Saç ve Tırnak Hastalıkları

En sık rast­la­nan der­mo­to­lo­jik prob­lem­ler­den biri de saç dökül­me­si­dir. Saç kay­bı­na neden olan has­ta­lık­la­rı ve tır­nak has­ta­lık­la­rı­nı Memo­ri­al Şiş­li Has­ta­ne­si Der­ma­to­lo­ji Bölümü’nden Uz. Dr. Ahmet Arpacı’ya sorduk.

Saç­la­rı­mız neden dökülür?
Telo­gen Eflu­vi­um: Yay­gın saç dökül­me­le­ri­nin en sık görü­len tipi­dir. Bu tip saç dökül­me­si kadın­lar­da daha faz­la görül­mek­te­dir. Bir­çok nede­ni olma­sı­na rağ­men ger­çek nede­ni­ni bul­mak zor­dur. Telo­gen eflu­vi­um tipi dökül­me­den hor­mo­nal, besin­sel fak­tör­ler, ilaç kul­la­nı­mı, diğer deri has­ta­lık­la­rı, kim­ya­sal mad­de­ler, psi­ko­lo­jik stres­ler sorum­lu tutul­mak­ta­dır. Bu neden­le yay­gın saç dökül­me­si durum­la­rın­da iyi bir anam­nez ve aile öykü­sü araştırılmalıdır.
Hor­mon­lar­da­ki deği­şik­lik­ler de saç dökül­me­le­rin­de etki­li ola­bil­mek­te­dir. Hiper­ti­ro­idi, hipo­ti­ro­idi durum­la­rın­da saç teli­nin kali­te­si­nin bozul­ma­sı­na bağ­lı ola­rak saç dökül­me­le­ri görü­le­bil­mek­te­dir. Gebe­lik­te de saç­lar gür­leş­mek­te, çoğal­mak­ta­dır. Ancak lohu­sa­lık süre­cin­de saç­lar yay­gın bir şekil­de dökül­me­ye baş­lar. Bu süreç 1 yıl kadar süre­bil­mek­te­dir. Lohu­sa­lık döne­min­de­ki saç dökül­me­le­ri 6 ay için­de yeri­ne gelebilmektedir.
And­ro­ge­ne­tik (Erkek tipi saç dökül­me­le­ri): Bu tip­te ise kıl­lar incel­mek­te­dir. Genel­de aile öykü­sü bulun­mak­ta­dır. Kadın­lar­da Hir­su­tis­mus da tab­lo­ya eşlik ede­bi­lir. Hor­mo­nal bozuk­luk­lar, poli­kis­tik over send­ro­mu da bu tip olgu­lar­da görülebilmektedir.
Senil Alo­pe­si: 50 yaşın üze­rin­de her iki cins­te de görü­le­bi­len bu tip saç dökül­me­le­ri, saç kılı­nın kali­te­si­ni değiştirmektedir.
Yapı­lan sıkı diyet­ler­den son­ra da zaman zaman (1–6 ay) saç kay­bı ola­bi­lir. Yeter­siz pro­te­in alı­mı, esan­si­yel yağ asi­di alı­mı eksik­li­ği, demir eksik­li­ği, çin­ko eksik­li­ği, biotin eksik­li­ği de saç dökül­me­le­ri­ne neden olabilmektedir.
Vücu­dun fizik­sel trav­ma­la­rı, yük­sek ateş­le sey­re­den has­ta­lık­la­rı, sis­te­mik bazı has­ta­lık­lar, bağ doku­su has­ta­lık­la­rı, malign has­ta­lık­lar sıra­sın­da da saç dökül­me­le­ri görü­le­bil­mek­te­dir. Ayrı­ca cer­ra­hi giri­şim­ler­de de saç dökül­me­le­ri yaşanabilir.
Çok çeşit­li ilaç­lar da kul­la­nıl­dık­la­rı zaman saç dökül­me­le­ri­ne neden ola­bil­mek­te­dir. Psi­ko­lo­jik stres­ler de yay­gın dökül­me­le­re neden olabilmektedir.

Han­gi oran­dan son­ra saç dökül­me­si­nin has­ta­lık ola­rak algı­lan­ma­sı gereklidir?
Nor­mal insan­da yak­la­şık 80–150 bin adet saç kılı bulun­mak­ta­dır. Bun­la­rın orta­la­ma ömür­le­ri yak­la­şık 1000 gün kadar­dır. Gün­de 80–150 adet kılın dökül­me­si fiz­yo­lo­jik kabul edil­me­li­dir. Bu dökü­len saç kıl­la­rı da geri­ye gel­mek­te­dir. Bu sayı­nın üze­rin­de bir dökül­me var ise ve dökü­len saç­la­rın yeri­ne yeni saç­lar gel­mi­yor­sa bun­la­rı has­ta­lık ola­rak kabul etmek gerekmektedir.

Alo­pe­si are­ata nedir? Neden mey­da­na gelir?
Alo­pe­si Are­ata: Genel­lik­le psi­ko­lo­jik stres­ler sonu­cun­da orta­ya çıkan, böl­ge­sel saç dökül­me­le­ri­dir. Hal­kın bu kli­nik tab­lo için de saç­kı­ran has­ta­lı­ğı dedi­ği bili­nir. (İz bırak­ma­yan, süb­jek­tif yakın­ma oluş­tur­ma­yan, kabuk, kepek bulun­ma­yan, iz bırak­ma­yan, genel­lik­le aile­sel öykü bulu­na­bi­len) Daha çok 10–20, 30–40 yaş­lar ara­sın­da görü­len bir kinik tab­lo­dur. Bula­şı­cı değil­dir. Beyaz saç kıl­la­rı­nı tut­maz­lar. Bazen tüm vücut kıl­la­rı­nı etki­le­yen bir duru­ma gele­bil­mek­te­dir. Bu tab­lo­nun teda­vi­si çok zor olmak­ta­dır. Alo­pe­si Are­ata­nın teda­vi­sin­de de lokal sis­te­mik teda­vi ajan­la­rı kul­la­nıl­mak­ta­dır. Teda­vi­de de çoğu kez başa­rı­lı olunmaktadır.

En sık rast­la­nan saç­lı deri­nin has­ta­lık­la­rı nelerdir?
Saç­lı deri­de; Sebo­re­ik Der­ma­tit, man­tar has­ta­lık­la­rı, para­zi­ter has­ta­lık­la­rı, saç­lı deri­de skat­ris bıra­kan saç dökül­me­le­ri oluş­tu­ran (Liken, Lupus) has­ta­lık­lar, pyo­der­mi­ler, viral has­ta­lık­lar, psi­ko­lo­jik stre­se bağ­lı has­ta­lık­lar baş­ta olmak üze­re bir­çok has­ta­lık görü­le­bil­mek­te­dir. Bun­lar aynı zaman­da koz­me­tik prob­lem de yaratmaktadır.

Saç­lı deri­nin has­ta­lık­la­rı­nın medi­kal teda­vi­si nasıl yapılmaktadır?
Saç­lı deri­nin has­ta­lık­la­rı çok çeşit­li olup etke­ne göre teda­vi edi­le­bil­mek­te­dir. Bu teda­vi lokal ya da sis­te­mik şek­lin­de ola­bil­mek­te­dir. Uygu­la­nan teda­vi­nin içe­ri­ği anti­bi­yo­tik, kor­ti­kos­te­ro­id, anti­fun­gal, anti­vi­ral, anti­sep­tik vb. şek­lin­de ola­bil­mek­te­dir. Bunun yanın­da cer­ra­hi bazı giri­şim­ler de uygulanabilmektedir.
Telo­gen eflu­vi­umun etki­li teda­vi­si bulun­ma­mak­ta­dır. Oral jela­tin, biotin, mul­ti­vi­ta­min pre­pa­rat­la­rı yarar­lı ola­bil­mek­te­dir. Ayrı­ca hor­mo­nal bir bozuk­luk var­sa o düzel­til­me­li­dir. Tetik­le­yi­ci bir fak­tör var­sa o düzeltilmelidir.
And­ro­ge­ne­tik Alo­pe­si­de Anti­and­ro­jen teda­vi­le­ri, Öst­ro­je­ne daya­lı teda­vi­ler, Non hor­mo­nal (Mino­xil adı altın­da ecza­ne­ler­de bulun­mak­ta­dır) teda­vi­le­ri, reti­no­ik asit teda­vi­le­ri yapı­la­bil­mek­te­dir. Bütün bun­lar­dan sonuç alın­maz­sa Cer­ra­hi ola­rak saç nak­li en iyi çözüm olabilmektedir.
Alo­pe­si are­ata da teda­vi metod­la­rı deği­şik­tir. Lokal int­ra­lez­yo­ner kor­ti­kos­te­ro­id uygu­la­ma­la­rı teda­vi­de ilk seçe­nek­ler­den­dir. Topi­kal kor­ti­kos­te­ro­id­ler, sis­te­mik kor­ti­kos­te­ro­id­ler, minok­si­dil, ant­ra­lin, yerel immu­no­te­ra­pi, puva, biyo­lo­jik teda­vi­ler, tak­ro­li­mus teda­vi­le­ri uygu­la­na­bil­mek­te­dir. Bazan psi­ko­lo­jik teda­vi­ler de yapılmaktadır.
Saç­lı deri­nin diğer has­ta­lık­la­rın­da da has­ta­lı­ğın teş­hi­si ve etke­ni­ne göre de Anti­his­ta­mi­nik­ler kullanılmaktadır.
Anti­bi­yo­tik­ler, kor­ti­kos­te­ro­id­ler, anti­fun­gal­ler, anti­sep­tik­ler, anti­vi­ral­ler lokal ya da sis­te­mik ola­rak uygulanabilmektedir.

TIR­NAK HASTALIKLARI
Tır­nak has­ta­lık­la­rı han­gi­le­ri­dir? Bun­lar niçin olu­şur? Risk fak­tör­le­ri nelerdir?
Tır­nak­la­rın hem ken­di­ne özgü, hem de diğer has­ta­lık­la­rın sey­ri esna­sın­da olu­şa­bi­lecek has­ta­lık­la­rı bulun­mak­ta­dır. Bu has­ta­lık­lar çoğu kez inat­çı­dır­lar. Bun­lar­dan deği­şik kli­nik tab­lo­lar­la orta­ya çıka­bi­len man­tar has­ta­lık­la­rı en sık görü­le­ni­dir. Bunun dışın­da, tır­nak bat­ma­la­rı, psö­ri­asis, ekze­ma, liken has­ta­lı­ğı, alo­pe­si are­ata gibi has­ta­lık­la­rın sey­ri esna­sın­da­ki tır­nak deği­şik­lik­le­ri, oni­ko­li­zis, peri­onik­sis, tır­nak kırıl­ma­la­rı, tır­nak çiz­gi­len­me­le­ri, tır­nak yeme, şey­tan tır­na­ğı, ilaç­la­ra bağ­lı tır­nak has­ta­lık­la­rı, kon­je­ni­tal tır­nak ano­ma­li­le­ri, sarı tır­nak send­ro­mu, kaşık tır­nak, çomak tır­nak, tır­nak renk deği­şik­lik­le­ri de ola­bil­mek­te­dir. Bazen tır­nak has­ta­lık­la­rı kalo ve akci­ğer gibi sis­te­mik has­ta­lık­la­rın gös­ter­ge­si de olabilirler.

Tır­nak has­ta­lık­la­rı­nın teda­vi­si nasıl yapı­lır? Sis­te­mik ve hari­ci teda­vi­si hak­kın­da bil­gi verir misi­niz? Bu alan­da kul­la­nı­lan ajan­lar hangileridir?
Tır­nak has­ta­lık­la­rı­nın teda­vi­le­rin­de de lokal, sis­te­mik, gerek­ti­ğin­de cer­ra­hi, kote­ri­zas­yon, kryo­te­ra­pi uygu­la­ma­la­rı yapıl­mak­ta­dır. Uygu­la­nan ilaç­la­rın içe­ri­ğin­de de anti­bi­yo­tik­ler, anti­fun­gal­lar, anti­sep­tik­ler vb. ajan­lar bulunabilmektedir.
Tır­nak bat­ma­la­rın­da basit­ten komp­lek­se giden 3 evre bulun­mak­ta­dır. Bu sıra­la­ma­ya uygun ola­rak basit pan­su­man ve topi­kal teda­vi­den baş­la­mak üze­re sis­te­mik teda­vi ya da tır­nak çeki­mi­ne kadar gide­bi­lecek etra­fın­da olu­şan lez­yon­la­rın kote­ri­zas­yo­nu­nun yapıl­dı­ğı teda­vi­ler­de uygulanabilmektedir.
Psö­ri­asis de lokal kor­ti­kos­te­ro­id uygu­la­ma­sı, int­ra lez­yo­ner kor­ti­kos­te­ro­id uygu­la­ma­sı, puva uygu­la­ma­sı vb uygu­la­ma­lar yapı­la­bil­mek­te­dir. Mev­cut lez­yon­lar­da ayrı­ca man­tar enfek­si­yo­nu da bulu­na­bi­le­ce­ği için sis­te­mik man­tar ilaç­la­rı­nın da (Ter­bi­na­fin gibi) kul­la­nıl­ma­sı uygundur.
Ekze­ma­da, liken de vb. has­ta­lık­la­rın sey­ri esna­sın­da olu­şan tır­nak bozuk­luk­la­rı da ben­zer yön­tem­ler­le teda­vi edilebilmektedir.
Peri­onik­sis (dola­ma) deni­len tır­nak etra­fı­nın şiş­me­si, ağrı­ma­sı duru­mun­da da bazen cer­ra­hi müda­ha­le gere­kir. Anti­bi­yo­tik­ler, anti­fun­gal­ler, anti­vi­ral­ler kullanılabilir.
Oni­ko­li­zis: Tır­nak pla­ğı­nın yata­ğın­dan ayrıl­ma­sı­dır. Fizik­sel ve kim­ya­sal trav­ma­lar­dan koru­mak gerek­mek­te­dir. Tır­nak kırıl­ma­la­rın­da da tır­nak bes­le­yi­ci yük­sek kon­sant­ras­yon­lu tır­nak bal­zam­la­rı kul­la­nı­la­bil­mek­te­dir. Tır­nak man­tar has­ta­lık­la­rı da en inat­çı yüze­yel man­tar has­ta­lık­la­rın­dan­dır. Tır­nak solüs­yo­nu şek­lin­de olan ya da sis­te­mik alı­na­bi­lecek tab­let, kap­sül pre­pa­rat­le­rı da var­dır. Teda­vi­de en az 3 ay kul­la­nıl­mak üze­re sis­te­mik teda­vi­ler en etkilileridir.

Uz. Dr. Ahmet ARPACI
Memo­ri­al Şiş­li Hastanesi
Der­ma­to­lo­ji Bölümü

HABER MERKEZİ

See aut­ho­r­’s posts