Politika bilim değildir… Sanattır”, ancak idare sanatı”dır…

alican-gorus-logo.qxpBİR GÖRÜŞ / MART 2016

Geçen ayki (Şubat 2016) sayı­mı­zın sonun­da belirt­ti­ğim gibi, bu yazım­da siz­le­re poli­ti­kaida­re sana­tı” ola­rak açık­la­ma­ya çalı­şa­ca­ğım. Şan­söl­ye Otto Von Bis­marckın da dedi­ği gibi Poli­ti­ka bilim değil­dir… Sanat­tır.” Ancak, bulun­du­ğu­muz devir­de de poli­ti­ka bili­mi” diye bir şey var. Bu disip­lin özel­lik­le Kuzey Amerika’da cid­di popü­le­ri­te kazan­dı ve diğer sos­yal bilim­le­re enteg­re oldu. Fakat, Bis­marck önem­li bir nok­ta­ya par­mak bası­yor, bu söz­le­ri Reichs­tagda* söy­le­di­ği zaman… Bis­marckın aklın­da­ki sanat” aslın­da ida­re sana­tıdır, yani bir top­lum içe­ri­sin­de kolek­tif karar­la­rı üret­me sana­tından bah­se­di­yor. Bu aslın­da poli­ti­kanın kla­sik tanı­mı ola­rak görü­lür ve Antik Yunanistan’dan gel­di­ği söylenir.

Keli­me­nin kökü­ne gidecek olur­sak, poli­ti­ka polis” keli­me­sin­den türe­miş­tir. Polis” direkt ola­rak çevi­recek olur­sak şehir dev­le­ti” demek­tir. Antik Yunan top­lu­mu, bugü­nün şart­la­rın­da minik diye tabir ede­bi­le­ce­ği­miz bağım­sız şehir dev­let­le­rinden oluş­mak­tay­dı. Bu bağım­sız­lık, şehir dev­let­le­ri­nin ken­di ida­re sis­tem­le­ri­nin doğ­ma­sı­na ve geliş­me­si­ne imkan ver­di. Bu bakım­dan poli­ti­ka”, bu şehir dev­let­le­rinin iliş­ki­le­ri­ni ve işle­ri­ni ida­re etmek için kul­la­nı­lır­dı. Poli­ti­ka­nın modern tanı­mı­nı bu kısa arka plan bil­gi­den son­ra şöy­le oluşturabiliriz:

DEV­LE­Tİ İLGİLENDİREN…

Günü­müz­de Antik Yunan tar­zın­da şehir dev­let­le­ri” olma­dı­ğı için dev­le­ti ilgi­len­di­ren” ola­rak kısalt­tım. Bu görü­şe göre, dev­let­le ve yöne­ti­miy­le direkt ilgi­si olan kişi­ler poli­ti­kanın için­de­dir. Yani, ben eğer muh­tar­lık için aday olur­sam bu benim poli­ti­ka­nın içi­ne adım atma iste­ği­mi orta­ya koyar. Kaza­nır­sam da tam mana­da poli­ti­kanın için­de oldu­ğu­mu gös­te­rir. Bu görü­şü geçen sayı­da­ki görüş­ten ayır­ma­nız gere­kir. Geçen sayı­da belirt­ti­ğim gibi gücün” oldu­ğu her yer poli­ti­kadır… Ancak, bu görüş poli­ti­kayı dev­le­tin için­de sınır­lan­dı­rır. Mark­sist­ler ve Femi­nist­ler de bu gücü bel­li böl­ge­le­re sınır­la­mış­tır. Fakat genel mana­da poli­ti­kayı güç ola­rak açık­la­mak gücün oldu­ğu her yer­de poli­ti­ka” mev­cut­tur demektir.

POLİ­T­İKA BİLİMİ…

Dev­le­ti ilgi­len­di­ren” açık­la­ma­sı, poli­ti­ka bili­minin de disip­lin ola­rak nere­ye en çok fokus oldu­ğu­nu bize gös­te­rir. Mese­la, aka­de­mik çalış­ma­lar, genel­de poli­tik per­so­nel (bürok­rat­lar poli­tik per­so­nel değil­dir, mese­la Bakan­lar ve Baş­ba­kan­lar poli­tik per­so­nel­dir) ve ida­re meka­niz­ma­sı (örnek: ana­ya­sal monar­şi) üze­rin­de olmuş­tur. Poli­ti­ka” çalış­mak kısa­ca­sı, dev­le­ti ya da oto­ri­te­yi çalış­mak demek­tir. David Eas­ton, bu yüz­den poli­ti­kadeğer­le­rin oto­ri­te tara­fın­dan pay­laş­tı­rıl­ma­sı** ola­rak açık­la­mış­tır. Bunu diye­rek poli­ti­kanın çeşit­li yol­lar­la halk­tan gelen bas­kı­la­rı, ceza­la­rı ve ödül­le­ri pay­laş­tı­ra­rak ida­re etme­si­ni kas­tet­miş­tir. Yani, ida­re sana­tından bah­set­miş­tir.

SAY­GI DUYU­LAN DEĞERLER…

Top­lum­da­ki say­gı duyu­lan değer­ler” ise, halk tara­fın­dan genel ola­rak kabul edi­len ve halk­tan gelen bas­kı­lar tara­fın­dan şekil değiş­tir­miş değer­ler­dir. Bu değer­ler sabit kal­ma­ya­bi­lir de kala­bi­lir de… Fakat önem­li nok­ta say­gı duyu­lan değer­ler” dev­le­tin ceza­la­rı ve ödül­le­ri pay­laş­tı­ra­rak hal­kı ida­re etme­sin­den ve baş­ka işlem­ler­den geçe­rek (bazı sos­yal enteg­ras­yon­lar ve grup­lar ara­sın­da­ki iliş­ki­ler) oluş­muş­tur. Kısa­ca­sı, halk say­gı duyu­lan değer­lerin filt­re­si­dir. Dev­let ise, bu filt­re­yi elin­den gel­di­ği kadar yöne­te­bi­lir ve uyum­suz olan­la­rı sis­te­ma­tik ola­rak yok etmeye çalı­şa­bi­lir.

İNS­ANL­AR POLİ­T­İK YARATIKLARDIR”

Bütün bun­la­ra rağ­men, poli­ti­kaida­re sana­tı” ola­rak açık­la­mak, poli­ti­kanın geniş mana­sı­nı kısıt­lı­yor. Poli­ti­kaida­re sana­tı” ola­rak açık­la­dı­ğı­nız zaman, ida­re­nin dışın­da­ki insan­la­rın poli­ti­kanın dışın­da oldu­ğu­nu söy­le­miş olur­su­nuz. Bu doğ­ru mu? Bana göre doğ­ru değil. Eğer poli­ti­ka” sade­ce par­le­men­to­da, kabi­ne­de ve bakan­lık­ta (sade­ce bakan­lar poli­tik­tir bu görü­şe göre) mev­cut der­se­niz bütün sos­yal akti­vi­te­yi dışar­da bırak­mış olur­su­nuz. Yani, say­gı duyu­lan değer­ler” poli­tik değil­dir, onla­rı poli­tik yapan dev­le­tin bu değer­le­ri ida­re etme çaba­sı­dır. Ancak, bu doğ­ru değil­dir ve say­gı duyu­lan değer­ler” ken­di başı­na poli­tik mese­le­ler olup mil­yon­lar­ca insa­nı etki­le­ye­bi­lir. Yani, bir şey dev­let tara­fın­dan ida­re edil­mi­yor diye bu poli­ti­kanın dışın­da­dır demek, çoğu kişi­nin kabul etme­ye­ce­ği bir şey­dir. En baş­ka Aris­to­te­les, insan­lar poli­tik yara­tık­lar­dır” dedi­ği zaman, illa bir dev­let­den söz etmi­yor­du. Özet­le, poli­ti­kanın içi­miz­de bir değer oldu­ğu­nu, dev­let olsun olma­sın, var­lı­ğı­nı yitir­me­ye­ce­ği­ni söy­lü­yor Aris­to­te­lesPoli­ti­kaida­re sana­tı” ola­rak açık­la­ma­nın en sıkın­tı­lı tara­fı ise, hakim­le­rin duru­mu­dur. Hakim­ler, poli­tik midir? Çoğu kişi hakim­le­rin poli­tik figür­ler oldu­ğu­nu söy­ler, çün­kü hakim­le­rin ister iste­mez ken­di görüş­le­rin­den ve çıkar­la­rın­dan etki­le­nip önyar­gı­lı ola­rak insan­la­rı ida­re etti­ği söy­le­nir. Hal­bu­ki, hakim­ler ana­ya­sayı yeri­ne getir­mek için ordadır.

Kısa­ca­sı, hakim­ler uygu­la­mak için ora­da­dır, ida­re etmek için değil… Aynı şekil­de, bürok­rat­la­rın tama­miy­le üstün­de­ki poli­tik figür­le­rin istek­le­ri­ni yeri­ne getir­di­ği söy­le­nir. Fakat, bürok­rat­lar da yeri gel­di­ği zaman ida­re­ci ola­bi­lir­ler ve üst­le­rin­de­ki Bakan­la­rı etki­le­ye­bi­lir­ler. Özet­le, ida­re sana­tı” den­di­ği zaman oto­ri­te kas­te­di­lir, fakat bu görüş alt­ta­ki bütün insan­la­rı poli­ti­kanın dışın­da bırakır.

* Reichs­tag: Hitler’in Almanya’nın başı­na geçi­şi­ne kadar Alman­ya Parlamentosu’nun top­lan­dı­ğı yerin ismi­dir. Bugün Alman­ya Par­la­men­to­su yine aynı isim­li bina­da, Berlin’de bulunmaktadır.

** Eas­ton, D. (1981) The Poli­ti­cal Sys­tem. Chi­ca­go: Chi­ca­go Uni­ver­sity Press.


otto bismarkOtto Von Bis­marck kimdir?

1 Nisan 1815’de Almanya’da doğan ve 30 Tem­muz 1898’de yine Almanya’da ölen dev­let ada­mı Bis­marck, 19. yüz­yıl­da gev­şek bir kon­fe­de­ras­yon olan Almanya’nın güç­lü bir impa­ra­tor­lu­ğa dönüş­me­sin­de en önem­li rolü oyna­yan ilk şan­söl­ye­si­dir. Dış poli­ti­ka­da kar­ma­şık bir ağ oluş­tu­ran ant­laş­ma­lar ve itti­fak­lar yoluy­la uzlaş­ma­cı bir tutum izle­yen Bis­marck, iç poli­ti­ka­da tam ter­si bir tutum sür­dür­müş­tür. 1890’lı yıl­lar­da orta­ya koy­du­ğu koru­ma­cı dış tica­ret poli­ti­ka­sı, baş­tan beri ken­di­si­ni des­tek­le­yen Libe­ral Parti’nin taban kay­bet­me­si­ne yol açmış­tır. Bis­marck, Avrupa’da ilk ola­rak işçi kesi­mi­ni kap­sa­yan emek­li­lik sis­te­mi, sağ­lık ve kaza sigor­ta­la­rı­nı da düzenlemiştir.

david eastonDavid Eas­ton kimdir?

24 Hazi­ran 1917’de Kanada’nın Toron­to şeh­rin­de dün­ya­ya gelen Eas­ton, 19 Tem­muz 2014’de vefat etmiş­tir. : Toron­to Üni­ver­si­te­si, Har­vard Üni­ver­si­te­si ve Kala­ma­zoo College’de eği­tim gören Eas­ton, Chi­ca­go Üni­ver­si­te­si Öğre­tim Üye­siy­di. 1953 yılın­da The Poli­ti­cal Sys­tem” adın­da bir kitap yayım­la­yan siya­set bilim­ci Eas­ton, siya­si sis­te­mi kara kutu” ola­rak kabul etmektedir.

aristotelesAris­to­te­les kimdir?

3847 Mart MÖ 322 ara­sın­da yaşa­yan Antik Yunan filo­zo­fu olan Aristoteles’a kısa­ca Aris­to deni­lir. Pla­ton ile Batı düşün­ce­si­nin en önem­li iki filo­zo­fun­dan biri sayı­lan Aris­to­te­les, Fizik, gök­bi­lim, ilk fel­se­fe, zoolo­ji, man­tık, siya­set ve biyo­lo­ji gibi konu­lar­da pek çok eser ver­miş­tir. Aris­to­te­les adı­nın TDK’nun yaban­cı özel adla­rın yazı­lı­şı kura­lı­na göre Arap­ça ve Fars­ça eser­ler­den yapı­lan çevi­ri­ler ile Türkçe’ye yer­leş­ti­ği Aris­to şek­lin­de yazıl­ma­sı öne­ril­se de, her iki ad da Türk­çe aka­de­mik kay­nak­lar­da yay­gın ola­rak kullanılmaktadır.

Wikipedia’dan…

İlgili Haberler

Leave a Comment