Gebelikte Reflü

Doç. Dr. Duy­gu İBRİŞİM
Memo­ri­al Ata­şe­hir Has­ta­ne­si Gast­ro­en­te­ro­lo­ji Bölümü

Hami­le­lik­te en sık kar­şı­la­şı­lan sorun­lar­dan biri de ref­lü. Ref­lü ile ilgi­li merak edi­len­le­ri Memo­ri­al Ata­şe­hir Has­ta­ne­si Gast­ro­en­te­ro­lo­ji Bölümü’nden Doç. Dr. Duy­gu İbr­iş­im yanıtladı.

Ref­lü nedir? Ref­lü gebe­lik­te artar mı?
Gast­ro­özo­fa­ge­al ref­lü­ye (GÖR) daha önce gast­ro­özo­fa­ge­al ref­lü has­ta­lı­ğı (GÖRH) olma­yan gebe­lik­le­rin üçte iki­sin­de olu­şur ve genel­lik­le doğum­la bir­lik­te sona erer. Belir­ti­ler son tri­mes­ter­de daha sık ve daha şid­det­li­dir. Gebe­lik önce­sin­de de GÖRH olma­sı, önce­ki gebe­lik­ler­de GÖR öykü­sü, mul­ti­pa­ri­te ve düşük mater­nal yaş önem­li risk fak­tör­le­ri­dir. Gebe­lik­te artan pro­ges­te­ro­na ve daha az oran­da öst­ro­je­ne bağ­lı ola­rak alt özo­fa­gus sfink­ter basın­cı­nın azal­ma­sı ve mide ve ince bar­sak moti­li­te­sin­de azal­ma ile iler­le­yen aylar­da ute­rus küt­le­si­nin artı­şıy­la abdo­mi­nal basın­cın art­ma­sı GÖR pato­ge­ne­zin­de etkilidir.

Ref­lü­yü tetik­le­yen fak­tör­ler neler­dir? Yaşam kali­te­si­ni nasıl etkiler?
Göğüs arka­sın­da yan­ma (heart­burn) en sık görü­len belir­ti­dir. Buna ağza ekşi acı sular gel­me­si (regür­ji­tas­yon) eşilk ede­bi­lir. Yakın­ma­lar genel­lik­le yemek son­ra­sı ve yatar pozis­yon­la orta­ya çıkar. Kuru öksü­rük, boğaz­da gıcık his­si, ses kısık­lı­ğı ve astım ben­ze­ri şika­yet­ler de görü­le­bi­lir. Tanı çoğun­luk­la kli­nik bul­gu­lar­la kolay­ca konu­la­bi­lir, özo­fa­gus mano­met­ri­si ve pH-met­re gibi test­ler nadi­ren gerek­li olur. Gebe­lik sıra­sın­da üst gast­ro­in­tes­ti­nal sis­tem endos­ko­pi­si (gast­ros­ko­pi) ancak şid­det­li belir­ti­ler var­sa ve yakın moni­to­ri­zas­yon­la yapılmalıdır.
Yaşam biçi­mi deği­şik­lik­le­ri ilk basa­mak ve en önem­li teda­vi yak­la­şı­mı­dır. Alkol, kafe­in, nane, çiko­la­ta, tütün, yağ­lı ve baha­rat­lı yiye­cek­ler­den kaçın­ma, sık ve küçük por­si­yon­lar halin­de bes­len­me, gece yat­ma­dan en az 2 saat önce yemek yeme­nin son­lan­dı­rıl­ma­sı ve yatak başı­nın yük­sel­til­me­si olduk­ça yarar­lı­dır. Gebe­lik sıra­sın­da aşı­rı kilo artı­şı GÖR’ü kolay­laş­tı­rır. Düzen­li egzer­siz özel­lik­le yürü­yüş hem kilo kont­ro­lü hem de sin­di­rim sis­te­mi hare­ket­le­ri­ni ve boşal­ma­sı­nı sağ­la­ya­rak GÖR semp­tom­la­rı­nı kont­rol etme­de etki­li­dir. Yine de azım­san­ma­ya­cak ölçü­de gebe­de doğ­ru ted­bir­le­re rağ­men yakın­ma­lar rahat­sız edi­ci düzey­de olabilir.

Gebe­lik­te ref­lü teda­vi­si nasıl yapı­lır? Han­gi ilaç­lar kullanılır?
GÖRH teda­vi­sin­de kul­la­nı­lan ve mide asi­di­te­si­ni azalt­ma­ya yöne­lik ajan­lar (anti­asit­ler, H2-resep­tör anta­go­nist­le­ri ve pro­ton pom­pa inhi­bi­tör­le­ri), bari­yer oluş­tu­ran ajan­lar (alji­nat), muko­za koru­yu­cu­lar (suk­ral­fat) ve pro­ki­ne­tik ajan­lar (metoc­lop­ra­mid) gebe­lik söz konu­su oldu­ğun­da fetal risk­ler göz önü­ne alı­na­rak dik­kat­le seçilmelidir.
FDA (food and drug admi­nist­ra­ti­on) öne­ri­le­ri­ne göre ilaç­lar fetal risk­le­ri­ne göre 5 grup­ta toplanmıştır:

• Kate­go­ri A: Kont­rol­lü hay­van ve insan çalış­ma­la­rın­da risk yok
• Kate­go­ri B: Hay­van çalış­ma­la­rın­da risk yok ana­cak gebe kadın­lar­da yeter­li kont­rol­lü çalış­ma yok veya hay­van çalış­ma­la­rın­da insan çalış­ma­la­rın­da doğ­ru­lan­ma­mış yan etki­ler var
• Kate­go­ri C: İns­anl­arda kont­rol­lü çalış­ma yok ve hay­van­lar­da yan etki­ler bil­di­ril­miş veya hay­van ve insan çalış­ma­sı yok-avan­taj­la­rı ris­kin­den faz­la ise kullan
• Kate­go­ri D: Fetal risk var ancak cid­di has­ta­lık­ta fay­da­sı ris­kin­den faz­la olabilir
• Kate­go­ri X: Hay­van ve insan çalış­ma­la­rın­da fetal ano­ma­li­ler gös­te­ril­miş, ilaç kontrendike

Anta­sit­ler, hem etkin­lik­le­ri hem de güven­lik­le­ri konu­sun­da bil­gi­ler sınır­lı­dır. Ancak alu­min­yum ve kal­si­yum içe­ren anta­sit­ler nor­mal tera­pö­tik doz­lar­da kabul edi­le­bi­lir görün­mek­te­dir (kate­go­ri belirlenmemiş).
Alji­nat­lar mide asi­di ile gir­dik­le­ri reak­si­yon son­ra­sı oluş­tur­duk­la­rı nötr yapı­da­ki jel bari­yer ile fizik­sel ola­rak etki gös­te­rir­ler, gebe­lik kate­go­ri­si A’dır.
Suk­ral­fat, H2 resep­tör blo­ker­le­ri ve pro­ton pom­pa inhi­bi­tör­le­ri­nin büyük bölü­mü birin­ci tre­mes­ter­de bile güven­li sayıl­mak­ta­dır­lar (sukralfat:kategori B, H2 resep­tör blo­ker­le­ri: kate­go­ri B, pro­ton pom­pa inhi­bi­tör­le­ri: omep­ra­zol kate­go­ri C,diğerleri kate­go­ri B). Suk­ral­fat emil­me­yen ve heart­burn ve regür­ji­tas­yon kont­ro­lün­de fetal risk ve mater­nal böb­rek fonk­si­yon prob­le­mi oluş­tur­ma­dan etki­li şekil­de kullanılabilir.
H2 resep­tör blo­ker­le­rin­den rani­ti­din ken­di gru­bu için­de ilk ter­cih­tir. Sime­ti­din de güven­li kabul edi­le­bi­lir ancak bazı hay­van ve insan çalış­ma­la­rın­da femi­ni­zas­yon bil­di­ril­me­si nede­ni ile ter­cih edil­me­me­si yönün­de öne­ri­ler olmuş­tur. Famo­ti­din ve niza­ti­din ile ilgi­li bil­gi daha azdır.
Pro­ton pom­pa inhi­bi­tör­le­ri H2 resep­tör blo­ker­le­rin­den daha etki­li ajan­lar olma­la­rı­na rağ­men gebe­lik­te güve­ni­lir­lik­le­ri daha az araş­tı­rıl­mış­tır. Lan­sop­ra­zol, pan­top­ra­zol, eso­mep­ra­zol ve rabep­ra­zol insan çalış­ma­la­rı sınır­lı olmak­la bir­lik­te hay­van çalış­ma­la­rın­da güven­li bulunmuştur.
Omep­ra­zol bu grup­ta­ki diğer ilaç­lar­dan fark­lı ola­rak insan çalış­ma­la­rın­da kar­di­yak mal­for­mas­yon bil­di­ri­mi nede­ni ile kate­go­ri C’dedir.
Gebe­lik­te anti-ref­lü cer­ra­hi­den kaçı­nıl­ma­lı­dır. Yakın­ma­lar doğum­la bera­ber anlam­lı dere­ce­de düzelebilmektedir.
Metok­lop­ra­mid gebe­lik­te çok direnç­li GÖR vaka­la­rın­da gebe­li­ğe bağ­lı bar­sak hipo­mo­ti­li­te­si­nin düzel­til­me­si ve bu yol­la ref­lü­nün azal­tıl­ma­sı ama­cıy­la kul­la­nı­la­bi­lir. Metok­lop­ra­mid gebe­lik­le iliş­ki­li bulan­tı ve kus­ma teda­vi­sin­de de kul­la­nıl­mak­ta­dır ve güven­li kabul edil­mek­te­dir (kate­go­ri B).
Doğum son­ra­sın­da GÖR yakın­ma­la­rı devam eden has­ta­lar­da anta­sit­ler ve suk­ral­fat sınır­lı emi­lim­le­ri nede­ni ile güven­li kul­la­nı­la­bi­lir. Tüm H2 resep­tör blo­ker­le­ri anne sütü­ne geçer; ancak sime­ti­din, rani­ti­din ve famo­ti­din emzir­me sıra­sın­da güven­li kabul edilir.

HABER MERKEZİ

See aut­ho­r­’s posts