Hukuki bakış açısıyla yabancı hekimler

KASIM 2014

Türk huku­kun­da kamu hak­la­rı içe­ri­sin­de yer alan çalış­ma hak­kı, temel yasa­mız olan Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti Anayasası’nın 48. ve 49. mad­de­le­rin­de, vatan­daş-yaban­cı ayrı­mı yapıl­mak­sı­zın tanın­mış­tır. Ancak bu hak yaban­cı­lar bakı­mın­dan mil­let­le­ra­ra­sı huku­ka uygun ola­rak ancak kanun­la sınır­la­na­bi­lir (AY m. 16). Yaban­cı­la­rın çalış­ma hak­kı­nın sınır­lan­dı­rıl­ma­sı­na iliş­kin genel bir düzen­le­me bulun­ma­mak­ta­dır. Bu konu­da mün­fe­rit kanun­la­ra bakıl­ma­lı­dır. Bu bağ­lam­da, hekim­lik, hem­şi­re­lik, ebe­lik, ​“Taba­bet ve Şuaba­tı San’atlarının Tar­zı İcr­as­ına Dair Kanun”, ​“Hem­şi­re­lik Kanu­nu” gibi kanun­lar­la Türk vatan­daş­la­rı­na has­re­dil­miş mes­lek­ler ola­rak kabul edil­mek­tey­di. Yaban­cı hekim, hem­şi­re ve ebe­le­rin çalış­ma hak­kı­nı engel­le­yen kanun hüküm­le­ri, 2011 tarih­li 663 sayı­lı ​“Sağ­lık Bakan­lı­ğı ve Bağ­lı Kuru­luş­la­rı­nın Teş­ki­lat ve Görev­le­ri Hak­kın­da Kanun Hük­mün­de Karar­na­me” ile hekim ve hem­şi­re­ler bakı­mın­dan, 2014 tarih­li 6514 sayı­lı ​“Sağ­lık Bakan­lı­ğı ve Bağ­lı Kuru­luş­la­rı­nın Teş­ki­lat ve Görev­le­ri Hak­kın­da Kanun Hük­mün­de Karar­na­me ile Bazı Kanun­lar­da Deği­şik­lik Yapıl­ma­sı­na Dair Kanun” ile ebe­ler bakı­mın­dan değiş­ti­ril­miş­tir. Ancak bu kişi­le­rin memur sıfa­tıy­la çalış­ma yasa­ğı devam etmek­te­dir. Dev­let Memur­la­rı Kanu­nun­da bir deği­şik­lik yapıl­ma­dı­ğı süre­ce bu yasak­la­ma devam ede­cek­tir. Diğer taraf­tan yaban­cı diş hekim­ler, has­ta­ba­kı­cı­lar, optis­yen, ecza­cı­lar, vete­ri­ner hekim­le­re iliş­kin gerek özel sağ­lık kuru­luş­la­rın­da gerek­se kamu kuru­luş­la­rın­da çalış­ma yasa­ğı devam etmektedir. 

Türkiye’de özel sağ­lık kuru­luş­la­rın­da mes­lek­le­ri­ni icra etmek iste­yen yaban­cı hekim­le­rin çalış­ma usul ve esas­la­rı ​“Yaban­cı Sağ­lık Mes­lek Men­sup­la­rı­nın Türkiye’de Özel Sağ­lık Kuru­luş­la­rın­da Çalış­ma Usul ve Esas­la­rı­na Dair Yönet­me­lik” ile düzen­len­miş­tir. Bu Yönet­me­li­ğe göre, örne­ğin yaban­cı hekimin;

• Hekim­lik dip­lo­ma­sı­nın denk­li­ği Yük­se­köğ­re­tim Kuru­lun­dan, uzman­lık bel­ge­si­nin denk­li­ği ise Sağ­lık Bakan­lı­ğı Sağ­lık Hiz­met­le­ri Genel Müdür­lü­ğün­den onay­lan­mış ve tes­cil­le­ri­nin yapıl­mış olması, 

• Mes­le­ği­ni icra etme­si­ne kanu­nen engel hali­nin bulunmaması,

• Türk­çe bilmesi,

• Yaban­cı­la­rın Çalış­ma İzinl­eri Hak­kın­da Kanun uya­rın­ca çalış­ma izni almış olması, 

• Yaban­cı­lar ve Ulus­la­ra­ra­sı Koru­ma Kanunu’na göre ika­met izni almış olması,

• Zorun­lu mes­le­ki mali sorum­lu­luk sigor­ta­sı yap­tır­mış olma­sı, gerekmektedir.

Bu şart­lar içe­ri­sin­den, ​“mes­le­ği­ni icra etme­ye engel halin bulun­ma­ma­sı” şar­tı­nın nasıl bel­ge­le­ne­ce­ği açık­lı­ğa kavuş­tu­rul­ma­lı­dır. Kana­ati­mi­ze göre, bura­da sade­ce adli sicil bel­ge­si­nin ibra­zı yeter­li olma­ya­cak­tır. Yaban­cı heki­min Türkiye’ye gel­me­den önce (en azın­dan) son çalış­tı­ğı ülke­de­ki mes­lek örgü­tün­den de bir yazı getir­me­si aran­ma­lı­dır. Üze­rin­de durul­ma­sı gere­ken diğer şart, ​“Türk­çe bil­mek” şar­tı­dır. 22 Şubat 2012’de çıka­rı­lan Yönetmelik’te özel sağ­lık kuru­luş­la­rın­da yaban­cı hekim­le­rin çalı­şa­bil­me­si için Türk­çe Dil Sınavı’nda başa­rı­lı olma­la­rı ara­nı­yor­du. Yönetmelik’te 16.7.2013 tari­hin­de yapı­lan deği­şik­lik son­ra­sın­da, yaban­cı heki­min baş­vu­ru­da bulun­du­ğu sıra­da Türk­çe bil­me­si yeter­li kabul edil­mek­te­dir. Üni­ver­si­te­le­rin Türk­çe Öğre­ti­mi Uygu­la­ma ve Araş­tır­ma Mer­kez­le­ri tara­fın­dan yapı­lan Türk­çe dil sına­vın­da Avru­pa Dil Port­fol­yo­su kri­ter­le­ri­ne göre (B) veya üze­ri sevi­ye­de başa­rı­lı oldu­ğu­na iliş­kin bel­ge, özel sağ­lık kuru­lu­şu­na baş­vu­ru tari­hin­den iti­ba­ren en geç bir yıl içe­ri­sin­de ibraz edil­me­li­dir; bu süre içe­ri­sin­de ibraz edil­mez­se İl Sağ­lık Müdür­lük­çe çalış­ma bel­ge­si iptal edi­lir. Yönet­me­lik hük­mü­ne göre, teorik ola­rak, yaban­cı hekim, başa­rı bel­ge­si­ni sun­ma­dan hekim­lik mes­le­ği­ni baş­la­ya­bi­le­cek­tir. Bir heki­min, sade­ce mera­mı­nı anla­ta­bi­lecek sevi­ye­de Türk­çe bil­gi­si ile has­ta­sı­nın sağ­lık şika­ye­ti­ni anla­ma­sı, teş­his ve teda­vi­de bulun­ma­sı, müm­kün mü? Yaban­cı heki­min, ter­cü­man yar­dı­mı ile has­ta­sı­na sağ­lık hiz­me­ti ver­me­si doğ­ru mu? Her ter­cü­man, tıb­bi terim­le­re vakıf mı? Has­ta-hekim iliş­ki­si­ne ter­cü­ma­nın dahil olma­sı, has­ta mah­re­mi­ye­ti açı­sın­dan sakın­ca yarat­maz mı? Ter­cü­me hata­la­rın­dan kay­nak­la­nan zarar­lar­dan kim sorum­lu ola­cak? Kana­ati­mi­ze göre, mes­le­ki yeter­li­lik­le­ri ölçül­me­den denk­lik ve tes­cil işlem­le­ri yapıl­ma­ma­lı; res­mi bir kurum tara­fın­dan en az B sevi­ye­sin­de­ki Türk­çe dil bil­gi­si tes­pit edil­me­yen yaban­cı sağ­lık mes­lek men­su­bu­na mes­le­ği­ni icra etme yet­ki­si tanınmamalıdır. 

Yaban­cı hekim, hem­şi­re ve ebe­le­rin Türkiye’de mes­lek­le­ri­ni icra etme­le­ri bakı­mın­dan var olan yasak­la­ma­nın kal­dı­rıl­ma­sı, eği­ti­mi­ni ve/veya uzman­lı­ğı­nı Türkiye’de tamam­la­yan­lar bakı­mın­dan yerin­de bir düzen­le­me­dir. Ayrı­ca yaban­cı sağ­lık per­so­ne­li­nin istih­da­mı, sağ­lık turist­le­ri­ne hiz­met veren birim­ler­de, turis­tik tesis­ler­de, süre ve böl­ge sınır­la­ma­sı ve dip­lo­ma ve/veya uzman­lık bel­ge­le­ri­nin eşde­ğer­li­li­ği­nin ona­yı ve tes­cil­le­ri­nin yapıl­ma­sı şar­tıy­la kabul edi­le­bi­lir. Yapı­lan deği­şik­li­ğin gerek­çe­sin­de, yaban­cı sağ­lık mes­lek men­sup­la­rı­nın Tür­ki­ye gene­lin­de­ki dağı­lı­mı­nın iste­ni­len sevi­ye­de olma­dı­ğı ifa­de edil­miş­tir. Buna göre, gelecek olan yaban­cı hekim, hem­şi­re ve ebe­le­rin çalış­ma yet­ki­si­nin, ihti­yaç olan iller veya böl­ge­ler­le sınır­lan­dı­rıl­ma­sı bek­le­nir­di. Ne yazık ki, yapı­lan düzen­le­me, hekim-nüfus ora­nı ekse­nin­de, batı­da değil doğu­da, kent­te değil kır­sal­da mev­cut olan hekim açı­ğı­nın kapa­tıl­ma­sı­nı sağ­la­ya­ma­ya­cak­tır. Gelecek olan yaban­cı hekim ve hem­şi­re­le­rin, Kurum Has­ta­ne­le­rin­de değil, daha çok sayı­sal çoğun­lu­ğu bakı­mın­dan batı­da bulu­nan özel has­ta­ne­ler­de çalış­ma arzu­sun­da olduk­la­rı gözlemlenmektedir. 

Yapı­lan deği­şik­li­ğin asıl ama­cı, kurul­ma­sı plan­la­nan Sağ­lık Ser­best Böl­ge­le­ri­ni, yaban­cı ser­ma­ye ile kurulmuş/ortaklı özel sağ­lık kuru­luş­la­rı­nın ve/veya sağ­lık turiz­mi sek­tö­rü­nün sağ­lık per­so­ne­li ihti­ya­cı­nı kar­şı­la­mak­tır, denilebilir. 

yonetici

See aut­ho­r­’s posts