Kemik erimesi sadece kadınları değil, erkekleri de tehdit ediyor

Halk ara­sın­da ​“kemik eri­me­si” ola­rak da bili­nen oste­opo­roz, dün­ya­da en yay­gın görü­len iske­let sis­te­mi has­ta­lı­ğı. Kırık­lar olu­şun­ca­ya kadar belir­gin bir ağrı­ya neden olma­dı­ğı için sin­si iler­le­yen has­ta­lık, bili­ne­nin aksi­ne sade­ce kadın­la­rı değil, erkek­le­ri de teh­dit edi­yor. Bugün dün­ya­da 50 yaş üze­ri her 5 erkek­ten 1’i oste­opo­roz­dan etki­le­nir­ken, 2050 yılın­da erkek­ler­de bu has­ta­lı­ğa bağ­lı kal­ça kırı­ğı ris­kin­de % 310’luk bir artış bek­le­ni­yor. İns­an ömrü­nün uza­ma­sı­na bağ­lı ola­rak yaş­lı nüfu­sun artı­şı oste­opo­roz has­ta­lı­ğı­na yaka­la­nan­la­rın da sayı­sı­nı hız­la yük­sel­ti­yor. Bugün dün­ya gene­lin­de 200 mil­yon oste­opo­roz has­ta­sı, kemik kay­bı­na bağ­lı kırık teh­di­diy­le kar­şı kar­şı­ya. İst­anb­ul Üni­ver­si­te­si İst­anb­ul Tıp Fakül­te­si Fizik­sel Tıp ve Reha­bi­li­tas­yon Ana­bi­lim Dalı Öğre­tim Üye­si Prof. Dr. Dil­şad Sin­del, bili­ne­nin aksi­ne erkek­le­rin de oste­opo­roz has­ta­lı­ğı­na yaka­lan­dık­la­rı­nı hat­ta erkek­ler­de bu has­ta­lı­ğa bağ­lı kırık ris­ki­nin pros­tat kan­se­ri ris­kin­den daha faz­la oldu­ğu­na dik­kat çeki­yor. 50 yaş üze­ri her 5 erkek­ten 1’inin oste­opo­roz­dan etki­len­di­ği­ni belir­ten Sin­del, ​“Oste­opo­ro­za bağ­lı kırık­lar, 65 yaş altın­da­ki her 5 kadı­na kar­şı­lık 1 erkek­te, 65 yaş üstün­de ise 2 kadı­na kar­şı­lık 1 erkek­te görü­lü­yor” diyor. Sin­del, 2050 yılın­da erkek­ler­de oste­opo­ro­za bağ­lı kal­ça kırı­ğı ris­kin­de % 310, kadın­lar­da ise % 240 ora­nın­da artış bek­len­di­ği­ni de kaydediyor.

OSTE­OPO­RO­ZA BAĞ­LI KIRIK­LA­RIN ÇOĞU DÜŞ­ME SONU­CU OLUŞUYOR

Prof. Dr. Dil­şad Sin­del, kadın­lar­da kemik kay­bı­nın meno­poz son­ra­sı hız­lan­dı­ğı­nı, erkek­ler­de ise 50’li yaş­lar­da baş­la­dı­ğı­nı söy­lü­yor. Meno­po­zun tüm kadın­lar için geçer­li olma­sı­na kar­şın erkek­le­rin sade­ce %20- 35’inde yaş­lan­ma­ya bağ­lı and­ro­jen eksik­li­ği tab­lo­su geliş­ti­ği­ni belir­ten Sin­del, oste­opo­ro­zun cin­si­yet­ler ara­sın­da görül­me fark­lı­lı­ğı­nı ise şöy­le anla­tı­yor: ​“Oste­opo­roz, kadın­lar­da daha çok görül­mek­le bir­lik­te ile­ri yaş­lar­da erkek­ler­de de sık kar­şı­la­şı­lan bir has­ta­lık. Öst­ro­jen, tes­tos­te­ro­na göre kemik mine­ral yoğun­lu­ğu ile daha güç­lü iliş­ki için­de. Erkek oste­opo­ro­zun­da aşı­rı alkol alı­mı, kor­ti­zon kul­la­nı­mı, hor­mon eksik­li­ği gibi ikin­cil neden­ler daha sık görü­lür. Erkek­ler­de has­ta­lık konu­sun­da yeter­li far­kın­da­lı­ğın sağ­lan­ma­mış olma­sı teda­vi­ye uyu­mu ve başa­rı­sı­nı da doğal ola­rak engel­li­yor.” İlerl­ey­en yaş­la bir­lik­te oste­opo­ro­zun görül­me sık­lı­ğı­nın ve buna bağ­lı düş­me­le­rin art­tı­ğı­na da deği­nen Sin­del, ​“65 yaş üze­ri her üç kişi­den biri düşer­ken, oste­opo­ro­za bağ­lı kırık­la­rı­nın %90’ı da düş­me­ler sonu­cu olu­şur. Oste­opo­ro­za bağ­lı üst kol kırık­la­rı­nın %75’i, el bile­ği kırık­la­rı­nın %95’i ve omur­ga kırık­la­rı­nın ise %25’i düş­me­ler sonu­cu orta­ya çıkar. Düş­me­le­rin yak­la­şık yarı­sı evde ger­çek­le­şir, bun­la­rın da çoğun­lu­ğu ban­yo­da ve mer­di­ven­de mey­da­na gelir” diyor.

KAL­ÇA KIRI­ĞI ÖLÜ­ME YOL AÇIYOR

Prof. Dr. Dil­şad Sin­del, oste­opo­ro­za bağ­lı kırık­la­rın sık­lık­la omur­ga, kabur­ga, kal­ça ve el bile­ğin­de mey­da­na gel­di­ği­ni belir­tir­ken, omur­ga kırık­la­rı­na bağ­lı ola­rak kam­bur­luk, sırt ağrı­sı, solu­num prob­lem­le­ri ve gün­lük akti­vi­te­ler­de kısıt­lan­ma yaşan­dı­ğı­nı dile geti­ri­yor. En cid­di oste­opo­ro­tik kırı­ğın kal­ça­da oldu­ğu­nu vur­gu­la­yan Sin­del, bu konu­da şun­la­rı söy­lü­yor: ​“Dün­ya nüfu­su­nun yaş­lan­ma­sıy­la oste­opo­ro­za bağ­lı kal­ça kırık­la­rı­nın sık­lı­ğın­da da büyük oran­da artış yaşa­nı­yor. Kal­ça kırık­la­rı son­ra­sı ilk yıl için­de yak­la­şık %10–20 ora­nın­da ölüm görü­lü­yor, hayat­ta kalan­la­rın ise %30’unda kalı­cı sakat­lık orta­ya çıkı­yor. El bile­ği kırık­la­rı ise genel ola­rak daha az işlev kay­bı­na yol açmak­la bir­lik­te, gün­lük yaşam akti­vi­te­le­ri­ni kal­ça veya ver­teb­ra kırık­la­rıy­la aynı ölçü­de olum­suz etkiliyor.”

TÜRKİYE’DE 50 YAŞ ÜZE­Rİ­ND­EKİ 4 KİŞ­İD­EN BİRİ OSTEOPOROZ

Yapı­lan araş­tır­ma­lar sonu­cun­da Türkiye’de 50 yaş ve üze­rin­de­ki birey­le­rin %50’sinde düşük kemik yoğun­lu­ğu (oste­ope­ni), %25’inde ise oste­opo­roz görül­dü­ğü­nü akta­ran Sin­del, ​“Ülke­miz­de 50 yaşın­da yaşam boyu kal­ça kırı­ğı geçir­me ola­sı­lı­ğı kadın­lar­da %14.6 ve erkek­ler­de ise %3.5’dur. Türkiye’de kent­leş­me ile bir­lik­te artan yaş­lı nüfus­ta, gele­cek­te kal­ça kırık­la­rı gide­rek artan bir prob­lem olma­ya devam ede­cek­tir” diyor.

KEMİK KAY­BI 40’LI YAŞ­LAR­DA BAŞLIYOR

Kemik kay­bı­nın genel­lik­le 40’lı yaş­lar­dan son­ra baş­la­dı­ğı­nı ve kay­be­di­len kemik­ler kadar yeri­ne yeni­si kona­ma­dı­ğı­nı söy­le­yen Prof. Dr. Dil­şad Sin­del, hem kemik olu­şu­mun­da hem de oste­opo­roz geli­şi­min­de gene­tik fak­tör­le­rin öne­mi­ne de deği­ni­yor. Doruk Kemik Küt­le­si (DKK)nin nor­mal büyü­me­nin sonu­cun­da elde edi­len ve kemik kay­bı baş­la­ma­dan önce kişi­nin sahip oldu­ğu en yük­sek kemik küt­le­si­ni ifa­de etti­ği­ni belir­ten Sin­del, DKK’ya eriş­me yaşı­nın en erken 17–18, en geç ise 35 oldu­ğu­nu söy­lü­yor. Çocuk­luk­tan iti­ba­ren DKK‘nın artı­rıl­ma­ya çalı­şıl­ma­sı­nı ve bu amaç­la kal­si­yum ve D vita­mi­ni alı­mı yanın­da den­ge­li bes­len­me­ye ve hor­mon yeter­siz­lik­le­ri­nin erken dönem­de tanım­lan­ma­sı­nın önem­li oldu­ğu­nu kaydediyor.

OSTE­OPO­ROZ­DAN KORUN­MA ANNE KAR­NIN­DA BAŞLAMALI

Bebe­ğin anne kar­nın­da­ki bes­len­me­si­nin de kemik sağ­lı­ğı­nı yakın­dan etki­le­di­ği­ni söy­le­yen Prof. Dr. Dil­şad Sin­del, ebe­veyn­le­re ise şu öne­ri­ler­de bulu­nu­yor: ​“Rafi­ne gıda­la­rın tüke­ti­min­den, fast-food tar­zı bes­len­me­den, fos­fo­rik asit içe­ri­ği yük­sek gaz­lı içe­cek­ler­den çocuk­luk çağın­dan iti­ba­ren kaçı­nıl­ma­sı gere­ki­yor. Çocuk­la­rın uzun saat­ler bil­gi­sa­yar kar­şı­sın­da zaman geçir­me­le­ri yeri­ne bas­ket­bol, voley­bol, ip atla­mak, zıp­la­mak ve dans etmek gibi kemik yoğun­lu­ğu­nu artı­rı­cı fizik­sel akti­vi­te ve egzer­siz­le­ri yap­ma­sı teş­vik edilmeli.“

TEDA­Vİ İLE KIRIK RİSKİ AZALIYOR

Oste­opo­ro­zun önle­ne­bi­len ve teda­vi­si müm­kün olan bir has­ta­lık oldu­ğu­nu da vur­gu­la­yan Prof. Dr. Dil­şad Sin­del, ​“Genel ola­rak, medi­kal teda­vi ile kırık ris­ki %30–70 ara­sın­da azal­mak­ta­dır. Medi­kal teda­vi­de kul­la­nı­lan ilaç­la­rın omur­ga ve omur­ga dışı böl­ge­ler­de­ki etkin­lik­le­ri ara­sın­da­ki fark­lı­lık­lar, uygu­la­ma şekil­le­ri ve has­ta­nın teda­vi­ye uyu­mu gibi özel­lik­ler göz önün­de bulun­du­rul­ma­lı“ diyor. Oste­opo­roz teda­vi­si­nin uzun süre­li oldu­ğu­nu vur­gu­la­yan Sin­del, ilaç­tan bek­le­nen yara­rın sağ­la­na­bil­me­si için hekim tara­fın­dan öne­ril­di­ği şekil­de ve süre­de alın­ma­sı­nı söy­lü­yor. Prof. Dr. Dil­şad Sin­del, ayrı­ca yeter­li kal­si­yum ve D vita­mi­nin alın­ma­sı, güneş ışı­ğın­dan yarar­la­nıl­ma­sı, düzen­li egzer­siz ve fizik­sel akti­vi­te­ler ile bir­lik­te düş­me­ler­den koru­nul­ma­sı­nı da tav­si­ye ediyor.

Kim­ler risk grubunda?

• Ufak tefek ve ince vücut­lu olanlar
• Aile­de oste­opo­roz öykü­sü olanlar
• Erken mene­po­za girenler
• Yaş­lı­lar
• Beyaz ya da Asya ırkın­dan olanlar
• Düzen­siz regl olanlar
• Hare­ket­siz yaşam sürenler
• Uzun süre­li kor­ti­zon kullananlar
• Tiro­id hor­mo­nu çok çalışanlar
• Siga­ra içenler
• Aşı­rı mik­tar­da alkol, kafe­in ve tuz tüketenler,
• Pro­te­in ağır­lık­lı beslenenler

yonetici

See aut­ho­r­’s posts