Karın şişkinliği ve halsizlik çölyak habercisi olabilir

Çocuk­lar­da büyü­me geri­li­ği ve ishal­le belir­ti vere­bi­len çöl­yak has­ta­lı­ğı, yetiş­kin­ler­de ise demir eksik­li­ği, gaz ve şiş­kin­lik­le ken­di­ni bel­li edi­yor. Masum şika­yet­ler­le orta­ya çıkan çöl­yak has­ta­lı­ğı, genel­lik­le belir­ti­le­ri­nin ben­zer­li­ğin­den dola­yı fark­lı rahat­sız­lık­lar­la karış­tı­rı­la­bi­li­yor. Glu­ten­li gıda­lar­dan uzak dura­rak bes­len­mek, çöl­yak has­ta­lı­ğı­nın kont­rol altı­na alın­ma­sın­da önem­li rol oynu­yor. Memo­ri­al Hiz­met Has­ta­ne­si Gast­ro­en­te­ro­lo­ji Bölümü’nden Doç. Dr. Hakan Ümit Ünal, ​“9 Mayıs Dün­ya Çöl­yak­la Müca­de­le Günü” önce­sin­de, çöl­yak has­ta­lı­ğı ve yapıl­ma­sı gere­ken­ler hak­kın­da bil­gi verdi.

Demir eksik­li­ği­ni­zi göz ardı etmeyin

Çöl­yak, bazı gıda­lar­da bulu­nan glu­te­ne kar­şı vücu­dun gös­ter­di­ği immün reak­si­yon sonu­cu orta­ya çık­mak­ta­dır. İnce bağır­sa­ğın üst kıs­mın­da bağır­sa­ğın iç yüzü­nü örten hüc­re­ler­de olu­şan hasar nede­ni ile besin emi­li­min­de bozul­ma yaşan­mak­ta­dır. Belir­ti­ler has­ta­nın yaşı ve ince bağır­sa­ğın tutu­lum geniş­li­ği­ne göre fark­lı­lık gös­te­re­bil­mek­te­dir. Sin­di­rim sis­te­mi şika­ye­ti olma­yan has­ta­lar­da tes­pit edi­len demir eksik­li­ği­nin nede­ni­nin, demir emi­li­mi­ni bozan çöl­yak has­ta­lı­ğı ola­bi­le­ce­ği akla getirilmelidir.

Yetiş­kin­ler­de belir­ti­le­ri fark­lı seyrediyor

Çöl­yak has­ta­lı­ğı çocuk­luk yaş­la­rın­da orta­ya çıka­bi­le­ce­ği gibi iler­le­yen yaş­lar­da da ken­di­ni gös­te­re­bil­mek­te­dir. Özel­lik­le 2 yaşın­dan küçük çocuk­lar­da ishal ve büyü­me geri­li­ği ile belir­ti ver­mek­te­dir. Yetiş­kin­ler­de ise;

• Karın böl­ge­sin­de öne doğ­ru şişkinlik
• Yaşa göre kilo azlığı
• Kas zayıf­lı­ğı
• Kan­sız­lık
• Kemik eri­me­si
• Hal­siz­lik
• Gaz şika­yet­le­ri ve dış­kı­da anormallik
• Ağız için­de olu­şan aftlar
• Eklem, kemik ve kas ağrıları
• Sinir­li­lik
• Karan­lık­ta gör­me bozuk­lu­ğu baş­lı­ca belir­ti­ler arasındadır.

Has­ta­lı­ğın çok hafif seyir gös­ter­me­si ve belir­ti­le­rin fark­lı rahat­sız­lık­lar­la karış­tı­rıl­ma­sı, teş­hi­sin gecik­me­si­ne ve ile­ri yaş­lar­da tanı konul­ma­sı­na neden olabilmektedir.

Glu­ten diye­ti bozul­du­ğun­da şika­yet­ler hız­la geri dönüyor

Çöl­yak has­ta­lı­ğın­dan şüp­he­le­ni­len has­ta­nın endos­ko­pik ince­le­me­sin­de oni­ki­par­mak bağır­sa­ğı nor­mal bile görün­se, biyop­si ile ince­len­me­si gerek­mek­te­dir. Alı­nan biyop­si örnek­le­ri­nin pato­lo­jik ince­le­me­sin­de çöl­yak has­ta­lı­ğı­na bağ­lı tipik deği­şik­lik­le­rin görül­me­si, tanı için gerek­li ve önem­li­dir. Bunun­la bir­lik­te has­ta­la­rın %40’ında kara­ci­ğer enzim­le­rin­de yük­sek­lik sap­ta­na­bil­mek­te­dir. Çöl­yak has­ta­lı­ğı­nın teda­vi­si, içe­ri­ğin­de glu­ten bulu­nan gıda­la­rın olma­dı­ğı bir diyet­tir. Diye­te tam uyan bir has­ta­da ince bağır­sak hüc­re yapı­sı sık­lık­la 3- 12 ayda nor­ma­le gel­mek­te­dir. Tanı kon­du­ğun­da pozi­tif olan anti­kor­lar, glü­ten­siz diyet saye­sin­de 3 ay gibi bir süre­de geri­le­mek­te­dir. Ancak has­ta diye­ti­ni bozup tek­rar az ya da çok glu­ten içe­ren gıda tüket­me­ye baş­lar­sa, has­ta­nın tüm şika­yet ve belir­ti­le­ri hız­la geri dönmektedir.

Ürün eti­ket­le­ri­ne dik­kat edin

Çöl­yak has­ta­la­rı buğ­day, arpa, çav­dar ve yulaf gibi tahıl­lar­dan uzak dur­ma­lı­dır. Bis­kü­vi­ler, hazır çor­ba ve köf­te­ler, malt içe­cek­ler, glu­ten içe­ren sakız ile çiko­la­ta­lar çöl­yak has­ta­la­rı için uygun değil­dir. Bunun yanın­da paket etler ve sosis gibi bazı gıda­lar­da dol­gu mal­ze­me­si ola­rak buğ­day kul­la­nı­la­bil­mek­te­dir. Hazır gıda­lar­da sık­lık­la kul­la­nı­lan glu­te­ne maruz kal­ma­mak için çöl­yak has­ta­la­rı­nın iyi bir eti­ket oku­yu­cu­su olma­sı gerek­mek­te­dir. Çöl­yak has­ta­la­rı glu­ten­siz ama sağ­lık­lı bes­len­me alış­kan­lı­ğı yaşam şek­li hali­ne getir­me­li­dir. Mısır, pirinç, pata­tes, nohut, fasul­ye, mer­ci­mek, kes­ta­ne, soya, gibi besin­le­ri ve bu besin­ler­den elde edi­len un ve nişas­ta­la­rı rahat­lık­la tüke­ti­le­bil­mek­te­dir. Bun­la­rın yanın­da; ceviz, fın­dık gibi kuru­ye­miş­ler, incir, kuru üzüm, kümes hay­van­la­rı ve kır­mı­zı et, tüm seb­ze ve mey­ve­ler, bak­li­yat­la­rın tüm çeşit­le­ri, yumur­ta, bal gibi gıda­lar rahat­lık­la tüke­ti­le­bil­mek­te­dir. Çöl­yak has­ta­sı olan­la­rın bir­ço­ğu­nun lak­toz has­sa­si­ye­ti oldu­ğu göz önü­ne alı­na­rak, süt ve süt ürün­le­ri tüke­ti­lir­ken dik­kat edilmelidir.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts