Kalp hastalarını ​“egzersiz” deyip yollamayın, yarardan çok zararınız olur!

KALP-DAMAR / AĞUS­TOS 2016

Türk Kar­di­yo­lo­ji Der­ne­ği Genel Sek­re­ter Yar­dım­cı­sı Prof. Dr. Sinan Aydoğ­du, bilinç­siz­ce yapı­lan egzer­si­zin kalp has­ta­la­rı­na fay­da­dan çok zarar vere­bi­le­ce­ği­ni, kalp damar has­ta­la­rın­da baş­lan­gıç­ta yürü­me, bisik­le­te bin­me, yüz­me gibi egzer­siz­le­rin uygun oldu­ğu­nu açık­la­dı. Kalp has­ta­la­rı­nın teda­vi­sin­de spo­run en az medi­kal teda­vi kadar önem­li oldu­ğu­nu belir­ten Aydoğ­du, has­ta­la­rın spor yap­ma­dan önce yarar-zarar ora­nı değer­len­di­ril­me­si yapıl­ma­sı gerek­ti­ği­ni vurguladı.

Prof. Dr. Sinan Aydoğ­du, kalp ve damar rahat­sız­lık­la­rı olan­la­rı, spor konu­sun­da uyar­dı. Bilinç­siz­ce yapı­lan egzer­siz­le­rin fay­da­dan çok zara­ra yol aça­ca­ğı­nı vur­gu­la­yan Aydoğ­du, ​“Egzer­siz süre­si has­ta­nın fizik­sel ve kar­di­yak duru­mu­na göre değiş­mek­le bera­ber baş­lan­gıç­ta gün­de 10 dk’dan az olma­sı koşu­luy­la haf­ta­da en az 3 gün ola­rak plan­lan­ma­lı­dır” dedi. Akdo­ğan, şu uya­rı­la­rı yapıp şu bil­gi­le­ri verdi:

Yürü­me, bisik­let, yüzme 

Günü­müz­de sağ­lık­lı yaşa­mın anah­ta­rı ola­rak görü­len egzer­siz, kalp debi­si­ni artı­rır, kal­bin oksi­jen ihti­ya­cı­nı azal­tır dola­yı­sıy­la kal­bin daha verim­li çalış­ma­sı­na yar­dım­cı olur. Egzer­siz sağ­lık­lı yaşam için önem­li­dir ancak bilinç­siz­ce yapı­lan egzer­si­zin kalp has­ta­la­rı­na fay­da­dan çok zarar vere­bi­le­ce­ği unu­tul­ma­ma­lı­dır. Bu neden­le kalp has­ta­lı­ğı olan birey­ler nasıl spor yap­ma­la­rı konu­sun­da bil­gi­len­di­ril­me­li­dir. Kalp has­ta­la­rı için spor­la ilgi­li öne­ri­ler sağ­lık­lı insan­lar­da­ki­ne ben­zer olmak­la bera­ber has­ta­nın kar­di­yo­vas­kü­ler ve genel medi­kal duru­mu­na göre modi­fi­ye edilmelidir.

Has­ta­nın kalp fonk­si­yon­la­rı, kalp has­ta­lı­ğın­da son dönem­de kötü­leş­me olup olma­ma­sı önem­li­dir. Egzer­si­ze yeni baş­la­ya­cak kalp has­ta­la­rın­da ve kalp has­ta­lı­ğı tanı­sı­nı yakın zaman­da almış has­ta­lar­da (örn. miyo­kard enfark­tü­sü son­ra­sı) izo­met­rik egzer­siz ola­rak nite­le­nen kas­la­rın diğer kas­la­ra veya hare­ket etme­yen bir cis­me kar­şı ger­gin­leş­ti­ril­me­si ola­rak tanım­la­nan ağır­lık kal­dır­ma, kürek çek­me, mekik gibi egzer­siz­ler­den uzak durul­ma­lı­dır. Kalp damar has­ta­la­rın­da baş­lan­gıç­ta yürü­me, bisik­le­te bin­me, yüz­me gibi izo­to­nik egzer­siz­ler uygun­dur. Bu akti­vi­te­le­ri sorun yaşa­ma­dan en az 6 ay devam etti­re­bi­len has­ta­lar­da aşa­ma­lı ola­rak izo­met­rik egzer­siz­ler planlanabilir. 

Egzer­siz esna­sın­da ani kar­di­yak arrest veya ölüm geliş­me ris­ki olduk­ça düşük­tür (kar­di­yak arrest için ¹⁄₁₁₂₀₀₀ has­ta, ölüm için ¹⁄₇₈₄₀₀₀ has­ta). Ancak bu cid­di komp­li­kas­yon­lar özel­lik­le yük­sek kar­di­yak risk taşı­yan has­ta­lar­da görül­mek­te­dir. Bu neden­le sta­bil olma­yan angi­na­pek­to­ris, cid­di aort dar­lı­ğı, kont­rol altı­na alı­na­ma­yan ritim bozuk­lu­ğu ve dekom­pan­se kalp yet­mez­li­ği olan has­ta­la­rın teda­vi­le­ri tamam­la­na­na kadar spor­tif faali­yet­ler­den uzak dur­ma­la­rı önerilmelidir.

Hiper­tan­si­yon has­ta­la­rı­nın spor yap­ma­sı kan basın­cı kont­ro­lü­ne yar­dım­cı olma­sı bakı­mın­dan öne­ri­lir. Ancak sis­to­lik kan basıncı>160 mmhg ve dias­to­lik kan basın­cı >105 mmhg olan has­ta­lar­da kan basın­cı kont­ro­lü sağ­lan­dık­tan son­ra egzer­si­ze baş­lan­ma­sı veya devam edil­me­si uygundur.

Sabah­la­rı sakıncalı

Egzer­siz sıra­sın­da ula­şıl­ma­sı hedef­le­nen kalp hızı­nın kişi­ye göre belir­len­me­si gere­ki­yor. 220-yaş şek­lin­de hesap­la­nan hedef kalp hızı­nın %40–85’i egzer­siz esna­sın­da ula­şı­la­cak kalp hızı olma­lı­dır. Özel­lik­le kalp fonk­si­yon­la­rı zayıf­la­mış, yakın zaman­da miyo­kard enfark­tü­sü geçi­ren has­ta­lar­da hedef kalp hızı­nın %40’ı ile egzer­si­ze baş­lan­ma­lı ve aşa­ma­lı ola­rak hedef kalp hızı­nın %85’i hedef­len­me­li­dir. Kalp damar has­ta­la­rın­da egzer­si­ze baş­lar­ken yak­la­şık 10 dk süre­sin­ce ısın­ma peri­yo­du olma­lı­dır. Has­ta­la­rın çok sıcak veya çok soğuk hava­lar­da spor yap­ma­sı sakın­ca­lı­dır. Bunun nede­ni hem aşı­rı sıcak hem de aşı­rı soğu­ğun kal­bin iş yükü­nü artır­ma­sı­dır. Spor için sabah erken saat­ler dışın­da günün her­han­gi bir saati seçi­le­bi­lir. Adre­ner­jik hor­mon­la­rın salı­nı­mı özel­lik­le sabah erken saat­ler­de olmak­ta­dır. Bu neden­le kalp ile iliş­ki­li komp­li­kas­yon­la­rın art­tı­ğı erken saat­ler­de spor­dan kaçın­mak uygun olacaktır.

Haf­ta­da en az 150 dakika

Egzer­siz süre­si has­ta­nın fizik­sel ve kar­di­yak duru­mu­na göre değiş­mek­le bera­ber baş­lan­gıç­ta gün­de 10 dk’dan az olma­sı koşu­luy­la haf­ta­da en az 3 gün ola­rak plan­lan­ma­lı. Egzer­siz süre­si tole­re edi­le­bil­di­ğin­ce artı­rı­la­rak haf­ta­da en az 150 dk egzer­siz yapıl­ma­lı­dır. Egzer­siz esna­sın­da göğüs ağrı­sı, bayı­lır gibi olmak, çar­pın­tı, baş dön­me­si gibi belir­ti­ler cid­di­ye alın­ma­lı, egzer­si­ze devam edil­me­me­li ve kli­nik durum dok­tor tara­fın­dan yeni­den değer­len­di­ri­le­rek spo­ra devam edi­lip edil­me­ye­ce­ği kara­rı verilmelidir.

En az medi­kal kadar önemli

Has­ta­la­rın kul­lan­dı­ğı ilaç­lar da spor da göz önün­de bulun­du­rul­ma­lı­dır. Örne­ğin anti­ko­agü­lan teda­vi alan kalp has­ta­la­rı­nın temas gerek­ti­ren veya trav­ma ris­ki yük­sek yarış­ma­lı spor­lar­dan kaçın­ma­sı gerek­li­dir. Anti­hi­per­tan­sif teda­vi­de diüre­tik kul­la­nan has­ta­la­rın spor esna­sın­da sıvı alım­la­rı­nın iyi olma­sı­na dik­kat edil­me­li­dir. Kalp has­ta­la­rı­nın teda­vi­sin­de spo­run en az medi­kal teda­vi kadar önem­li yer tut­tu­ğu unu­tul­ma­ma­lı­dır. Ancak spor yap­ma­dan önce heki­me danı­şa­rak yarar-zarar ora­nı değer­len­di­ril­me­li ve ona göre egzer­siz plan­la­ma­sı yapılmalıdır.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts