
CERRAHİ / TEMMUZ 2016
Tip 2 diyabet tedavisinde kullanılmaya başlanan metabolik cerrahiye ilgi artıyor. Ankara Minasera Aldan Hastanesi hekimlerinden Cerrah Doç. Dr. Fahri Yetişir, obezite cerrahisine göre üstünlüklerini anlattığı metabolik cerrahinin, hem diyabet tedavisinde etkili olduğunu hem de zayıflamaya daha fazla yardımcı olduğunu söylüyor.
Metabolik cerrahi, beslenme ile diyabet ilişkisine nasıl bakıyor?
Günümüzde gıda sektöründeki değişimler sonucunda doğal gıda ürünleri giderek azalmış ve daha çok yüksek kalorili ve çok çabuk sindirilen gıdalar üretilmiştir. Bu gıdalar (kola, bisküvi, tatlılar, beyaz ekmek, pirinç ve benzeri gıdalar) ince bağırsağın en proksimal kısmında (jejunumda) emilmekte ve distaldeki ileuma hiç gelememektedir. Bunun neticesinde distal ince bağırsaktan salgılanması gereken hormonlar salgılanmamaktadır. Bu hormonlarda şeker hastalığının ve doyma hissini etkileyerek fazla kiloların oluşmasında etken oldukları anlaşılmıştır.
Ameliyat bu işleyişe nasıl etki ediyor?
Tüm bariatrik ameliyatlar şeker hastalığının düzeltilmesinde belirli düzeylerde etkili olabilmektedir.
Şu anki bilgiler ışığında bakıldığında, bu ameliyatlar ile şeker hastalığının düzelmesinde ileri sürülen projeler incelendiği zaman, ana faktör sindirilmemiş veya az sindirilmiş gıdaların ileuma ulaşması ve buradan bazı hormonların salgılanmasını sağlaması. Salgılanan bu hormonların da üç şekilde etki ettiği anlaşılmaktadır:
Birincisi, hormonların pankreası uyararak daha çok insülin salgılanmasına neden olması.
İkincisi, vücuttaki insülinin etki edeceği hücrelerin hemen hepsinin uyarılması ve insüline karşı daha hassas hale getirilmesi ve böylelikle insülin direncinin kırılması yani daha az insülin miktarları ile daha etkili bir kan şekeri kontrolünün sağlanabilmesidir.
Bunların yanı sıra bu ameliyatları olan insanlar, yemeğe karşı olan tavırlarını da değiştiriyor. Daha az yiyerek doyuyorlar ve yiyeceklere olan ilgileri azalıyor. İlerleyen zamanlarda fazla kiloların verilmesi sonucunda insüline olan ihtiyaç ve direnç de azalıyor.
Daha çabuk doyma üzerine etki mekanizmasını anlatır mısınız?
Sindirilmemiş veya az sindirilmiş yiyecek maddeleri ileuma ulaşarak hormonlar salgılanmasına neden olmaktadır. Bu hormonlar da insanların daha çabuk doyma hissine ulaşmasını sağlamaktadır.
Ayrıca tüm sindirim sistemini başta da mideyi etkileyerek midenin çıkış kapakçığı olan pilorun kasılmasına neden olarak midenin boşalma zamanını geciktirmektedir. Boşalamayan midede bir doygunluk ve doluluk hissi oluşmaktadır.
Bu hormonal etkinin yanında bu hastaların midelerinde yapılan küçültme ameliyatları sonucunda az gıda ile dolan mide nedeni ile de daha çabuk doyma hissine ulaşılabilmektedir.
Mide fundusundan salgılanan gerilin hormonunun miktarının azalması da açlık hissinin azalmasına ve daha az yemek arar hale gelmesine ve yemeklere olan düşkünlüklerin azalmasına neden olmaktadır.
Metabolik cerrahi tüm şeker hastalarına uygulanabilir mi?
Şeker hastalarının %10 unu oluşturan Tip 1 şeker hastalarında işe yaramaz. Tip 2 şişman hastalarda etkili olabilmektedir. Kime ne kadar etki edeceği hastanın pankreas rezervi ve insülin direnci ile alakalıdır. Bunlar ameliyat öncesi tetkiklerle anlaşılmaktadır.
Metabolik cerrahi ile bariatrik cerrahi (şişmanlık ameliyatı) arasındaki fark nedir?
Bariatrik ameliyatlar bu yukarda saymış olduğumuz şeker hastalığını düzeltici özelliklerin bir kısmını kapsamakta iken, metabolik cerrahi ameliyatları hemen hepsini içermektedir. Bu nedenle metabolik cerrahi ameliyatı yapılan şişman şeker hastalarının şeker hastalığından kurtulma şansları şişmanlık ameliyatı yapılan hastalardan daha fazla olmaktadır.
Şişmanlık ameliyatı yapılan, özellikle emilim bozucu ameliyat yapılan (gastrik bypass gibi) hastalarda bu emilim bozukluğu nedeni ile hastalarda demir, kalsiyum, vitamin B12 gibi birçok vitamin, protein emiliminde daha çok sorun olmakta. Ameliyat sonrası ömür boyu bu emilim bozukluğu nedeni ile eksikliği olan vitamin, elektirolit ve maddeler için takviye tedavileri almak ve yakın takip edilmeleri gerekmektedir. Metabolik cerrahi yapılan hastalarda bu emilim bozukluğu ile çok daha az karşılaşılmaktadır.
Kısıtlayıcı türünde bariyatrik cerrahi yapılan şişman şeker hastalarında ise şeker hastalığından kurtulma oranı metabolik cerrahinin başarısına göre daha az olmaktadır. Ayrıca 5–10 yıl gibi takipler sonrasında şeker hastalığında yenileme şansı daha fazladır.
Kaç çeşit metabolik cerrahi ameliyatı mevcuttur?
Kendi içinde ufak ayarlamalar ve farklılıklar olmakla birlik ana hatları ile üç çeşit metabolik cerrahi mevcuttur. Hepsinin endikasyonları farklıdır.
1) Diverte Edilmeyen İlea lTranspozisyon(IT):
2) Diverte IT
3) Transit Bipartisyon

Türk cerraha Avrupa’dan ödül
Türkiye Metabolik Cerrahi Vakfı Başkanı Doç Dr. Alper Çelik’e Avrupa Endokrinoloji Kongresi’nden ‘Genç Bilim İnsanı’ ödülü verildi. Diyabet hastalığına cerrahi tedavi yöntemiyle neşter vuran Türkiye Metabolik Cerrahi Vakfı Başkanı Doç Dr. Alper Çelik, Dr. Eylem Çağıltay ve ekip arkadaşları ile birlikte kongre tarafından ‘’Genç Bilim İnsanı’’ ödülüne değer görüldü.
Çelik ödülle ilgili, ‘’Geri dönülemez, kronik ve ilerleyici olduğu kabul edilen bir hastalığın metabolik cerrahi müdahalesi sonunda bilimsel yöntemlerle tedavi ediliyor olması, Avrupa’nın en önemli endokrin camiası tarafından taçlandırıldı. Bizim açımızdan en önemli anlamı, doğru yolda olduğumuzu görmek oldu. Çalışmalarımıza bilimsel çizgiden ayrılmadan devam edeceğiz’’ dedi.