Parkinson hastalarının yarıya yakını tedavi almıyor

PAR­Kİ­NS­ON / KASIM 2015

Nöro­de­je­ne­ra­tif has­ta­lık­lar için­de Alz­he­imer has­ta­lı­ğın­dan son­ra en sık görü­len ikin­ci has­ta­lık olan Par­kin­son konu­sun­da açık­la­ma yapan Gazi Üni­ver­si­te­si Tıp Fakül­te­si Nöro­lo­ji Ana­bi­lim Dalı Öğre­tim Üye­si Prof. Dr. Ayşe Bora Tok­ça­er, 65 yaş üze­rin­de her 100 kişi­den 1’inde Par­kin­son has­ta­lı­ğı ris­ki oldu­ğu­nu belirt­ti. Tok­ça­er, bugün Türkiye’de 65 yaş üze­rin­de­ki nüfus göz önü­ne alın­dı­ğın­da yak­la­şık 110 bin Par­kin­son has­ta­sı oldu­ğu tah­min edil­me­si­ne kar­şın, has­ta­ne ve ilaç kayıt­la­rın­da ancak 60 bin has­ta­nın takip edil­di­ği­nin göz­lem­len­di­ği­ni ifa­de etti. 

Ülke­miz­de has­ta­la­rın yarı­ya yakın bir bölü­mü­nün has­ta­lı­ğı tanı­ma­dı­ğı için heki­me git­me­di­ği ve teda­vi­den yok­sun kal­dı­ğı­na dik­kat çeken Tok­ça­er, önü­müz­de­ki 20 yıl­da yaşam süre­si­nin uza­ma­sı ve buna bağ­lı ola­rak ile­ri yaş nüfu­sun art­ma­sı sonu­cun­da bu sayı­nın iki kat arta­ca­ğı­nı, bu neden­le has­ta­lık hak­kın­da top­lum­da bilin­cin art­ma­sı­nın önem­li oldu­ğu­nu vurguladı.

Top­lu­mu etki­le­yen önem­li has­ta­lık­lar konu­sun­da bil­gi­len­dir­me top­lan­tı­la­rı düzen­le­yen Novar­tis, Par­kin­son has­ta­lı­ğı­na dik­kat çek­mek ama­cıy­la Ankara’da bir basın top­lan­tı­sı gerçekleştirdi. 

Gazi Üni­ver­si­te­si Tıp Fakül­te­si Nöro­lo­ji Ana­bi­lim Dalı’ndan Prof. Dr. Ayşe Bora Tokçaer’in katı­lı­mıy­la düzen­le­nen top­lan­tı­da has­ta­lık­la ilgi­li gün­cel bil­gi­ler aktarıldı.

İKİ KAT ARTACAK

Parkinson’un nöro­de­je­ne­ra­tif has­ta­lık­lar ara­sın­da Alzheimer’den son­ra en sık görü­len ikin­ci has­ta­lık oldu­ğu­na dik­kat çeken Prof. Dr. Ayşe Bora Tok­ça­er, has­ta­lı­ğın 65 yaş üze­rin­de her 100 kişin­den 1’inde, 85 yaş üze­rin­de ise her 100 kişi­den 3’ünde görül­dü­ğü­nü bil­dir­di. Tok­ça­er, Par­kin­son has­ta­lı­ğı­nın %5–10 has­ta­da kalıt­sal oldu­ğu­nu ve bu olgu­la­rın spo­ra­dik Par­kin­son has­ta­la­rı­na göre daha genç – 40 yaşın­dan genç- birey­ler­de orta­ya çık­tı­ğı­nı bil­dir­di. Dün­ya gene­lin­de 5 mil­yo­nun üze­rin­de, Türkiye’de ise yak­la­şık 110.000 Par­kin­son has­ta­sı oldu­ğu­nu ifa­de eden Tok­ça­er, nüfu­sun yaş­lan­ma­sıy­la bir­lik­te Türkiye’deki has­ta sayı­sı­nın 20 yıl son­ra 2 kat arta­ca­ğı­nı vur­gu­la­dı. Bu neden­le Par­kin­son has­ta­lı­ğı hak­kın­da top­lum­da bilinç­len­dir­me çalış­ma­la­rı­nın önem­li oldu­ğu­nu belir­ten Tok­ça­er has­ta­lık­la ilgi­li şu bil­gi­le­ri verdi:

“Par­kin­son has­ta­lı­ğı, beyin­de hare­ket­le­rin ahenk­li ve uyum­lu biçim­de yapıl­ma­sı­nı sağ­la­yan böl­ge­ler­de­ki hüc­re kay­bıy­la orta­ya çıkı­yor. Beyin sapın­da bulu­nan siyah çekir­dek­te­ki dopa­min mad­de­si vücu­du­mu­zun düz­gün ve koor­di­ne­li hare­ket etme­si­ni sağ­lar. Par­kin­son has­ta­lı­ğın­da dopa­min üre­ten beyin hüc­re­le­ri ile vücut hare­ket­le­ri­ni kont­rol eden beyin böl­ge­le­ri ara­sın­da mesaj ile­ti­mi bozu­lur. Dola­yı­sıy­la has­ta­lı­ğın temel belir­ti­le­ri hare­ket­ler­le ilgilidir.

İLAÇL­AR KONT­ROL ALTI­NA ALIYOR 

Par­kin­son has­ta­lı­ğı­nı tama­men iyi­leş­ti­recek teda­vi olma­ma­sı­na kar­şın, belir­ti­ler ilaç teda­vi­siy­le kont­rol altı­na alı­na­bil­mek­te­dir. İlaçl­ar ya eksi­len dopa­mi­ni yeri­ne koya­rak veya dopa­mi­nin beyin­de bağ­lan­dı­ğı böl­ge­le­re etki ede­rek belir­ti­le­ri önem­li ölçü­de azal­tır­lar. Has­ta­lı­ğın teda­vi­si yaşam boyu­dur. İlaçl­ar­ın düzen­li alın­ma­sı, gıda­lar­la etki­le­şi­mi­ne dik­kat edil­me­si teda­vi­nin başa­rı­sın­da büyük önem taşı­mak­ta­dır. Has­ta­nın her­han­gi bir neden­le Par­kin­son ilaç­la­rı­nı ani ola­rak bırak­ma­sı haya­ti teh­li­ke yara­ta­bi­lir. Bu neden­le Par­kin­son has­ta­la­rı ken­di­le­ri­ne uygun gör­dük­le­ri nöro­lo­ji kli­nik­le­rin­den birin­de peri­yo­dik ola­rak kont­rol­le­ri­ni yap­tır­ma­lı, hekim izle­min­de olmalıdır.

BEYİN PİLİ VE CERRAHİ 

Par­kin­son has­ta­lı­ğı teda­vi­sin­de halk ara­sın­da ​“beyin pili” ola­rak bili­nen derin beyin uya­rı­mı gör­sel ve yazı­lı basın­da sık deği­ni­len bir konu­dur. Beyin­de özel hedef­le­re yer­leş­ti­ri­len elekt­rot­lar ara­cı­lı­ğı ile cilt altı­na yer­leş­ti­ril­miş batar­ya­dan veri­len uya­rım has­ta­lı­ğın tit­re­me, kas sert­li­ği ve hare­ket yavaş­lı­ğı gibi belir­ti­le­ri­ni kont­rol eder. Bu cer­ra­hi yön­te­min yara­rı has­ta­nın ilaç­tan aldı­ğı fay­da kadar­dır. Ancak ilaç­la­rın uzun süre­de yol açtı­ğı istem­siz hare­ket­ler ve kapa­lı (hare­ket ede­me­me) durum­la­rı­nı orta­dan kal­dır­dı­ğı için ile­ri evre olgu­lar­da ter­cih edi­le­bi­lir. Bu teda­vi erken evre­de değil, has­ta­lı­ğın uzun yıl­lar ilaç­la teda­vi­si son­ra­sın­da ila­ca bağ­lı motor dal­ga­lan­ma­lar oldu­ğun­da uygu­lan­ma­lı­dır. Deman­sı ve aşı­rı den­ge bozuk­lu­ğu olan­lar derin beyin uya­rı­mı ame­li­ya­tı için aday olamazlar. 

STRES­TEN UZAK, AKTİF BİR YAŞAM GEREKİYOR

Baş­ta tit­re­me olmak üze­re Par­kin­son has­ta­lı­ğı­nın tüm belir­ti­le­ri stres ve heye­can­la artış gös­ter­mek­te­dir. Bu neden­le has­ta­la­rın gün­lük hayat­la­rın­da stres­ten uzak olma­sı ve pozi­tif bir yak­la­şı­ma sahip olma­sı has­ta­lı­ğın sey­ri açı­sın­dan büyük önem taşı­mak­ta­dır. Has­ta­lar bu neden­le rahat bir yaşa­ma yönlendirilmektedir.

Has­ta­lık­ta düzen­li egzer­siz önem taşı­mak­ta­dır. Par­kin­son has­ta­lı­ğı­nın ile­ri dönem­le­rin­de sorun oluş­tu­ra­cak vücut duruş bozuk­luk­la­rı ve den­ge kusu­ru egzer­siz ile öte­le­ne­bi­lir. Eklem yumu­şak­lı­ğı­nı sağ­la­ma­ya yöne­lik ger­me egzer­siz­le­ri, karın ve sırt güç­len­dir­me egzer­siz­le­ri, kalp ve solu­num sis­te­mi­ni des­tek­le­mek üze­re aero­bik egzer­siz­le­ri, yürü­yüş ve yüz­me has­ta­lar için son dere­ce fay­da­lı­dır. Egzer­siz prog­ra­mı yoru­cu olma­ma­lı, gere­kir­se kısa mola­lar ala­rak sürdürülmelidir.”

BELİ­RT­İL­ER…

Tit­re­me, hare­ket­ler­de yavaş­la­ma, kas­lar­da katı­lık ve den­ge bozuk­lu­ğu tipik Par­kin­son belir­ti­le­ri­dir. Bu belir­ti­ler genel­lik­le vücu­dun bir tara­fın­dan baş­lar. Baş­lan­gıç­ta en sık görü­len belir­ti­ler; ya vücu­dun bir tara­fın­da isti­ra­hat halin­de orta­ya çıkan bir tit­re­me, ya da has­ta­nın sağ veya solun­da hare­ket­le­ri­nin yavaş­la­ma­sı­dır. Has­ta ince işler­de zor­la­nır, yürür­ken bir kolu­nu sal­la­ma­dı­ğı­nı ya da bir baca­ğı­nı sürü­dü­ğü­nü fark ede­bi­lir. Has­ta­lar gün­lük yaşam­la­rın­da yazı yaz­ma, çatal bıçak kul­lan­ma, düğ­me ilik­le­me, ayak­ka­bı bağ­la­ma, yatak­ta dön­me, kane­pe­ye otur­ma-kalk­ma gibi basit işler­de zor­lan­ma­ya baş­lar­lar. Zaman­la bu akti­vi­te­ler daha da zor­la­şır ve yar­dı­ma gerek­si­nim olabilmektedir. 

HABER MERKEZİ

See aut­ho­r­’s posts