GDO’lu insan için henüz erken

GÜN­CEL / MART 2016

İng­il­iz bilim insan­la­rı, araş­tır­ma ama­cıy­la insan emb­ri­yo­su­nun gen­le­ri­ni değiş­tir­mek için izin aldı. Bu durum, Gene­ti­ği Değiş­ti­ril­miş Orga­niz­ma­lar (GDO) konu­su­nu bir kez daha gün­de­me getir­di. Söz konu­su çalış­ma­la­rın kalı­tım­sal has­ta­lık­la­rın engel­len­me­si için devam etti­ği­ni belir­ten uzman­lar, uygu­la­ma­nın haya­ta geçi­ril­me­si­nin özel­lik­le etik yön­ler sebe­biy­le henüz müm­kün olma­dı­ğı­na dik­kat çekti.

Konuy­la ilgi­li değer­len­dir­me yapan Üskü­dar Üni­ver­si­te­si Mühen­dis­lik ve Doğa Bilim­le­ri Fakül­te­si Öğre­tim Görev­li­si Doç. Dr. Kor­kut Ulu­can, şun­la­rı söyledi:

“CRISPR/Cas9 sis­te­mi, can­lı­la­rın gene­tik yapı­la­rın­da oyna­ma yapa­bi­len ve nor­mal­de bak­te­ri­le­rin ken­di­le­ri­ni savun­ma­sı ama­cı ile evril­di­ği gün­den beri kul­lan­dık­la­rı bir sis­tem­dir. Bilim insan­la­rı bu sis­te­mi 90’lı yıl­la­rın başın­da bul­muş ancak 2000’li yıl­la­rın başın­da daha açık ola­rak görev­le­ri­ni orta­ya koy­muş­lar, hat­ta daha da bile­me­di­ği­miz bir­çok yönü olan bir sistemdir.

Özel­lik­le 2010’dan son­ra ise can­lı­la­rın emb­ri­yo­la­rın­da kalı­tım­sal ola­rak ebe­veyn­le­rin­den alın­mış gene­tik sorun­la­rı düzelt­me ama­cı ile kul­la­nıl­mış ve zaman zaman da başa­rı kazan­mış bir biyo­lo­jik mekanizmadır.

İns­an emb­ri­yo­la­rın­da uygu­la­ma­la­ra ilk kez Çin’de baş­la­mış hat­ta o zaman özel­lik­le İng­il­iz bilim insan­la­rı bu sis­te­mi insan embi­yo­la­rın­da uygu­la­mak için daha erken oldu­ğu­nu iddia etmiş­ler­di. Her ne kadar Çin’deki çalış­ma­lar bir başa­rı yaka­la­ma­mış olsa da bu kez bu konu İngiltere’de ön pla­na çık­tı, Fran­cis Crick Enstitüsü’nde çalış­ma­ya izin çıktı.

KALI­TIM­SAL HAS­TA­LIK­LAR ÖNLENEBİLİR

Bu çalış­ma­la­rın ana ekse­ni­ni kalı­tım­sal has­ta­lık­la­rın engel­len­me­si oluş­tu­ra­cak. Bir son­ra­ki döl­le­re akta­rı­lan gene­tik sorun­la­rı, örne­ğin her­han­gi bir mutas­yon sonu­cu olu­şa­bi­lecek bir has­ta­lı­ğı hüc­re düze­yin­de teda­vi ede­rek sağ­lık­lı ola­rak anne­ye geri imp­lan­te edil­me­si­ni sağ­la­ya­cak. Böy­le­ce artık kor­ku­lan gene­tik has­ta­lık­lar­dan dola­yı birey­le­rin çocuk sahi­bi ola­ma­ma­sı gibi sorun­lar orta­dan kalkacak.

Şu anda bir­çok mer­kez­de uygu­la­nan pre­imp­lan­tas­yon gene­tik tanı meto­du­na alter­na­tif. Ancak bu sis­tem henüz net değil, nasıl daha önce gen teda­vi­si uygu­la­ma­la­rı uygu­lan­dık­tan son­ra sorun­lar ile kar­şı­la­şı­lıp bir çok ülke­de yasak­lan­dıy­sa bu tek­no­lo­ji de bu tip prob­lem­ler yara­ta­bi­lir. O yüz­den daha önü­müz­de alın­ma­sı gere­ken uzun bir süreç var.”

yonetici

See aut­ho­r­’s posts