Sedefe metabolik bir hastalık gibi yaklaşılmalı

SEDEF / MAYIS 2016

Bah­çe­şe­hir Üni­ver­si­te­si Tıp Fakül­te­si Der­ma­to­lo­ji Ana­bi­lim Dalı Bölüm Baş­ka­nı Prof. Dr. Gon­ca Gök­de­mir, sedef has­ta­lı­ğı­nın ( pso­ri­asis) teda­vi­sin­de foto­te­ra­pi, sis­te­mik teda­vi­ler ve biyo­lo­jik ajan­la­rın yeri­ni anlat­tı. Prof. Dr. Gök­de­mir, sede­fin artık meta­bo­lik bir has­ta­lık gibi değer­len­di­ril­di­ği­ni de belir­te­rek, bunun için yaşam tar­zı deği­şik­lik­le­ri­nin teda­vi­de başa­rı­yı önem­li oran­da etki­le­di­ği­ne dik­kat çekti.

Sedef has­ta­lı­ğı­nın teda­vi­sin­de foto­te­ra­pi han­gi has­ta­la­ra, ne zaman kullanılabilir?

Foto­te­ra­pi adı veri­len ışık sis­tem­le­ri, iki fark­lı tür­de uygu­la­na­bi­li­yor. Birin­ci­si ult­ra­vi­yo­le B, ikin­ci­si PUVA dedi­ği­miz, ult­ra­vi­yo­le A sis­tem­le­ri­dir. Has­ta­lar heki­min belir­le­di­ği zaman­lar­da ışık­lı bir kabi­ne gire­rek, ult­ra­vi­yo­le teda­vi­si görür­ler. Bun­lar özel bir ışık kay­na­ğı. Ult­ra­vi­yo­le A veya B özel­lik­le cil­din orta ve üst taba­ka­la­rın­da immü­no­lo­jik olay­la­rın tetik­len­me­si­ne yol aça­rak o böl­ge­de­ki sede­fe bağ­lı prob­lem­le­rin iyiş­leş­me­si­ne neden olu­yor. Hem sedef lez­yon­la­rı­nı iyi­leş­ti­ri­yor, hem de teda­vi edi­ci özel­li­ği var. Deri­nin immün sis­te­mi­ne etki ede­rek teda­vi yapı­yor. Fakat bu teda­vi­le­rin de bir sını­rı var. Bir sedef has­ta­sı ömrü boyun­ca foto­te­ra­pi­ye gire­mez, çün­kü uzun süre alı­nan ışı­ğın da bir takım yan etki­le­ri var. Dola­yı­sıy­la bunu yöne­tecek olan da gene der­ma­to­log ola­cak­tır. Her pso­ri­asis has­ta­sı foto­te­ra­pi için uygun değil­dir. Vücu­dun üçte birin­den daha faz­la­sı­nın tutul­du­ğu yay­gın pso­ri­asis­ler­de ışık sis­tem­le­ri kul­la­nıl­ma­lı­dır. Az böl­ge tutu­lu­mu olan has­ta­lar­da ışık sis­tem­le­ri çok öne­ril­me­me­li, çün­kü uzun süre ve kont­rol­süz ışık teda­vi­le­ri deri kan­se­ri ihti­ma­li­ni artırabilir.

Sis­te­mik teda­vi­le­re ve biyo­lo­jik ajan­la­ra nasıl karar veriyorsunuz?

Sis­te­mik teda­vi­ler­den kas­tı­mız ağız­dan alı­nan ya da enjek­si­yon teda­vi­le­ri­dir. Kul­lan­dı­ğı­mız üç ana ilaç var. Bun­lar, metot­rek­sat, asit­re­tin ve sik­los­po­rin­dir. Bu ilaç­lar da mut­la­ka der­ma­to­log kont­ro­lün­de veril­me­li. Yay­gın tutu­lu­mu olan, sür­me ilaç­la­ra ve foto­te­ra­pi­ye direnç­li, eklem tutu­lu­mu olan has­ta­lar­da mut­la­ka bu teda­vi­ler düşü­nül­me­li. Bun­lar da kara­ci­ğer, böb­rek gibi iç organ prob­lem­le­ri, mide şika­ye­ti gibi baş­ka prob­lem­ler de yara­ta­bi­lecek risk­li ilaç­lar­dır. Bu yüz­den kont­rol­lü kul­la­nıl­ma­lı­dır. Eğer bu teda­vi­le­re de yanıt yok­sa en üst basa­mak­ta biyo­lo­jik ajan­lar dev­re­ye giri­yor. Bu ajan­lar­la ilgi­li Tür­ki­ye kıla­vu­zu da yeni çık­tı. Her pso­ri­asis has­ta­sı­na da biyo­lo­jik ajan vere­me­yiz, kri­ter­le­ri kar­şı­la­yan has­ta­la­ra veri­li­yor. Bazen biyo­lo­jik ajan­lar­la bera­ber diğer teda­vi­le­ri de kom­bi­ne etme­miz gerekebiliyor.

Pso­ri­asis son zaman­lar­da söy­len­di­ği gibi meta­bo­lik bir has­ta­lık mıdır?

Pso­ri­asi­sin artık saf bir der­ma­to­lo­jik has­ta­lık olmak­tan çok meta­bo­lik bir has­ta­lık oldu­ğu­na dair çok cid­di çalış­ma­lar var. Yapı­lan çalış­ma­lar, pso­ri­asis has­ta­la­rın­da nor­mal popü­las­yo­na göre daha sık oran­da diya­bet ris­ki, yük­sek koles­te­rol sevi­ye­si, kalp has­ta­lık­la­rı­na, özel­lik­le kalp yet­mez­li­ği­ne ve damar tıka­nık­lı­ğı gibi has­ta­lık­la­ra daha faz­la yaka­lan­ma ihti­ma­li oldu­ğu­nu gös­te­ri­yor. Dola­yı­sıy­la artık pso­ri­asis has­ta­la­rı­na daha fark­lı bir göz­le bak­mak gere­ki­yor. Eğer diya­be­ti var­sa diya­bet kont­rol altı­na alın­ma­lı, has­ta obez­se mut­la­ka nor­mal kilo­ya indir­me­ye çalı­şıl­ma­lı. Has­ta­la­rın bir takım yaşam tar­zı alış­kan­lık­la­rın­dan sakın­ma­sı gere­ki­yor. Bun­lar hem teda­vi­yi kolay­laş­tı­rı­yor hem de has­ta­nın genel yaşam kon­fo­ru için de çok önem taşı­yor. Kilo başı teda­vi­ler plan­la­dı­ğı­mız için, obez has­ta­lar­da çok yük­sek doz­lar­da ilaç kul­lan­mak zorun­da kalabiliyoruz.

Sede­fin stres ile iliş­ki­si nedir?

Pso­ri­asi­sin alev­len­me­si­nin en önem­li nede­ni aslın­da stres fak­tö­rü­dür. Bir yakı­nın kay­bı, boşan­ma gibi yaşa­nan çok cid­di trav­ma­tik olay­lar, alev­len­me­de etki­li olu­yor. Hem has­ta­nın hem de has­ta yakın­la­rı­nın çok doğ­ru kay­nak­lar­dan, çok doğ­ru bil­gi edin­me­si gere­ki­yor. Has­ta­nın ruh­sal prob­lem­le­ri de var­sa mut­la­ka bir psi­ki­yat­rist kont­ro­lün­de olma­sın­da fay­da var. Diğer yön­den has­ta­lık da psi­ki­yat­rik prob­lem yara­ta­bi­li­yor. O görün­tü hem has­ta­yı, hem yakın­la­rı­nı, hem de has­ta­nın sos­yal çev­re­si­ni etki­li­yor. Psi­ki­ya­tist ile bir­lik­te takip etti­ği­miz has­ta­lar­da teda­vi­nin başa­rı ora­nı daha yük­sek olu­yor. Bel­ki aile­nin de bu konuy­la ilgi­li eği­tim ya da tera­pi alma­sı gerekebilir.

Sedef has­ta­la­rı baş­ka nele­re dik­kat etmeli?

Pso­ri­asis has­ta­sı­nın düzen­li deniz ürü­nü tüket­me­si lazım, çün­kü D Vita­mi­ni­ne, Ome­ga 3’e ihti­ya­cı var. Güneş­ten bol bol fay­da­lan­ma­sı gere­ki­yor. Stres fak­tör­le­rin­den uzak­laş­ma­sı şart. Siga­ra ve alkol­den uzak dur­mak­ta fay­da var. Cilt bakı­mın­da müm­kün oldu­ğu kadar naif dav­ran­ma­la­rı lazım. Cil­de yapı­lan aşı­rı uygu­la­ma­lar, olma­yan sedef­le­ri yara­ta­bi­li­yor. Lif­ler­le kese­len­me­me­li, cil­di trav­ma­ya uğra­ta­cak bir takım işlem­ler yap­tır­ma­ma­lı­lar. Lazer epi­las­yon yay­gın has­ta­lar­da risk­li ola­bi­lir. Botoks yapa­bi­li­yo­ruz, ama mezo­te­ra­pi, cil­di soy­ma işlem­le­ri ya da dol­gu enjek­si­yo­nu gibi bir takım este­tik uygu­la­ma­la­rı yapmıyoruz.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts