Aşırı Aktif Mesane

Doç. Dr. Tol­ga ERGİN
Memo­ri­al Ata­şe­hir Has­ta­ne­si Kadın Has­ta­lık­la­rı ve Doğum Bölümü

İleri yaş­ta­ki kadın­lar için önem­li sağ­lık prob­lem­le­rin­den biri olan aşı­rı aktif mesa­ne konu­sun­da­ki soru­la­rı­mı­zı Memo­ri­al Ata­şe­hir Has­ta­ne­si Kadın Has­ta­lık­la­rı ve Doğum Bölümü’nden Doç. Dr. Tol­ga Ergin yanıtladı.

Aşı­rı aktif mesa­ne­yi nasıl tanımlıyorsunuz?
Tüm kadın popü­las­yo­nu­nun için­de %15 ora­nın­da göz­le­nen idrar kaçır­ma şika­ye­ti teda­vi edi­le­bi­len bir durum­dur. İdr­ar kaçır­ma bütün yaş gru­bun­da­ki kadın­lar­da fark­lı neden­le­re bağ­lı ola­rak geli­şe­bi­lir. Ancak idrar kaçır­ma kesin­lik­le yaş­lan­ma süre­ci­nin nor­mal bir sonu­cu değil­dir. Nor­mal gün­lük işler sıra­sın­da ani ve istem­siz ola­rak idra­rın idrar yolun­dan dışa­rı çıkı­şı idrar kaçır­ma ola­rak tanım­la­nı­yor. Bu durum pek çok kadın­da utanç ve sıkın­tı yara­tı­yor. Bazı kadın­lar­da gün­lük yaşa­mı sınır­lan­dı­ra­cak kadar şid­det­li ola­rak da ken­di­ni gös­te­ri­yor. Pro­fes­yo­nel, sos­yal ve kişi­sel akti­vi­te­le­ri etki­le­ye­bi­len bu prob­lem­den kur­tu­lup eski­si gibi özgür yaşa­ma dön­mek için ve hayat kali­te­si­ni artı­ra­bil­mek için fark­lı çözüm ola­sı­lık­la­rı var. Tek yapıl­ma­sı gere­ken prob­lem daha da büyü­me­den bir uzma­na başvurmaktır.

AAM yaşam kali­te­si­ni nasıl etkiler?
​“Gül­dü­ğü­nüz­de, öksür­dü­ğü­nüz­de veya hap­şır­dı­ğı­nız­da, yürür­ken veya egzer­siz yapar­ken, ağır bir eşya kal­dı­rır­ken, otu­rur ya da yatar durum­dan aya­ğa kalk­tı­ğı­nız­da idrar kaçı­rı­yor­sa­nız ve bu durum­dan kur­tul­mak için gün boyun­ca sık sık tuva­le­te git­mek zorun­da kalı­yor­sa­nız uzma­na baş­vur­ma­lı­sı­nız. İdr­ar yap­ma his­si gel­di­ğin­de tuva­le­te yeti­şe­mi­yor­sa­nız ve tuva­let­te hiç­bir zaman idra­rı­nı­zı tama­men boşal­ta­ma­dı­ğı­nız his­si­ne kapı­lı­yor­sa­nız da uzman görü­şü alma­nız fay­da­lı ola­cak­tır. Böy­le­ce eğer var­sa idrar kaçır­ma­nı­zın nede­ni ve tipi sap­ta­na­rak en iyi teda­vi­ye giden yol­da ilk adı­mı atmış olur­su­nuz. Dok­to­ru­nuz ile idrar kaçır­ma konu­su açık­ça konuş­ma­nız, teda­vi seçe­nek­le­ri­ni öğren­me­ni­zi ve bir zaman­lar yaşa­dı­ğı­nız tam ve aktif yaşam tar­zı­nı yeni­den kazan­ma­nı­zı sağlayabilir.”

AAM neden kaynaklanmaktadır?
İdr­ar kaçır­ma­nın sebe­bi­ne bakıl­dı­ğın­da en sık görü­len üç idrar kaçır­ma şu şekil­de özetlenebilir:

“Stres İdr­ar Kaçırma”
Kadın­lar­da­ki idrar kaçır­ma­nın en sık görü­len nede­ni. Ani hare­ket­ler­le örne­ğin güler­ken, öksü­rür­ken, hap­şı­rır­ken, yürür­ken, egzer­siz yapar­ken vb. istem­siz idrar kaçır­ma görü­lü­yor. Bunun iki temel nede­ni mev­cut­tur. ​“Birin­ci­si ve en sık ola­nı pel­vik taban kas­la­rı­nın zayıf­lı­ğı­dır. Pel­vik taban kas­la­rı alt idrar yolu organ­la­rı­nı des­tek­ler. Güç­lü bir pel­vik taban üret­ra­yı idrar yap­ma zama­nı gelin­ce­ye kadar kapa­lı tutar. Pel­vik taban zafi­ye­ti oldu­ğun­da karın iç basın­cı­nı artı­ra­cak durum­lar (egzer­siz, öksür­me vb.) üret­ra­nın açıl­ma­sı­na ve idrar kaçır­ma­sı­na neden olur. Çok sayı­da müda­ha­le­li doğum, iri bebek doğur­ma, obe­zi­te, aile­sel yat­kın­lık ve meno­poz risk fak­tör­le­ri ola­rak sayı­la­bi­lir. Bir diğer nede­ni mesa­ne boşal­ma­sı­nı kont­rol eden kas­la­rın yeter­siz­li­ği­dir. Bu kas­lar mesa­ne dolar­ken üret­ra­yı kapa­lı tutar, idrar zama­nı gelin­ce gev­şe­ye­rek idrar yap­ma­ya izin verir. Sfink­ter denen bu kas­la­rın yet­mez­li­ği var­lı­ğın­da kas­lar görev­le­ri­ni yapa­ma­dık­la­rı için çeşit­li hare­ket­ler sıra­sın­da (öksür­me, egzer­siz vb.) idrar kaçırılır.

“Aşı­rı Aktif Mesane”
Güç­lü bir tuva­le­te git­me ihti­ya­cı his­se­dil­di­ği anda tuva­le­te yeti­şe­me­den idrar kaçır­ma ola­yı­na bu tip­te rast­la­nı­yor. Stres idrar kaçır­ma­dan fark­lı ola­rak pel­vik taban­da­ki zayıf­lık­tan değil, mesa­ne kas­la­rı­nın aşı­rı aktif olma­sın­dan kaynaklanıyor.

“Miks İdr­ar Kaçırma”
Stres idrar kaçır­ma ve aşı­rı aktif mesa­ne­nin bir ara­da oldu­ğu durum­lar­da miks idrar kaçır­ma­dan söz ediliyor.

AAM teda­vi­si nasıl yapı­lır? Han­gi ilaç­lar kullanılır?
İdr­ar kaçır­ma şika­ye­ti ile bir heki­me veya bu konu ile ilgi­li bir uzma­na baş­vu­rul­du­ğun­da tıb­bi öykü ve idrar ile ilgi­li şika­yet­ler tar­tı­şıl­dık­tan son­ra ayrın­tı­lı pel­vik muaye­ne yapı­la­rak baş­ta idrar tah­li­li olmak üze­re şika­ye­tin ve muaye­ne­nin özel­lik­le­ri­ne göre bazı test­ler yapı­lı­yor. Gerek­li hal­ler­de üro­di­na­mik test­ler de iste­ne­bi­li­yor. Tanı koy­ma aşa­ma­sın­da günü­müz­de modern üro­ji­ne­ko­lo­ji üni­te­le­rin­de bulu­nan ve nor­mal muaye­ne sıra­sın­da uygu­la­na­bi­lecek ve has­ta­yı rahat­sız etme­yecek çok kolay, basit ve etki­li tanı cihaz­la­rı kul­la­nıl­mak­ta­dır. İdr­ar kaçır­ma tanı­sı konul­ma­dan önce idrar yol­la­rı enfek­si­yo­nu­nun bulu­nup bulun­ma­dı­ğı, idrar yol­la­rı­nı etki­le­ye­bi­lecek bir ilaç (tan­si­yon ilaç­la­rı vb.) kul­la­nı­lıp kul­la­nıl­ma­dı­ğı ve bazı bes­len­me özel­lik­le­ri (kah­ve, kola içe­cek­ler vb.) kesin­lik­le araştırılmalıdır.

İdr­ar kaçır­ma­nın teda­vi­si nasıl olmaktadır?
Her­kes­te ve her tip idrar kaçır­ma­da her teda­vi yak­la­şı­mı etki­li olma­ya­bi­li­yor. Bu açı­dan en doğ­ru teda­vi­nin idrar kaçır­ma tipi­ne göre belir­len­me­si gere­ki­yor. Teda­vi şekil­le­ri şu şekil­de özetlenebilir;
Dav­ra­nış / Kas teda­vi­si: Kegel egzer­siz­le­ri deni­len pel­vik taban kas­la­rı­nı güç­len­dir­me­ye yöne­lik egzer­siz­ler ile teda­vi yolu­na gidi­li­yor. Bu teda­vi ile idrar tor­ba­sı ve işe­me ile ilgi­li kas­la­rın kont­rol altı­na alın­ma­sı sağ­la­na­rak pel­vik taban kas­la­rı güç­len­di­ri­li­yor. Bu egzer­siz­le­re ek ola­rak bir gün­lük (idrar gün­lü­ğü) oluş­tu­ru­la­rak bir prog­ram çer­çe­ve­sin­de mesa­ne eği­ti­mi sağ­lan­ma­ya çalışılıyor.
İlaç Teda­vi­si: Bazı idrar kaçır­ma tip­le­ri ilaç­lar ile olduk­ça etki­li ola­rak teda­vi edi­le­bi­li­yor. Özel­lik­le aşı­rı aktif mesa­ne tipin­de (ani idrar his­si ve tuva­le­te yeti­şe­me­me) ilaç teda­vi­si kul­la­nı­lı­yor. Ancak stress idrar kaçır­ma ilaç teda­vi­si­ne yanıt vermiyor
Cer­ra­hi Teda­vi: Diğer teda­vi yak­la­şım­la­rı başa­rı­sız oldu­ğun­da idrar kaçır­ma­nın altın­da yatan nede­nin gide­ril­me­si için cer­ra­hi müda­ha­le yapı­lı­yor. Çok sayı­da cer­ra­hi giri­şim seçe­ne­ği var ve her biri idrar kaçır­ma­nın tipi­ne ya da nede­ni­ne göre hekim tara­fın­dan öne­ri­li­yor. ​“Günü­müz­de lokal anes­te­zi altın­da dahi uygu­la­na­bi­len çok basit, daha az inva­ziv (daha az kesi ile yapı­lan) çok kısa süre­de uygu­la­na­bi­len, olduk­ça etki­li, tabur­cu olma ve iyi­leş­me döne­mi çok daha kısa olan askı ame­li­yat­la­rı geliş­ti­ril­miş­tir.” Kısa bir süre­dir yapıl­ma­ya baş­la­nan bu yeni cer­ra­hi yön­tem­ler has­ta­la­ra ilk 5 yıl­da %80–90 civa­rın­da teda­vi şan­sı sun­mak­ta­dır. Aynı zaman­da has­ta­nın olduk­ça kısa bir süre­de nor­mal haya­tı­na döne­bil­me­si ve basit bir cer­ra­hi işlem olma­sı bu yön­tem­le­rin teda­vi­de ilk seçe­nek olma­la­rı­nı sağlamıştır.

HABER MERKEZİ

See aut­ho­r­’s posts