Ülkemizde enfeksiyon hastalıkları alanının önemli derneklerinden Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği (Türkiye EKMUD)‘un çalışmalarıyla ilgili bilgileri dernek başkanı Prof. Dr. Haluk Vahaboğlu’ndan aldık.
EKMUD’un tarihçesini anlatır mısınız? Ne zaman ve kimler tarafından kuruldu?
Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği (Türkiye EKMUD) 1 Mayıs 2006 tarihinde uzmanlık alanımızın 75 üyesi tarafından kuruldu. Bu noktanın altını çizmek istiyorum.
Bir derneği neden bu kadar çok uzman hekimin biraraya gelerek kurmuş olduğu üstüne düşünmeliyiz.
Başka anlamları yanı sıra, bence bu Türkiye EKMUD’un bir uzlaşı platformu olduğunu gösterir ve Derneğin kısa sürede neden ve nasıl bu kadar güçlendiğini açıklar.
EKMUD’un kuruluş amacı ve hedefleri nelerdir?
Türkiye EKMUD tüzüğünde özet olarak Dernek toplum yararını gözeten bir kuruluş olarak tanımlanmakta ve Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanlık alanının hizmet sınırları içerisinde ülkemizde sunulan sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi ve üyelerinin haklarının korunması ve geliştirilmesinin hedeflendiği belirtilmektedir.
Tüzükte belirlenen amaç ve hedefler elbette derneğin kurulduktan sonra gözettiği amaç ve hedeflerdir. Asıl cevaplamamız gereken soru Türkiye EKMUD’un neden kurulduğu sorusu olmalıdır.
Ülkemizde 2000’li yıllar bütünüyle “Uzmanlık Öğretimi”nin yeniden düzenlendiği yıllar olmuştur. Sağlık Bakanlığı Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğü bu süreçte ülkemizde Uzmanlık Öğretimi için bağımsız bir Ulusal Otorite oluşturma çabası içerisinde idi. Ulusal Otoritenin resmi kurumlardan oluşan bir resmi otorite olmasına bir alternatif de Ulusal Otoritenin resmi kurumların yönetim erkini sivil otorite ile paylaşabildiği bir modeldir.
Hükümet erkinin sivil toplum kuruluşları ile paylaşılabildiği bir model daha çağdaş ve ülkemize daha çok prestij katacak bir model olacak idi. Bu modelin oluşabilmesi için de olmazsa olmaz şart standartları belirlenmiş ‑hatta belki yasalarla belirlenmiş- çerçevede kurulacak gerçek anlamda “Uzmanlık Dernekleri” nin varlığıdır.
Maalesef ülkemizde kendisine “uzmanlık derneği” diyen ancak uzmanlık derneği vasfı taşımayan çok sayıda dernek mevcuttur. Bu dernekler Uzmanlık Dernekleri Eşgüdüm Kurulu (UDEK) bünyesinde de yer alarak UDEK’in standart bir yapılanma oluşturmasına engel olmuşlardır. Maalesef, esas olarak da bu yüzden, UDEK Ulusal Otoritenin bir parçası olamamıştır.
Uzmanlık Derneği nasıl olmalıdır?
Bu soruyu kısaca şöyle açabiliriz: Uzmanlık Derneği Ulusal Otorite’nin parçası olabilecek yani uzmanlık sınavlarını (resmi sınavlar) yapabilecek, uzmanlık belgelerine imza atabilecek, uzman tipi ve miktarını belirleyebilecek dernektir. Bu tür bir derneğin olmazsa olmaz özelliği nedir sorusunun hepimiz için bir çırpıda cevabı bu derneğin her şeyden önce üyelerinin sadece o uzmanlık alanı mensuplarından oluşması olacaktır.
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanlık alanının “Uzmanlık Derneği” olduğunu iddia eden bir başka derneğimiz de vardır. Bu derneğimizin üyelerinin en az üçte biri Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanlık alanına karşı olan ve karşı olduğunu açıkça beyan eden ve hatta bu amaç için mücadele eden bir başka uzmanlık alanı mensubu olan üyelerden oluşmaktadır. Bir uzmanlık derneğinde iki tip uzman, başka bir deyişle bir ipte iki cambaz oynamaya çalışmaktadır. Bırakın başka standartları bu tek özellik bile üyelerinin tamamı Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanlarından oluşan bir derneğin kurulması gereğini açıklar.
Türkiye EKMUD, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanlık alanında “Uzmanlık Derneği” vasfı taşıyan tek dernektir.
Üyelerinin bir yarısının diğer yarısının uzmanlık alanını kabul etmeyen, aleyhinde mücadele eden üyelerden oluşan bir derneğe uzmanlık derneği denilebilir mi? Bu tür bir dernek bu uzmanlık alanının çıkarlarını layığı ile savunabilir mi?
İşte 75 arkadaşımız bu sorulara “hayır” cevabı verdiği için biraraya gelerek Türkiye EKMUD’u kurmuşlardır.
Zaman bizi haklı çıkarmıştır. Türkiye EKMUD, kurulduğundan bu yana, uzmanlık alanı mensuplarımızın çıkarlarını savunabilen tek dernek olmuştur.
EKMUD’un faaliyetleri nelerdir?
Dernek tüzüğümüzde ayrıntıları ile anlatılmaktadır. Müsaade ederseniz ben bu soruya kısaca ülkemizde Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji bilim dalı ile ilgili sorunların ve çözümlerin sahibi olan, alanımız mensuplarının; gelişimine hizmet edecek, onların çalışma koşullarına katkı yapacak ve bunları daha ileriye götürecek faaliyetler olarak cevap vereyim.
Dernek bu amaçla bilimsel konularda çok disiplinli çalışma grupları oluşturdu ve rehberler ve raporlar üretti. Üyelerinin gelişimi için kurslar ve eğitim toplantıları düzenledi ve düzenlenmesine katkıda bulundu. Uluslararası ve özellikle çevre ülkelerin ilgili alanları ile işbirliği ortamları geliştiren ulusal ve uluslar arası toplantı ve bilimsel faaliyetler yapdı.
Dernek, bunların yanı sıra, özerk bir kuruluş olan Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Eğitim ve Yeterlik Kurulu “EMEK”i her yönü ile desteklemekte ve faaliyetlerini finanse etmektedir.
EMEK uzmanlarımızın ve uzman adaylarımızın eğitimi için çeşitli faaliyetleri olan bir kuruluştur. EMEK’in faaliyetlerini anlatmak bu yazıya sığmayacaktır ancak bir noktanın belirtilmesinde de yarar olduğu kanaatindeyim. EMEK ülkemizde on-line yeterlik sınavı yapmış ilk eğitim ve yeterlik kuruludur. Uzaktan eğitim konusunda da iddialı çalışmalar yapmaktadır. Bu alanlarda ülkemizde öncü olmuş ve model oluşturma çabasındadır.
Enfeksiyon hastalıkları alanının enfeksiyon uzmanları açısından en önemli sorunları nelerdir?
Uzmanlık alanımızın mensuplarını en çok üzen sorun elbette özlük hakları sorunudur. Özlük hakları sorunu salt bir gelir yetersizliği sorunu değildir. Maalesef uzmanlarımızın çalışma alanlarında Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanları ile de sorunları olmaktadır. Enfeksiyon Hastalıkları ile Klinik Mikrobiyolojinin uygulamada iki farklı uzmanlık alanı gibi algılanması, yani mikrobiyoloji laboratuvarı ile enfeksiyon hastalıkları hizmetinin kopuk olması özellikle hasta sağlığı ve hizmet kalitesi açısından çok önemli sorunlar yaratmaktadır.
Dernek olarak bu konularda girişimleriniz oluyor mu?
Uzmanlık alanı mensuplarımızın özlük hakları için çeşitli uğraşılarımız olmaktadır, ancak bunların tamamını burada saymak uygun olmaz.
Bununla beraber, bir noktanın altını çizmek isterim. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık alanı ile Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık alanlarının doğrusal bir çizgi üzerinde kademeli ve ortak öğretim vererek, kademeli ve tek tür uzman yetiştirmelerini öngören bir modeli Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık alanının önde gelen hocalarına bir platform etrafında sunarak tartışmaya açtık. Bu önerimiz kabul görür ve gerçekleşirse enfeksiyon hastalıkları ve mikrobiyoloji uygulamaları arasında yer yer rastlanan kopuklukların aşılacağını düşünüyoruz.
Uzmanlık eğitimi konusunda sorun yaşanıyor mu?
Bu alanda Tıpta Uzmanlık Kurulu bünyesinde kurulan Müfredat Kurulu EKMUD’un da katkısı ile çalışmalarına devam etmektedir. Sorunlar olduğu aşikar, ancak çoğunun aşılacağı ümidini de taşıyoruz.
EKMUD’un şu andaki yönetim kurulu üyelerinin kurumlarıyla birlikte isimlerini alabilir miyim?
Prof. Dr. Haluk Vahaboğlu (Başkan), İstanbul Medeniyet Üniversitesi; Prof. Dr. Hürrem Bodur (Başkan Yardımcısı), Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi; Prof. Dr. Hakan Leblebicioğlu (Genel Sekreter), Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi; Prof. Dr. Dilek Arman (Sayman), Gazi Üniversitesi; Prof. Dr. Özlem Kandemir (Üye), Mersin Üniversitesi; Prof. Dr. Yaşar Bayındır (Üye), İnönü Üniversitesi; Doç. Dr. Oğuz Reşat Sipahi (Üye), Ege Üniversitesi.