Dize erken müdahaleyle tam iyileşme sağlanıyor

ORTO­PE­Dİ / TEM­MUZ 2016

Spor yapar­ken, mer­di­ven çıkar­ken ya da ara­ba­dan inme esna­sın­da yan­lış bir hare­ket, ön çap­raz bağ yır­tık­la­rı­na neden ola­bi­li­yor. Top­lum­da olduk­ça sık görü­len bu orto­pe­dik sorun ile kar­şı­la­şıl­dı­ğın­da altın dönem sayı­lan ilk üç haf­ta için­de teda­vi­nin sağ­lan­ma­sı, ori­ji­nal bağın yeri­ne dikil­me­si­ne ve hız­lı iyi­leş­me­ye ola­nak sağ­lı­yor. Memo­ri­al Ata­şe­hir Has­ta­ne­si Orto­pe­di ve Trav­ma­to­lo­ji Bölümü’nden Prof. Dr. Mahir Mahi­ro­ğul­la­rı, ön çap­raz bağ yır­tık­la­rı­nın teda­vi­si hak­kın­da bil­gi verdi.

RUTİN BİR HARE­KET­TE BİLE OLABİLİR

Diz ekle­min­de­ki 4 ana bağ­dan biri olan ön çap­raz bağ, ani hare­ket­ler son­ra­sın­da, spor­da ya da mer­di­ven­den veya ara­ba­dan inme gibi rutin hare­ket­ler sıra­sın­da da zarar göre­bi­lir. Yır­tıl­ma son­ra­sın­da yürü­me, koş­ma, otur­ma, kalk­ma gibi basit hare­ket­ler­de bile zor­lan­ma, ağrı his­se­dil­mek­te­dir. Yapı­lan hare­ket son­ra­sın­da diz­den kop­ma sesi­nin gel­me­si, ani şiş­me ve şid­det­li ağrı­nın olma­sı, diz­de güven­siz­lik ve boşal­ma his­si­nin var­lı­ğı ön çap­raz bağın yır­tıl­dı­ğı­na işa­ret ede­bi­lir. Bu durum­da bek­le­me­den heki­me müra­ca­at edil­me­si gerekir. 

İLK MÜDA­HA­LE BUZLA

Gün­lük egzer­siz­le­rin bilinç­li bir şekil­de yapıl­ma­sı ve kişi­nin vücu­du­nun sınır­la­rı­nı bil­me­si ön çap­raz bağ kop­ma­sı gibi yara­lan­ma­la­rın önlen­me­sin­de çok önem­li­dir. Ön çap­raz bağ yara­lan­ma­la­rın­da bağ zede­le­ne­bi­lir, tama­mı veya bir kıs­mı da kopa­bi­lir. Yara­lan­ma son­ra­sı müm­kün oldu­ğun­ca baca­ğın üze­ri­ne basıl­ma­ma­lı­dır. Baca­ğın düz tutul­ma­sı sağ­lan­ma­lı ve dize buz konul­ma­lı­dır. Son­ra­sın­da en kısa süre­de bir orto­pe­di uzma­nı­na baş­vu­rul­ma­sı gerekir.

ARTIK KOPAN BAĞ DİKİLEBİLİYOR

Ön çap­raz bağ yır­tıl­ma­la­rın­da ilk 3 haf­ta altın dönem­dir. Bu süre için­de dok­to­ra baş­vu­rul­muş­sa kopan ori­ji­nal bağ özel bir tek­nik ile yeri­ne diki­le­bil­mek­te­dir. Ön çap­raz bağ ope­ras­yon­la­rın­da genel­lik­le kopan bağın yeri­ne yine vücut­tan alı­nan bir bağ konul­mak­ta­dır. Ancak son dönem­de geliş­ti­ri­len yeni bir tek­nik­le kopan ori­ji­nal bağ yeri­ne diki­le­bil­mek­te­dir. Bu bağın yeri­ne dikil­me­si, kişi­nin iş ve sos­yal akti­vi­te­le­ri­ne, spor haya­tı­na daha erken dön­me­si­ne ola­nak sağlamaktadır.

İLER­İDE MENİ­SK­ÜS, KİR­EÇL­ENME OLABİLİR

Bağ tam ola­rak yır­tıl­mış­sa ve has­ta ilk 3 haf­ta için­de­ki dönem­de dok­to­ra baş­vur­muş­sa şika­yet­le­re göre teda­vi pla­nı çizil­mek­te­dir. Teda­vi plan­la­nır­ken yaş, akti­vi­te sevi­ye­si ve mev­cut şika­yet­ler değer­len­di­ri­lir. Diz­de kay­ma, boşal­ma gibi şika­yet­ler var­sa ame­li­yat kesin­lik­le öne­ril­mek­te­dir. Genç has­ta­lar­da da ön çap­raz bağ cer­ra­hi­si öne­ril­mek­te­dir. Çün­kü cer­ra­hi teda­vi­nin yapıl­ma­ma­sı, ile­ri­de menis­küs yır­tık­la­rı­na yol aça­bi­le­ce­ği gibi erken kireç­len­me­ye de sebep olabilmektedir. 

SEN­TE­TİK BAĞ­LAR DA VAR

Ori­ji­nal bağın yeri­ne dikil­me­si uygun olma­yan has­ta­lar­da bağın yeri­ne vücu­dun deği­şik böl­ge­le­rin­den alı­nan ten­don­lar kul­la­nıl­mak­ta­dır. Kadav­ra­dan alı­nan ya da sen­te­tik bağ­lar da kul­la­nı­la­bil­mek­te­dir. Ancak ilk ter­cih­ler her zaman has­ta­nın ken­di­sin­den alı­nan kiriş­ler olma­lı­dır. Bu bağ­lar dizin önün­de veya uylu­ğun iç yan tara­fın­da bulu­nan kirişlerdir. 

BAĞ GER­Gİ­NL­İĞİ DOĞ­RU AYARLANMALI

Cer­ra­hi­de ana tema art­ros­ko­pi ile bir­lik­te uyluk ve kaval kemik­le­ri­ne tünel­ler açmak ve baş­ka yer­den alı­nan kiri­şi bu tünel­le­re yer­leş­tir­mek­tir. En önem­li nok­ta ise, tünel yer­le­ri­nin ve bağ ger­gin­li­ği­nin iyi bir şekil­de ayar­lan­ma­sı­dır. Bağ ger­gin­li­ği­nin doğ­ru ayar­la­ma­sı bağın uzun ömür­lü olma­sı­nı sağ­la­mak­ta­dır. Bu den­ge­yi sağ­la­mak, cer­ra­hi­de önem­li bir tec­rü­be gerek­ti­rir. Bu ope­ras­yon sıra­sın­da var­sa menis­küs yır­tık­la­rı, kıkır­dak hasar­la­rı da teda­vi edilebilir. 

SON AŞA­MA FİZ­İK TEDAVİ

Cer­ra­hi son­ra­sı uygun bir fizik teda­vi reha­bi­li­tas­yon prog­ra­mıy­la yak­la­şık 6 haf­ta son­ra tam ser­best­lik sağ­lan­mak­ta­dır. Ope­ras­yon son­ra­sı ilk 3 haf­ta kont­rol­lü bir şekil­de değ­nek­ler­le yere bas­ma, 6 haf­ta son­ra­sın­da tam ser­best­lik sağ­la­nır. 2–3 ay son­ra has­ta koşa­bi­lir, 5–6 ay son­ra ise tam aktif spor yap­ma­ya baş­la­ya­bi­lir. Bu prog­ram kişi­nin bek­len­ti ve akti­vi­te­le­ri­ne ya da pro­fes­yo­nel spor­cu olma­sı­na göre şekillendirilebilmektedir.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts