Hekim hastaya gerçeği söylemekle yükümlü müdür?

NİS­AN 2016

Vücut bütün­lü­ğü­ne yapı­lan her tür­lü müda­ha­le huku­ka aykı­rı­dır. Sağ­lık per­so­ne­li tara­fın­dan yapı­lan tıb­bi müda­ha­le­nin huku­ka uygun ola­bil­me­si için has­ta­nın rıza­sı­nın şart oldu­ğu gibi has­ta­ya teda­vi amaç­lı yapı­lan müda­ha­le­nin tıp bili­mi­nin kural­la­rı­na uygun olma­sı da şart­tır. Rıza biz­zat has­ta tara­fın­dan veril­me­li­dir. Küçük veya kısıt­lı olan­la­ra yapı­la­cak tıb­bi müda­ha­le­ler için kanu­ni tem­sil­ci­nin izni alın­ma­lı­dır. Her­han­gi bir gerek­çe ile kanu­ni tem­sil­ci tıb­bi müda­ha­le­ye izin ver­mek iste­mez­se, acil hal­ler müs­tes­na, mah­ke­me­ye başvurulmalıdır. 

Has­ta, rıza­sı­nı ser­best­çe ve somut bir tıb­bi işlem için ver­me­li­dir. En önem­li­si, rıza­dan önce, has­ta hekim tara­fın­dan etraf­lı­ca aydın­la­tıl­ma­lı­dır (aydın­la­tıl­mış rıza veya aydın­la­tıl­mış onam). 2014 deği­şik­li­ği ile Has­ta Hak­la­rı Yönetmeliği’nin 15. mad­de­si bil­gi­len­dir­me­nin kap­sa­mı­nı şu şekil­de düzen­le­miş­tir: Has­ta­ya, has­ta­lı­ğın muh­te­mel sebep­le­ri ve nasıl sey­re­di­le­ce­ği; tıb­bi müda­ha­le­nin kim tara­fın­dan nere­de, ne şekil­de ve nasıl yapı­la­ca­ğı ile tah­mi­ni süre­si; diğer tanı ve teda­vi seçe­nek­le­ri ve bu seçe­nek­le­rin geti­re­ce­ği fay­da ve risk­ler ile has­ta­nın sağ­lı­ğı üze­rin­de­ki muh­te­mel etki­le­ri; muh­te­mel komp­li­kas­yon­la­rı; red­det­me duru­mun­da orta­ya çıka­bi­lecek muh­te­mel fay­da ve risk­le­ri; kul­la­nı­la­cak ilaç­la­rın önem­li özel­lik­le­ri; sağ­lı­ğı için kri­tik olan yaşam tar­zı öne­ri­le­ri; gerek­ti­ğin­de aynı konu­da tıb­bi yar­dı­ma nasıl ula­şa­bi­le­ce­ği husu­sun­da bil­gi veri­lir. Bu bil­gi­len­dir­me­nin han­gi usu­le göre yapı­la­ca­ğı da önem­li­dir. Bu konu­da da Has­ta Hak­la­rı Yönetmeliği’nde bil­gi­nin sade şekil­de, tered­düt ve şüp­he­ye yer veril­me­den, has­ta­nın sos­yal ve kül­tü­rel düze­yi­ne uygun ola­rak anla­ya­bi­le­ce­ği şekil­de veril­me­si öngö­rül­müş­tür. Bil­gi­len­dir­me, kural ola­rak müda­vi hekim tara­fın­dan, has­ta­ya makul bir süre tanı­na­rak onun mah­re­mi­ye­ti­ni koru­ya­rak, söz­lü ola­rak yapıl­ma­lı­dır. Bil­gi­len­dir­me, bilin­ci açık, küçük veya kısıt­lı olma­yan has­ta­nın biz­zat ken­di­si­ne yapıl­ma­sı gere­kir­ken uygu­la­ma­da bazı durum­lar­da onun yeri­ne yakı­nı­na yapıl­dı­ğı­na rast­la­nıl­mak­ta­dır. Oysa ki, Has­ta Hak­la­rı Yönet­me­li­ği, has­ta­nın ken­di­si­nin bil­gi­len­di­ril­me­si­nin esas oldu­ğu­nu öngör­mek­te­dir. Eğer has­ta ken­di­si yeri­ne bir baş­ka­sı­nın bil­gi­len­di­ril­me­si­ni talep edi­yor­sa, bu talep kişi­nin imza­sı ile yazı­lı ola­rak kayıt altı­na alın­mak şar­tıy­la sade­ce bil­gi­len­di­ril­me­si iste­ni­len kişi­le­re bil­gi verilir. 

Has­ta­nın ken­di gele­ce­ği­ni belir­le­me hak­kı var­dır. Bu hak­kın kul­la­nıl­ma­sı, has­ta­nın doğ­ru, ger­çek bil­gi­len­di­ril­me­si ile bağ­lan­tı­lı­dır. Hekim has­ta­sı­na ger­çe­ği söy­le­mek­le mükel­lef olmak­la bir­lik­te, ger­çe­ğin ne kada­rı­nın söy­len­me­si gerek­ti­ği husu­sun­da has­ta­nın psi­ko­lo­jik duru­mu göz önün­de bulundurulmalıdır. 

Has­ta Hak­la­rı Yönetmeliği’ne göre, ​“has­ta­nın mane­vi yapı­sı üze­rin­de fena tesir yap­mak sure­tiy­le has­ta­lı­ğın art­ma­sı ihti­ma­li­nin bulun­ma­sı ve has­ta­lı­ğın sey­ri­nin ve sonu­cu­nun vahim görül­me­si hal­le­rin­de, teş­hi­sin sak­lan­ma­sı caiz­dir”. Bu konu­da heki­min tak­di­ri bulun­mak­ta­dır. Teda­vi­si olma­yan bir teş­his, ancak bir hekim tara­fın­dan ve tam bir ihti­yat için­de has­ta­ya his­set­ti­re­bi­lir veya bil­di­ri­le­bi­lir. Has­ta, kural ola­rak, sağ­lık duru­mu hak­kın­da ken­di­si­nin, yakın­la­rı­nın ya da hiç kim­se­nin bil­gi­len­di­ril­me­me­si­ni talep ede­bi­lir. Has­ta­nın bu yön­de­ki kara­rı mut­la­ka yazı­lı ola­rak kay­da alın­ma­lı­dır. Elbet­te, has­ta kara­rı­nı her an değiştirebilir.

Son söz: Hekim, bil­gi­len­dir­me­de bulu­nur­ken has­ta­nın kül­tü­rel, top­lum­sal ve ruh­sal duru­mu­nu bir bütün ola­rak göz önün­de bulun­dur­ma­lı; ger­çek­le­ri söy­ler­ken has­ta­nın men­tal duru­mu­na uygun bir üslup kullanmalıdır. 

yonetici

See aut­ho­r­’s posts