Gereksiz ameliyat ve ilaç kullanımını önleyen, ağrıya alternatif” tedavi

DSCN0029-11
Uzm. Dr. Önder Tay­lan Çiftçi

PRO­LO­TE­RA­Pİ / ARA­LIK 2015

Anes­te­zi Uzm. Dr. Önder Tay­lan Çif­çi, 2011 yılın­dan beri gele­nek­sel ve tamam­la­tı­cı tıp yön­te­mi pro­lo­te­ra­pi ile has­ta teda­vi edi­yor. Baş ve bel ağrı­la­rı­nın aslın­da çoğu zaman kas-iske­let sis­te­min­de­ki hasar­lar­dan kay­nak­lan­dı­ğı­nı söy­le­yen Çif­çi­’­ye göre bu yön­tem­le bir­çok gerek­siz ame­li­ya­ta ve ilaç kul­la­nı­mı­na gerek kalmıyor.

Pro­lo­te­ra­pi nedir?

Pro­lo­te­ra­pi düşü­nü­le­nin aksi­ne Batı köken­li bir teda­vi, Ame­ri­ka­’­da orta­ya çık­mış. 1930’lu yıl­lar­da Geor­ge Stu­art Hac­kett adlı bir heki­min tanım­la­dı­ğı, 50’lerde ve 80’lerde de bilim­sel bir zemin üze­ri­ne otur­tu­lan bir çeşit enjek­si­yon teda­vi­si. Ame­ri­ka­’­da pro­fes­yo­nel spor­cu­lar dahil, insan­lar kro­nik bir ağrı­la­rı oldu­ğun­da önce pro­lo­te­ra­pist­le­re gidi­yor­lar. Ondan son­ra gerek­li görür­ler­se ame­li­yat seçe­ne­ği­ni düşünüyorlar.

Bu alan­da yapıl­mış bilim­sel çalış­ma­lar var mı?

Pub­Me­d­’­de 2010 yılın­dan son­ra yazıl­mış maka­le­le­ri göre­bi­lir­si­niz. Bilim­sel des­tek­le­ri var, ancak kont­rol­lü çalışm­la­rı yok ne yazık ki. Genel­de vaka ve vaka tara­ma­sı şek­lin­de çalış­ma­lar mevcut.

Tür­ki­ye­’­de ne zaman­dır uygulanıyor?

Tür­ki­ye­’­de 2010 yılın­dan son­ra ivme kaza­nı­yor. 2012 ve 2014’te iki ayrı der­nek kurul­du. Hat­ta 2014 yılın­da Sağ­lık Bakan­lı­ğı, Gene­le­nek­sel ve Tamam­la­yı­cı Tıp Yönet­me­li­ği yayım­la­dı ve pro­lo­te­ra­pi­yi de bu baş­lı­ğın altı­na aldı. Şu gün­ler­de de bilim­sel kurul­la­rın oluş­tu­rul­ma­sı çalış­ma­la­rı devam edi­yor. Önü­müz­de­ki dönem­de de pro­lo­te­ra­pi, ruh­sat veril­miş mer­kez­ler­de uygu­la­na­bi­len ve üni­ver­si­te çatı­sı altın­da dok­to­ra eği­tim­le­ri­ni alan hekim­le­rin Sağ­lık Bakan­lı­ğı onay­lı ser­ti­fi­ka­lar­la yapa­bi­le­ce­ği bir teda­vi yön­te­mi hali­ne gelecek.

Nasıl ve kim­le­re uygulanır?

Kas-iske­let sis­te­miy­le, eklem­ler­le iliş­ki­len­dir­di­ği­miz kro­nik ağrı­lı has­ta­lar­da ağrı­nın kalı­cı ola­rak teda­vi­si­ni sağ­la­yan ve seans­lar halin­de uygu­la­nan bir enjek­si­yon yön­te­mi. Dün­ya­da ve Tür­ki­ye­’­de yay­gın ola­rak kul­lan­dı­ğı­mız en güve­ni­lir içe­rik kaba­ca şeker­li su” dedi­ği­miz dekst­roz. Yoğun­laş­tı­rıl­mış şeker­li suyu o böl­ge­le­re enjek­te ede­rek ağrı­nın kalı­cı ola­rak iyi­leş­me­si­ni ve orta ve uzun vade­de tama­men orta­dan kal­dı­rıl­ma­sı­nı hedefliyoruz.

IMG_5918-682x1024Nöro­pa­tik ağrı­da da kul­la­nı­lı­yor mu?

Nöro­pa­tik ağrı­lar­da, nöral pro­lo­te­ra­pi dedi­ği­miz baş­ka bir yön­tem kul­la­nı­yo­ruz. Pro­lo­te­ra­pi­nin enjek­si­yon pro­to­kol­le­ri­ne uygun bir şekil­de daha sey­rel­tik dekst­roz enjek­te edililiyor.

Tanı­yı nasıl koyuyorsunuz?

Gelen has­ta­la­rın hep­sin­den MR iste­mi­yo­ruz, daha önce çekil­miş MR’ı var­sa gör­mek benim için yeter­li. İlg­ili böl­ge­nin düz rönt­ge­ni­ni isti­yo­rum ve stan­dart kan tah­lil­le­ri­miz var. Asıl tanı araç­la­rı­mız par­mak­la yap­tı­ğı­mız muayene.

Par­mak­la tanı koy­mak zor değil mi?

Zaman­la kaza­nı­lan bir mele­ke. Kas-iske­let sis­te­mi ana­to­mi­si­ne çok iyi hakim olmak gere­ki­yor. İyi bir göz­lem­ci olmak lazım. Has­tay­la kar­şı kar­şı­ya gelir gel­mez, kafa­sı­nın pozis­yo­nu, göz­le­ri­ni kısıp kıs­ma­ma­sı, kam­bur durup dur­ma­ma­sı, yürür­ken vücu­du­nun bir yana doğ­ru eği­lip eğil­me­me­si, ayak­ka­bı­nın içe­ri doğ­ru bası­lıp basıl­ma­ma­sı çok büyük ipuç­la­rı vere­bi­li­yor. Muaye­ne eder­ken de eklem ve bağ böl­ge­le­ri­ne orta­la­ma 4 kg’­lık bir bası uygu­la­dı­ğı­mız­da sağ­lam doku­da hiç ağrı oluş­maz­ken hasar­lı doku­da şid­det­li ağrıy­la cevap alabiliyoruz.

Han­gi tip baş ağrı­la­rın­da etki­li oldu­ğu­nu söyleyebiliriz?

Mig­ren, top­lum­da geri­lim tipi baş ağrı­sın­dan son­ra gelen ikin­ci en yay­gın baş ağrı­sı nede­ni. Özel­lik­le kadın ve özel­lik­le genç kadın­lar­da erkek­le­re göre üç kat faz­la görü­yo­ruz. İçinde baş ağrı­sı kom­po­nen­ti olan ama tüm vücu­du etki­le­yen bir ağrı türü. Mig­ren­de insan­lar atak­la­rı önle­mek, azalt­mak için sürek­li ilaç­lar kul­la­nı­yor. Sade­ce bun­lar­dan kur­tar­mak bile çok büyük bir teda­vi önle­mi. 34 saat­ten 34 güne kadar süren atak­la­rın hiç gel­me­di­ği­ni düşü­nün. Atak gel­se bile ayak­tan bir saat için­de bu ata­ğı geçi­re­bi­li­yor has­ta. Bazen bir baş ağrı­sı 10 yaşın­da ağaç­tan düşüp de sır­tı­nı incit­miş bir has­ta­nın sır­tın­da çıkabiliyor.

Pro­lo­te­ra­pi­yi, mig­ren tipi baş ağrı­sın­da, geri­lim tipi baş ağrı­sın­da, bir alt tür olan küme baş ağrı­sın­da, tri­ge­mi­nal nev­ral­ji, fasi­yal sinir ağrı­la­rı gibi pek çok ağrı­da, temel nede­ni özel­lik­le boyun ve omuz böl­ge­sin­de­ki bağ­lar­da, eklem­ler­de bul­du­ğu­muz tüm has­ta­lar­da kul­la­na­bi­li­yo­ruz. Tri­ge­mi­nal nev­ral­ji gibi nev­ral­ji tipi ağrı­lar­da nöral pro­lo­te­ra­pi uygu­lu­yo­ruz. Pro­lo­te­ra­pi­de amaç, hasar­lı olan doku­la­rı teda­vi etmek, diğe­rin­de ise fonk­si­yo­nu bozul­muş olan sinir­le­rin tek­rar fonk­si­yo­nu­nu gör­me­si­ni sağ­la­mak. Algo­lo­ji gibi bir anda bıçak gibi kes­mek değil amaç; seans­lar halin­de ağrı­nın tama­men orta­dan kaldırılması.

İyil­eşme ne kadar süre­de sağlanıyor?

Vücut­ta bir yara iyi­leş­me meka­niz­ma­sı var. 23 gün ora­ya yoğun bir hüc­re göçü olur, arka­sın­dan da remo­de­las­yon süre­ci baş­lar. İnfl­am­asy­on ve pro­li­fe­ras­yon süre­ci orta­la­ma üç haf­ta, remo­de­las­yon süre­ci ise aylar­ca-yıl­lar­ca sürü­yor. Buna baka­rak, üç ya da dört haf­ta­lık seans süre­le­ri tanım­lan­mış. Kişi­den kişi­ye değiş­mek­le bir­lik­te, 15 gün­lük ya da 30 güne kadar uza­ya­cak seans­lar halin­de uygu­lu­yo­ruz. İyil­eşme süre­si de bire bir has­tay­la ilgi­li bir şey. Biz bağı­şık­lık sis­te­mi­ni hare­ke­te geçi­ri­yo­ruz. Bağı­şık­lık sis­te­mi de yaşa, sahip olu­nan ek has­ta­lık­la­ra, hare­ket duru­mu­na, kilo­ya, bes­len­me­ye, hat­ta psi­ko­lo­jik duru­ma bağ­lı ola­rak etkin­lik gös­te­ri­yor. Has­ta ne kadar genç, hasar ne kadar yeni ve has­ta ne kadar egzer­siz­le­re uyu­yor­sa o kadar kısa sürü­yor. İleri yaş­lar­da, hasar çok daha faz­lay­sa, kaza­lar geçi­ril­miş, ame­li­yat­lar geçi­ril­miş­se, kilo var­sa, egzer­si­ze dik­kat edil­mi­yor­sa bu süre 810 sean­sa kadar uzayabiliyor.

intra-articular injectionBel fıtı­ğı, bel ağrı­sın­da durum nedir?

Bayan­la­rın giy­di­ği topuk­lu ayak­ka­bı­lar arka grup kas­la­rın kısal­ma­sın­da en büyük sebep. Sık sık düşen, ayak­la­rı bur­ku­lan çok sayı­da bayan has­ta­mız var. Zaman­la kas­lar da kısa­lın­ca ayak bile­ğin­de baş­la­yan hasar diz, kal­ça ve bele kadar sira­yet ede­bi­li­yor. Pro­lo­te­ra­pi­de amaç bir bul­ma­ca çöz­mek. Bel fıtı­ğı ile gelen bir has­ta söz konu­su oldu­ğun­da beyin cer­ra­hı MR’­da­ki görün­tü ile ilgi­le­nir. Teda­vi seçe­ne­ği ola­rak kesip fıtı­ğı çıkar­ma­yı öne­rir. Hal­bu­ki has­ta­yı bir bütün­lük için­de değer­len­dir­se, bel­ki ayak bile­ğin­de 25 yıl önce oluş­muş bir hasa­rı bulup onu teda­vi etme­ye baş­la­sa, has­ta­da uygun kas kısa­lık­la­rı var­sa ona uygun pro­to­kol­ler uygu­la­sa ora­da­ki fıtık hiç doku­nul­ma­dan bir süre son­ra kaybolacak.

Yani ame­li­ya­ta gerek kalmaz?

Bel fıtı­ğın­da cer­ra­hi endi­kas­yo­nu olan­lar yüz­de 2’sidir. Yüz­de 98’i aslın­da ame­li­yat­lık değil­dir. Bel ağrı­la­rı için­de bel fıtı­ğı­nın ağır­lı­ğı yüz­de 510’dur.

Bu yön­te­min başa­rı oran­la­rı nedir?

Doğ­ru has­ta­yı seç­ti­ği­miz­de yüz­de 8590 ora­nın­da başa­rı­lı bir yön­tem. Yüz­de 10’luk bir has­ta gru­bu­nu ise daha iyi bir hale geti­ri­yor. Yüz­de 1’lik bir has­ta­da ise fay­da etmi­yor. Ama en azın­dan ehil eller­de yapıl­dı­ğın­da zara­rı da olma­yan bir teda­vi oldu­ğu da düşü­nü­lür­se her has­ta­da dene­me­ye değer.

Uzm. Dr. Önder Tay­lan Çif­çi kimdir?

1996 yılın­da Gül­ha­ne Aske­ri Tıp Aka­de­mi­si­’n­de tıp eği­ti­mi­ne baş­la­dı ve 2002 yılın­da mezun oldu. Ağrı teda­vi­le­ri­ne olan ilgi­si sebe­bi ile GATA Tıp Fakül­te­si Anes­te­zi­yo­lo­ji ve Reani­mas­yon Ana Bilim Dalın­da uzman­lık eği­ti­mi­ni tamam­la­dı. 2011 yılın­da uzman dok­tor ola­rak atan­dı­ğı Gümüş­su­yu Asker Has­ta­ne­si­’n­de ağrı teda­vi­le­ri­ne yöne­le­rek çalış­ma­la­rı­nı yoğun­laş­tı­ran Çif­çi has­ta­ne bün­ye­sin­de Ağrı Kli­ni­ği kura­rak pro­lo­te­ra­pi yön­te­mi ile bir çok has­ta­yı teda­vi etti. Halen çalış­ma­la­rı­nı 4. Levent’teki kli­ni­ğin­de sürdürüyor.

İlgili Haberler

Leave a Comment