin­de­ki önem­li bir kay­gı da ame­li­yat sıra­sın­da has­ta­la­rın felç olma­sı ris­ki­dir. Daha önce ame­li­yat sıra­sın­da yapı­lan müda­ha­le­le­rin omu­ri­lik üze­rin­de­ki etki­le­ri görü­le­mi­yor, ancak ame­li­ya­tın sonu­na doğ­ru has­ta­lar uyan­dı­rıl­dı­ğın­da felç olup olma­dık­la­rı anla­şı­la­bi­li­yor­du. Ame­li­yat sıra­sın­da sinir­le­rin işlev­le­ri­ni devam­lı ola­rak gös­te­ren nöro­mo­ni­to­ri­zas­yon işle­mi ülke­mi­ze 4–5 yıl önce gel­miş ve bugün artık yay­gın ola­rak kul­la­nıl­mak­ta­dır. Böy­le­lik­le ame­li­yat sıra­sın­da sinir yara­lan­ma­sı­na neden ola­bi­lecek her­han­gi bir işle­min yarat­tı­ğı etki anın­da anla­şıl­mak­ta ve gerek­li müda­ha­le yapılmaktadır. 

Nöro­mo­ni­to­ri­zas­yon tek­ni­ği daha önce­le­ri zaman zaman felç ile son­la­na­bi­lecek bu ame­li­yat­la­rın emni­ye­ti­ni cid­di oran­da art­tır­mış ve bir zaman­lar felç kor­ku­suy­la yapı­la­ma­yan ame­li­yat­la­rın günü­müz­de rahat­lık­la uygu­la­na­bil­me­si­ne ola­nak sağ­la­mış­tır. Bu tek­nik saye­sin­de komp­li­ke eğri­lik­ler artık düzeltilebilmektedir. 

yonetici

See aut­ho­r­’s posts