Çocuk romatizmaları erken tanıya muhtaç

ROMA­TO­LO­Jİ / NİS­AN 2016

Çocuk­lar­da görü­len roma­to­lo­jik has­ta­lık­lar hak­kın­da bil­gi veren İ. Ü. Cer­rah­pa­şa Tıp Fakül­te­si Çocuk Sağ­lı­ğı ve Has­ta­lık­la­rı Ana­bi­lim Dalı Çocuk Roma­to­lo­ji Uzma­nı Prof. Dr. Özgür Kasap­ço­pur, çocuk­lar­da hare­ket yete­ne­ğiy­le bir­lik­te diğer tüm vücut sis­te­mi­ni de etki­le­yen bu tür has­ta­lık­la­rın dik­kat­li ve sürek­li teda­vi edil­mez­se kalı­cı ve sakat bıra­kı­cı eklem deği­şik­lik­le­ri­ne yol aça­bi­le­ce­ği­ni, erken tanı­nın büyük önem taşı­dı­ğı­nı vurguladı.

Çocuk­luk çağın­da bili­nen bir­çok ana has­ta­lı­ğın yanı sıra tam ola­rak bilin­me­yen has­ta­lık­la­rın da orta­ya çıka­bil­di­ği­ne ve bu has­ta­lık­la­rın tümü­nün ​“nadir” ya da ​“yetim” has­ta­lık­lar ola­rak tanım­lan­dı­ğı­na dik­kat çeken Prof. Dr. Özgür Kasap­ço­pur, nadir has­ta­lık­la­rın çoğun­lu­ğu­nun da çocuk roma­to­lo­ji bilim dalı­nın ilgi ala­nı­nı oluş­tur­du­ğu­nu belirt­ti. Çocuk­luk çağı­nın (0−16 yaş) en çok kar­şı­la­şı­lan roma­to­lo­jik has­ta­lı­ğı olan Jüve­nil İdio­pat­ik Artrit’in alt gru­bu olan Sis­te­mik Jüve­nil İdio­pat­ik Art­rit (SJIA) has­ta­lı­ğı hak­kın­da detay­lı bil­gi pay­la­şan Prof. Dr. Kasap­ço­pur ayrı­ca Aile­vi Akde­niz Ate­şi (FMF) ve Kri­yo­pi­rin İlişk­ili Peri­yo­dik Send­rom (CAPS) has­ta­lık­la­rı­na da değin­di. Prof. Dr. Kasap­ço­pur şu bil­gi­le­ri paylaştı:

ÇOCUK­TA ROMA­Tİ­ZMA OLUR

Çocuk­lar­da hare­ket sis­te­mi­ni etki­le­yen roma­tiz­mal has­ta­lık­lar çocuk­la­rın tümün­de hare­ket yete­ne­ği ile bir­lik­te diğer vücut sis­tem­le­ri­ni de etki­ler. Çocuk­lar­da roma­tiz­ma her yaş­ta görü­le­bi­lir. Bu tür has­ta­lık­lar dik­kat­li ve sürek­li teda­vi edil­mez ise kalı­cı ve sakat­lık bıra­kı­cı eklem deği­şik­lik­le­ri­ne yol açabilir. 

Çocuk­luk çağı­nın en çok kar­şı­la­şı­lan roma­to­lo­jik has­ta­lı­ğı Jüve­nil İdio­pat­ik Art­rit (JİA)’dır. JİA’nın en ağır şek­li olan Sis­te­mik Jüve­nil İdio­pat­ik Art­rit (SJİA) çocuk­la­rın orta­la­ma ola­rak yüz­bin­de 15’inde görü­lür ve kont­rol altı­na alı­na­ma­yan ateş ve cid­di eklem tutu­lum­la­rı ile orta­ya çıkar. Bu has­ta­lık tipin­de vücut­ta­ki tüm organ­lar­da etki­len­me ve fonk­si­yon bozuk­lu­ğu görü­le­bi­lir. Has­ta­lı­ğa kara­ci­ğer-dalak büyü­me­si ve kalp zarın­da sıvı top­lan­ma­sı da eşlik ede­bi­lir. Has­ta çocuk­ta bu duru­ma yol açan kont­rol­süz ola­rak orta­ya çıkan ilti­hap duru­mu­dur. Bu ilti­ha­ba enfek­si­yon dışı neden­ler yol açar. Has­ta­lık zama­nın­da kont­rol altı­na alı­na­maz­sa olu­şa­bi­lecek mak­ro­faj akti­vas­yon send­ro­mu adı veri­len durum nede­ni ile ölü­me yol açabilir.

TEDA­Vİ­Sİ MÜMKÜN

SJİA çocuk­ta zama­nın­da tanı­lan­dı­rı­lır ve iyi bir çocuk roma­to­lo­ji mer­ke­zin­de has­ta kont­rol altı­na alı­nır ise teda­vi­si müm­kün olan bir has­ta­lık­tır. Has­ta­lı­ğın teda­vi­sin­de önce­lik­le kor­ti­zon ve uzun etki­li ilaç­lar adı­nı ver­di­ği­miz ilaç­lar kul­la­nı­lır. Bu grup ilaç­lar has­ta­la­rın %40’ında has­ta­lık bul­gu­la­rı­nı kont­rol altı­na ala­bi­lir. Kalan %60’lık grup has­ta­da ise has­ta­lı­ğın gidi­şi­ni son 10 yıl­lık dönem­de etkin ola­rak değiş­ti­ren biyo­lo­jik ilaç­lar adı­nı ver­di­ği­miz ilaç­lar kul­la­nı­lır. Son on yıl­lık döne­min önce­sin­de çocuk­lar­da bu ilaç­lar kul­la­nıl­ma­dan cid­di eklem hasar­la­rı olu­şur­ken bugün için artık bu grup ilaç­la­rın kul­la­nı­mı ile hasar­la­rın olu­şu­mu tama­mı ile önlen­miş­tir. Teda­vi­de kul­la­nı­lan biyo­lo­jik ilaç­lar ile has­ta­lı­ğın kalı­cı hasar yap­ma­sı­nın da önü­ne geçil­mek­te­dir. Tüm dün­ya­da gün­cel teda­vi­de kul­la­nı­lan biyo­lo­jik ilaç­la­rın tümü ülke­miz­de de bulun­mak­ta­dır. Has­ta­la­rın bel­li ilaç kul­la­nım aşa­ma­la­rı­nı ve bazı onay pro­se­dür­le­ri­ni geç­tik­ten son­ra bu ilaç­la­ra ulaş­ma­la­rı müm­kün ola­bil­mek­te­dir. Cana­ki­nu­mab, eta­ner­cept, aba­ta­cept, toci­li­zu­mab son yıl­lar­da bu has­ta­lı­ğın teda­vi­sin­de etkin ola­rak kul­lan­dı­ğı­mız ajanlar. 

FMF’DE İLAÇ DÜZEN­Lİ KULLANILMALI

Çocuk­lar­da görü­len bir diğer önem­li roma­to­lo­jik has­ta­lık ise yine­le­yen ateş ve karın ağrı­sı atak­la­rı ile orta­ya çıkan Aile­sel Akde­niz Ateşi’dir (FMF). Has­ta­lı­ğın teda­vi­si ilaç­la müm­kün­dür. Eğer ilaç düzen­li kul­la­nıl­maz ise isten­me­yen ve arzu­lan­ma­yan yan etki­ler olu­şa­bi­lir. FMF’in ülke­miz­de görül­me sık­lı­ğı yak­la­şık ola­rak bin­de 1’dir.

Yine­le­yen ate­şe eşlik eden dökün­tü­le­rin yer aldı­ğı önem­li bir baş­ka bir has­ta­lık da ​“kri­yo­pi­rin iliş­ki­li peri­yo­dik send­rom” anla­mı­na gelen CAPS has­ta­lı­ğı­dır. Bu has­ta­lık nüfu­sun mil­yon­da 1 ya da 2’sinde görü­lür. Anne ve baba­dan kalı­tım­sal yol­la geçen has­ta­lık ile­ri evre­de duy­ma kay­bı, kro­nik menen­jit ve hasar bıra­kan eklem ilti­ha­bı gibi sorun­la­ra yol aça­bi­lir. Çok nadir görül­dü­ğün­den ve belir­ti­le­ri baş­ka has­ta­lık­la­ra ben­ze­di­ğin­den tanı­sı geç konu­la­bi­lir. Ancak zama­nın­da tanı konul­du­ğun­da yine teda­vi­si mümkündür.

FAR­KIN­DA­LIK ARTIRILMALI

Nadir has­ta­lık­lar top­lum­da olduk­ça sey­rek ola­rak görü­len, bu neden­le de iyi tanın­ma­yan has­ta­lık­lar­dır. Bunun sonu­cun­da tanı­da gecik­me ve hata­lı teda­vi gibi sorun­lar­la sık­lık­la karşılaşılır.

Genel ola­rak ​“oto­inf­la­ma­tu­ar has­ta­lık­lar” ola­rak da adlan­dı­rı­lan bu grup has­ta­lık­lar, zama­nın­da tanı konur ve müm­kün olan teda­vi­le­ri ger­çek­leş­ti­ri­lir­se çocuk­lar sağ­lık­lı bir yaşam sür­dü­re­bil­me şan­sı­na kavu­şa­bi­lir. Far­kın­da­lık düze­yi­nin art­tı­rıl­ma­sı, tanı­nın erken konul­ma­sı ve etkin bir şekil­de teda­vi­ye baş­lan­ma­sı­na yol aça­rak, çocuk­lar­da olu­şa­cak sakat­lık­la­rın ve yaşam­sal teh­li­ke­le­rin önü­ne geçil­me­si kolay­la­şa­bi­le­cek­tir. Bu neden­le nadir ola­rak görü­len bu has­ta­lık­la­ra yöne­lik yapı­la­cak bilinç­len­dir­me ve bil­gi­len­dir­me çalış­ma­la­rı has­ta­lı­ğın teda­vi­sin­de büyük önem taşımaktadır.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts