Gebelikte Vitamin Desteği Gerekli midir?

Vita­min­ler, özel hüc­re­sel fonk­si­yon­la­rın yeri­ne geti­ril­me­sin­de vücu­dun eser mik­tar­da gerek­si­nim duy­du­ğu orga­nik bile­şik­ler­dir. Vita­min­ler 2 ana grup­tan olu­şur­lar; yağ­da çözü­nen­ler (A‑D-E‑K) ve suda çözü­nen (B vita­min­le­ri ve C) Vita­min­le­ri değer­len­di­rir­ken mut­la­ka fonk­si­yon, diye­te­tik gerek­si­nim ve besin kay­nak­la­rı, yet­mez­lik ve tok­si­si­te para­met­re­le­ri dik­ka­te alınmalıdır.
Gebe­lik­te artan fetal ve ple­sen­tal gerek­si­ni­mi dina­mik bir plan­da anla­ya­bil­mek için gebe­li­ğe özgü serum vita­min düzey­le­ri­ni etki­le­yen deği­şik­lik­le­ri göz ardı etme­mek gere­kir. Bu fiz­yo­lo­jik deği­şim­ler; artan plas­ma volü­mü, renal per­füz­yon ve diürez artı­şı, emi­lim bozuk­luk­la­rı ve diye­te­tik fak­tör­ler, ek fetal gerek­si­nim­ler, hor­mo­nal ve pla­sen­tal faktörlerdir.
Suda eri­yen vita­min­le­rin faz­la mik­tar­la­rı idrar­la atıl­dık­la­rı için bu vita­min­le­rin yet­mez­lik­le­ri daha sık olu­şur ve dola­yı­sıy­la tok­si­si­te­le­ri hemen hemen hiç görül­mez. Yağ­da çözü­nen vita­min­le­rin sin­di­ri­mi için emül­si­yon for­ma­tı­na geç­me­le­ri için saf­ra­ya gerek­si­nim var­dır. Depo­lan­ma­la­rı kara­ci­ğer­de ve yağ doku­sun­da olur. Sınır­sız depo­lan­ma özel­lik­le­ri nede­niy­le tok­si­si­te ris­ki yeter­siz­lik ris­kin­den daha faz­la­dır. A Vita­mi­ni tok­si­si­te­si gebe­lik­te reti­nal defor­mas­yo­na yol açar.
Gebe­ler­de rutin vita­min des­te­ği plan­la­nır­ken risk gru­bun­da olan­la­rı belir­le­ye­rek bun­la­ra mut­la­ka mul­ti­vi­ta­min rep­las­ma­nı öne­ril­me­li­dir. Risk gru­bun­da bulu­nan­lar ise siga­ra kul­la­nan­lar, alko­lik anne­ler ve mad­de bağım­lı­lı­ğı bulu­nan­lar, çoğul gebe­lik­ler, ile­ri yaş gebe­lik­le­ri, juve­nil gebe­lik­ler, mul­ti­pa­ri­te, sos­yo-eko­no­mik neden­ler, mal­nüt­ris­yon, 30 ay ve daha faz­la oral kont­ra­sep­tif kul­la­nan­lar, kara­ci­ğer has­ta­lı­ğı olan ve veje­ter­yan gebelerdir.
Geliş­mek­te olan ülke­ler­de WHO tara­fın­dan yapı­lan tara­ma­lar­da gebe kadın­lar­da rutin mul­ti­vi­ta­min alı­mı düşük doğum ağır­lı­ğı ve büyü­me kısıt­lı­lı­ğı olan fetus­la­rın sık­lı­ğı­nı azalt­mış­tır. Ancak pre­term doğum ya da peri­na­tal mor­ta­li­te oran­la­rı­nı değiş­tir­me­miş­tir. Günü­müz­de gebe­lik­te vita­min tak­vi­ye­si ante­na­tal obs­tet­rik izlem­de stan­dart hale gel­miş­tir. Fetü­sün büyü­me­si ve geliş­me­si, anne­nin aldı­ğı esan­si­yel besin­ler ve vita­min­le­re bağ­lı­dır. Bazı çalış­ma­lar gös­ter­miş­tir ki hami­le­lik­te vita­min eksik­li­ği; mego­lob­las­ti, nörol tüp defekt­le­ri, pla­sen­ta ve fetal defekt­le­ri, düşük doğum ağır­lı­ğı, pre­ma­tür doğum ile sonuçlanabilir.
Gebe­lik­te en önem­li ve gerek­li des­tek Folik asit veril­me­si­dir. ​‘Ptre­ol-glu­ta­mik asit’ ola­rak bil­di­ği­miz bu vita­min kar­bon üni­te­le­ri­nin bir bile­şik­ten diğe­ri­ne trans­fe­ri­ni sağ­la­ya­rak fonk­si­yon yapar­lar. Ko-enzim ola­rak int­ra­sel­lü­ler for­mil, metil ve for­mi­mi­no yapı­sın­da bulu­nan Folik Asit; DNA sen­te­zin­de, hız­lı hüc­re bölün­me­sin­de ve çoğal­ma­sın­da özel­lik­le fetal ve infan­til yaşam­da temel mole­kül olup ami­no­asit­ler­den Pürin ve Timi­di­lat sen­tez­le­rin­de aktif rol oynalar.
Folat eksik­li­ğin­de; erken gebe­lik haf­ta­la­rın­da hüc­re rep­li­kas­yo­nu ve büyü­me­si durak­la­ya­ca­ğın­dan; Fetal ve pla­sen­tal ano­ma­li­ler, Spon­tan abor­tus, Fetal mal­for­mas­yon­lar, Pre­term doğum ve SGA görülür.
Folik asit alı­mı gebe­lik önce­sin­de ve ilk üç ya da devam­lı ve düzen­li yapı­la­bi­lir­se Spi­na Bifi­da gibi bir­çok Nörol Tüp Defekt­le­ri­ni büyük oran­da azal­tır. Folik asit aynı zaman­da ane­mi­nin önlen­me­sin­de kan hüc­re­le­ri­nin yapı­mın­dan sorum­lu oldu­ğu için çok etkin­dir. Mak­ro­si­tik yani mega­lob­las­tik ane­mi­nin teda­vi­sin­de kul­la­nı­lır. Folik asit yet­mez­li­ği kro­nik kara­ci­ğer has­ta­lı­ğı­na yol açar. Eğer birey anti-epi­lep­tik teda­vi alı­yor­sa folik asit yet­mez­li­ği daha da artar.
Den­ge­li ve sağ­lık­lı bes­le­nen­ler­de Folik Asit yet­mez­li­ği geliş­mez. Yeşil yap­rak­lı­lar, maya­lı hamur­lar, seb­ze­ler, huhu­bat­lar, mey­ve­ler, kuru bak­la­gil­ler ve bezel­ye zen­gin Folik Asit kay­nak­la­rı­dır. Gün­lük gerek­si­nim ve alım 400 mcg kadar olma­lı­dır. Ancak spi­na bfi­da ve diğer nörol tüp defekt­le­ri­ni önle­mek için mut­la­ka gebe kal­ma­dan önce başlanılmalıdır.

HABER MERKEZİ

See aut­ho­r­’s posts