Engelli doğan çocuğa karşı hekimin hukuki sorumluluğu

NİS­AN 2015

“Kişi­lik, çocu­ğun sağ ola­rak tama­mıy­la doğ­du­ğu anda baş­lar”. Kaza­nı­lan kişi­lik, ana rah­mi­ne düş­tü­ğü ana kadar geç­mi­şe etki­li hüküm doğur­mak­ta­dır (Mede­ni Kanun m. 28). Yasa­da­ki bu hüküm çocu­ğun mal­var­lı­ğı hak­la­rı açı­sın­dan önem arz etmek­te­dir. Örne­ğin miras huku­ku açı­sın­dan, miras­çı ola­bi­lir; borç­lar huku­ku anla­mın­da des­tek­ten yok­sun kal­ma taz­mi­nat ala­cak­lı­sı ola­bi­lir. Ancak konu tıp huku­ku açı­sın­dan ceni­nin vücut bütün­lü­ğü­nün ihlal edil­me­si halin­de kim­ler, han­gi sebep­ler­le sorum­lu tutu­la­bi­lir çer­çe­ve­sin­de tar­tı­şıl­ma­lı­dır. Ceni­nin vücut bütün­lü­ğü­nün ihla­li; anne­ye şid­det uygu­lan­ma­sı, tra­fik veya her­han­gi baş­ka bir kaza sebe­biy­le ger­çek­le­şe­bi­le­ce­ği gibi heki­min kusu­ru sebe­biy­le engel­li doğ­ma­sı ile de ger­çek­le­şe­bi­lir. Ancak son yıl­lar­da, konu daha çok heki­min huku­ki sorum­lu­lu­ğu açı­sın­dan gündemdedir. 

Cenin, ana rah­min­dey­ken heki­min kusur­lu tıb­bi müda­ha­le­si sebe­biy­le engel­li ola­rak dün­ya­ya gelir­se, hekim­den ​“üçün­cü kişi­yi koru­yu­cu etki­li söz­leş­me” teme­lin­de söz­leş­me­nin ihla­li hüküm­le­ri­ne daya­na­rak veya genel dav­ra­nış kural­la­rı­na aykı­rı­lık­tan ötü­rü taz­mi­nat talep ede­bi­lir. Heki­min kusu­ruy­la mey­da­na gelen zarar­lar ara­sın­da, kalı­cı fizik­sel ve/veya zihin­sel engel­ler sayı­la­bi­le­ce­ği gibi özel­lik­le sezer­yan veya nor­mal doğum­lar­da çocu­ğun düşü­rül­me­si, neş­ter ile çocu­ğun vücu­dun­da yara­la­ma­lar gibi geçi­ci nite­lik­te­ki zarar­lar da sayılabilir.

Gebe­lik taki­bi­ni yapan heki­min, özen bor­cu gere­ğin­ce cenin­de­ki ano­ma­li­yi zama­nın­da tes­pit ve teş­his ede­bil­me­si için yap­ma­sı gere­ken test­le­ri yap­ma­ma­sı, hat­ta iste­ğe bağ­lı test­le­rin yapıl­ma­sı­nı anne ada­yı­na öner­me­me­si, doğ­ru bil­gi­yi ver­me­me­si veya test sonuç­la­rı­nı dik­kat­li­ce ince­le­me­di­ği için soru­nu fark etme­me­si durum­la­rın­da heki­min tıp bili­mi­nin kural­la­rı­na aykı­rı hare­ket etti­ğin­den hare­ket edil­me­li­dir ve çocu­ğun engel­li doğ­ma­sı sonu­cu ile heki­min yap­ma veya yap­ma­ma fiil­le­ri veya gerek­li öze­ni gös­ter­me­me­si ara­sın­da illi­yet bağı­nın (sebep-sonuç iliş­ki­si­nin) kuru­la­bil­me­si halin­de huku­ki sorum­lu­lu­ğu­na gidil­me­li­dir. Diğer taraf­tan, hekim cenin­de­ki ano­ma­li­yi tes­pit etmiş olsay­dı da ana kar­nın­da yapı­la­cak bir müda­ha­le söz konu­su ola­ma­ya­cak ve dola­yı­sıy­la çocu­ğun engel­li doğ­ma­sı engel­le­ne­me­yecek idiy­se, heki­min sorum­lu­lu­ğu­na gidi­le­mez. Ancak bu durum­da da, ana-baba, gebe­li­ği sona erdir­me hak­la­rı­nı kul­la­na­ma­dık­la­rı için heki­mi sorum­lu tutabileceklerdir.

Cenin sağ doğ­duk­tan son­ra, engel­li doğ­ma­sı­na sebep olan hekim ve/veya sağ­lık kuru­lu­şu aley­hi­ne söz­leş­me­ye aykı­rı­lık­tan veya genel dav­ra­nış kural­la­rı­na aykı­rı­lık­tan (hak­sız fiil) dola­yı mad­di taz­mi­nat dava­sı açı­la­bi­lir. Talep edi­len­ler ara­sın­da, teda­vi gide­ri, beden gücü kay­bı taz­mi­na­tı, sürek­li bakı­cı gide­ri, çocuk yönün­den mane­vi taz­mi­nat, ana ve baba yönün­den mane­vi taz­mi­na­ta hük­me­dil­me­si mümkündür. 

Taz­mi­nat hesap­lan­ma­sın­da çocu­ğun ergin­li­ği­ne kadar olan bakım, eği­tim ve korun­ma­sı­na iliş­kin gider­ler ebe­veyn­le­ri tara­fın­dan kar­şı­lan­ma­sı (MK m. 327) gerek­ti­ği, buna kar­şı­lık engel­li doğan çocu­ğun ergin­li­ği­ne kadar yapı­la­cak faz­la mas­raf­la­rın ebe­veyn­ler tara­fın­dan hekimden/sağlık kuru­lu­şun­dan talep edi­le­bi­le­ce­ği dik­ka­te alı­na­cak­tır. Engel­li çocu­ğun ergin­li­ğin­den son­ra bakım ve teda­vi gider­le­ri için gerek­li olan mas­raf­lar veya duru­ma göre kay­bo­lan çalış­ma gücü ora­nın­da, kazanç kay­bı­nın taz­mi­ni de mümkündür.

Son söz: Bası­na da yan­sı­yan bir olay­da, engel­li doğu­ma sebe­bi­yet veren hekim ve sağ­lık kuru­lu­şu aley­hi­ne açı­lan taz­mi­nat dava­sın­da olduk­ça yük­sek taz­mi­nat öden­me­si­ne hük­me­dil­miş­tir. Yapıl­ma­sı öngö­rü­len düzen­le­me ile hekim­le­rin mali sorum­lu­luk sigor­ta­sı­nın vaka başı­na olan 400 bin TL üst taz­mi­nat limi­ti­ni, özel­lik­le kadın doğum gibi ris­ki yük­sek cer­ra­hi branş­la­rın­da 600 bin TL ve 800 bin TL’ye çıka­rıl­ma­sı­nın düşü­nül­me­si, hekim­le­ri defan­sif tıp uygu­la­ma­la­rı­na kar­şı koruyacaktır.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts