Prostat hastalıklarından korunma yolu yok

DÜZEN­Lİ TAKİP ŞART…

İleri yaş­ta­ki erkek­le­rin kor­ku­lu rüya­sı hali­ne gelen pros­tat kan­se­rin­den korun­ma­nın etkin yolu erken tanı. Pros­tat kan­se­rin­de geç kal­ma­mak için şika­yet­le­ri olma­sa bile erkek­ler 50 yaşın­dan son­ra, aile­sin­de pros­tat kan­se­ri olan­lar ise 40 yaşın­dan son­ra yıl­da bir kez kont­rol­le­ri­ni yap­tır­ma­lı­lar. Bayın­dır İçer­enk­öy Has­ta­ne­si ve Levent Tıp Mer­ke­zi Üro­lo­ji Bölüm Baş­ka­nı Prof. Dr. Tay­fun Gür­pı­nar özel­lik­le ile­ri yaş erkek­le­rin kor­ku­lu rüya­sı pros­tat has­ta­lık­la­rın­da erken teş­hi­sin ve düzen­li kont­rol­le­rin hayat kur­ta­rı­cı oldu­ğu­nu vur­gu­la­ya­rak, uya­rı­lar­da bulundu:

• Her erkek­te bulu­nan bir sal­gı bezi olan pros­tat, erkek sağ­lı­ğı açı­sın­dan büyük önem taşır. Pros­tat mesa­ne­de­ki idra­rı dışa­rı boşal­tan üret­ra dedi­ği­miz idrar yolu­nun, mesa­ne­ye yakın kıs­mı­nı çepe­çev­re sarar ve yak­la­şık 18–20 gram ağır­lı­ğın­da­dır. Bu ana­to­mik özel­li­ği nede­niy­le, büyü­me­si sonu­cu idrar yolu­nun bir kıs­mı­na bas­kı yapar ve şika­yet­le­re yol açar.
• Pros­tat, meni­nin sıvı kıs­mı­nın olu­şu­mu­na kat­kı sağ­lar. Semi­nal kese ile bir­lik­te meni hac­mi­nin yüz­de 95’i pros­tat tara­fın­dan oluşturulur.
• Pros­tat has­ta­lık­la­rı baş­lı­ca 3 gru­ba ayrı­lır: Pros­tat enfek­si­yon­la­rı, iyi huy­lu pros­tat büyü­me­si ve pros­tat kan­se­ri. Pros­tat enfek­si­yon­la­rı her yaş gru­bun­da görü­lür ancak iyi huy­lu pros­tat büyü­me­si ve pros­tat kan­se­ri çoğun­luk­la ile­ri yaş gru­bu­nun hastalığıdır.

BABA VE ERKEK KAR­DEŞ­LER­DE VAR­SA DİKKAT

• İyi huy­lu pros­tat büyü­me­si, iler­le­yen yaşa bağ­lı hor­mo­nal deği­şim­ler sonu­cu olu­şur. Pros­tat kan­se­rin­de ise aile­sin­de pros­tat kan­se­ri olan­lar daha faz­la risk altındadır.
• Pros­tat büyü­me­si idrar yakın­ma­la­rı­na yol açar. Sık idra­ra çık­ma, gece­le­ri idra­ra kalk­ma, idrar yap­ma ve idrar baş­lat­ma­da güç­lük, idrar bit­tik­ten son­ra dam­la dam­la idrar gel­me­si, idrar gücün­de azal­ma, idra­rı tam boşal­ta­ma­ma his­si, kan­lı idrar yap­ma gibi belir­ti­ler görü­le­bi­lir. Teda­vi edil­mez­se böb­rek yet­mez­li­ği­ne varan cid­di sorun­lar orta­ya çıkabilir.

ŞİK­AY­ET OLMA­SA DA DÜZEN­Lİ KONTROL

• İyi huy­lu büyü­me, pros­ta­tın idrar yolu­nu çev­re­le­yen iç kıs­mın­da olu­şur ve idrar yolu­nun sıkış­ma­sı­na yol açar. Ancak pros­tat kan­se­ri genel­lik­le pros­ta­tın idrar yolu­nu çev­re­le­yen kıs­mı­na uzak dış kıs­mın­dan geli­şir. Dola­yı­sıy­la idrar yakın­ma­la­rı­na erken dönem­de yol açma­ya­bi­lir. Bu neden­le pros­tat kan­se­ri­nin erken tanı­sın­da, şika­yet olma­sa bile yapı­lan düzen­li kont­rol­ler büyük önem taşır.
• Pros­tat has­ta­lık­la­rın­dan korun­ma yön­te­mi bulun­ma­dı­ğın­dan, erkek­le­rin düzen­li kont­rol­le­ri­ni aksat­ma­ma­la­rı gere­kir. Pros­tat kan­se­ri­nin erken tanı­sı açı­sın­dan; şika­yet olma­sa bile 50 yaşın­dan son­ra, aile­sin­de pros­tat kan­se­ri olan­lar­da ise 40 yaşın­dan son­ra düzen­li kont­rol­le­ri­ni yaptırmalı.

PSA DEĞER­LE­Rİ ÖNEM TAŞIR

• Pros­tat has­ta­lık­la­rı­nın tanı­sın­da kul­la­nı­lan yön­tem­ler şöy­le sıra­la­na­bi­lir: İdr­ar tet­ki­ki, böb­rek fonk­si­yon­la­rı­nı değer­len­di­ril­me­si, Kre­ati­nin, BUN, PSA gibi labo­ra­tu­var tet­kik­le­ri, idrar yol­la­rı ult­ra­so­nog­ra­fi­si, idrar akım hızı ölçü­mü, idrar yap­tık­tan son­ra mesa­ne­de kalan idrar miktarı,
• Mul­ti­pa­ra­met­rik pros­tat MR’ı, PET CT, MR bul­gu­la­rı eşli­ğin­de yapı­lan biyopsiler.
• Pros­tat has­ta­lık­la­rı­nın teş­hi­sin­de önem­li bir yere sahip olan PSA (Pros­tat Spe­si­fik Anti­jen); pros­tat epi­tel hüc­re­le­rin­den sal­gı­la­nan pro­te­in yapı­sın­da bir mad­de­dir. Meni­nin sıvı­laş­ma­sı­nı sağ­lar. Pros­tat hüc­re­le­ri­nin yapı­sı bozul­du­ğun­da kan­da­ki sevi­ye­si artar.

ERKEN TANI HAYAT KURTARIR

• PSA; özel­lik­le pros­tat kan­se­ri­nin tanı­sın­da, teda­vi plan­la­ma­sın­da ve teda­vi son­ra­sı izlem­de eşi­ne az rast­la­nır bir başa­rı ve yay­gın­lık­ta kul­la­nıl­mış bir tümör belir­te­ci­dir. Erken tanı, diğer kan­ser­ler­de oldu­ğu gibi hayat kur­ta­rı­cı­dır. PSA değe­ri 1 ng/ml nin altın­da olan­lar­da ile­ri­de pros­tat kan­se­ri geliş­me­si ris­ki çok düşüktür.
• Genel ola­rak 50 yaşın­dan son­ra yıl­lık PSA kont­rol­le­ri ve pros­tat muaye­ne­si öne­ri­lir. Pros­tat kan­se­ri­ne erken tanı konul­ma­sın­da, kişi­nin önce­ki yıl­lar­da­ki PSA değer­le­ri­nin bili­ni­yor olma­sı önem taşır. PSA değer­le­rin­de ani bir artış olu­yor­sa bu dik­ka­te alın­ma­lı. PSA’nın yaşa göre nor­mal değer­le­ri değişir.
• PSA; pros­tat kan­se­ri dışın­da pros­tat enfek­si­yon­la­rı, iyi huy­lu büyü­me­le­rin­de de yük­se­le­bi­lir. Çok yük­sek PSA düzey­le­rin­de, akut bir enfek­si­yon yok­sa pros­tat kan­se­ri­nin iler­le­miş oldu­ğu tah­min edilebilir.
• PSA nın yay­gın kul­la­nı­mı­na kar­şın pros­tat kan­se­ri olgu­la­rı­nın %20–25’inde PSA değer­le­ri­nin nor­mal sınır­lar­da oldu­ğu görül­müş­tür. Bu neden­le pro PSA, Pros­tat health indeks gibi yeni tet­kik ve yön­tem­ler ile mul­ti­pa­ra­met­rik MR kul­la­nı­mı pros­tat kan­se­ri tanı­sın­da daha çok kullanılmaktadır.

PROS­TAT HAS­TA­LIK­LA­RIN­DA TEDA­Vİ YÖNTEMLERİ

• Pros­tat has­ta­lık­la­rın­dan iyi huy­lu pros­tat büyü­me­si; ilaç ve cer­ra­hi seçe­nek­ler­le teda­vi edi­le­bi­lir. İlaçl­arla teda­vi­nin yeter­li olma­dı­ğı durum­lar­da TUR‑P (pros­ta­tın tran­sü­ret­ral rezek­si­yo­nu), iyi huy­lu pros­ta­tın cer­ra­hi teda­vi­sin­de altın stan­dart ola­rak kabul edi­len bir yön­tem. Yeni bir tek­no­lo­ji olan plaz­ma­ki­ne­tik TUR sis­te­mi ile yapı­lan bu işlem, güven­li bir ope­ras­yon ola­na­ğı ve yük­sek has­ta mem­nu­ni­ye­ti sağ­lar. Kapa­lı ola­rak uygu­la­nan diğer bir yön­tem ise gre­en-light, red-light gibi pros­ta­tın lazer­le teda­vi­si­dir. Açık pros­tat ame­li­ya­tı günü­müz­de yal­nız­ca çok büyük pros­tat­lar­da nadi­ren uygulanır.
• Pros­tat kan­se­ri­nin teda­vi­si, has­ta­lı­ğın evre­si­ne göre fark­lı­lık gös­te­rir. Pros­ta­ta sınır­lı (loka­li­ze) has­ta­lı­ğın teda­vi­sin­de cer­ra­hi ve rad­yo­te­ra­pi (ışın) teda­vi­si seçe­nek­le­ri uygu­la­nır. Cer­ra­hi yön­tem radi­kal pros­ta­tek­to­mi ola­rak adlan­dı­rı­lır. Radi­kal pros­ta­tek­to­mi açık veya robo­tik yön­tem­le yapı­la­bi­lir. Rad­yo­te­ra­pi­de ise eks­ter­nal rad­yo­te­ra­pi ya da bra­ki­te­ra­pi seçe­nek­le­ri uygu­la­nır. Pros­tat kan­se­ri metas­taz yap­mış ise hor­mon teda­vi­si ve kemo­te­ra­pi teda­vi­le­ri uygu­la­nır. Hor­mon teda­vi­sin­de, tes­tos­te­ron hor­mo­nu­nu bas­kı­la­mak ve bu yol­la kan­se­rin iler­le­me­si­ni yavaş­lat­mak amaçlanır.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts