Ceviz kadar büyüyen lenflere dikkat!

Koç Üni­ver­si­te­si Has­ta­ne­si  Hema­to­lo­ji Uzman Dr.  Erman Öztürk len­fo­ma­nın  lenf beze­le­rin­de büyü­me  göz­len­me­siy­le anla­şıl­ma­sı­nın  müm­kün oldu­ğu­nu söy­le­di. ​“Bir  haf­ta­dan faz­la süren 38  dere­ce­nin üstün­de­ki ateş, son altı  ayda mev­cut kilo­dan yüz­de 10  kilo kay­bı ve gece aşı­rı ter­le­me  has­ta­lı­ğın belir­ti­si ola­bi­lir” diyen  Öztürk, len­fo­ma­yı anlattı.

Len­fo­ma nedir? 
Len­fo­ma, enfek­si­yon­lar­la  müca­de­le eden ve bağı­şık­lık  sis­te­mi­nin akyu­var­lar ola­rak  isim­len­di­ri­len hüc­re­le­ri­ni  barın­dı­ran len­fa­tik sis­tem­de  görü­len kötü huy­lu bir  has­ta­lık­tır. Len­fa­tik sis­tem,  tüm vücut­ta yay­gın ola­rak  bulun­mak­ta­dır. Len­fo­ma  has­ta­lı­ğın­da akyu­var­lar  kont­rol dışı çoğa­lır­lar ve  vücu­dun deği­şik  yer­le­rin­de bulu­na­bi­lir­ler.  Gene­lik­le akyu­var­lar lenf  beze­le­rin­de top­la­na­rak, lenf  beze­le­ri­nin büyü­me­si­ne yol  açar­lar. Bu hüc­re­ler lenf beze­le­ri  dışın­da dalak, kara­ci­ğer, mide–  bağır­sak sis­te­mi vb. deği­şik  organ­lar­da da kar­şı­mı­za çıkabilir.

Kaç türü vardır?
Len­fo­ma baş­lı­ca Hodg­kin ve  Hodg­kin dışı (non-Hodg­kin)  len­fo­ma ola­rak iki çeşi­de ayrı­lır.  Bu iki ana gru­bun da altın­da  bir­den çok alt tip var­dır ve bu alt  tip­le­rin karak­ter­le­ri bir­bir­le­rin­den  çok fark­lı ola­bi­lir. Bazı len­fo­ma  çeşit­le­ri çok hız­lı ve agre­sif bir  karak­ter gös­te­rir­ken, bazı­la­rı da  yıl­lar­ca süren ses­siz ve yavaş bir  gidiş (indo­lent) ser­gi­ler­ler. Yavaş  seyir gös­te­ren len­fo­ma­lar zaman  için­de karak­ter değiş­ti­re­bi­lir,  daha hız­lı bir kli­nik izleyebilir.

Len­fo­ma­nın belir­ti­le­ri  nelerdir? 
Len­fo­ma genel ola­rak lenf  beze­le­rin­de büyü­me ile ken­di­ni gös­te­rir. Büyü­yen lenf beze­le­ri  boyun­da, kol­tuk altın­da veya  kasık­ta eli­ni­ze gele­bi­lir. Genel  ola­rak ceviz boyu­tun­da veya daha  büyük­ler­dir. Fasul­ye tane­si  boyu­tun­da lenf beze­le­ri has­ta  olma­yan insan­lar­da da ele  gele­bi­lir. Has­ta­lık­lı lenf beze­le­rin­de  genel­lik­le ağrı olmaz­ken zaman  için­de büyü­me ve çoğal­ma  karak­te­ri­ne sahip­tir­ler.   Vücu­dun için­de, deri altın­da  olma­yan ve muaye­ne ile tes­pit  edi­le­me­yen lenf beze­le­ri de  mev­cut­tur. Bu lenf beze­le­ri  mide­ye, bağır­sa­ğa ve akci­ğe­re  kom­şu olur­lar ve bulun­du­ğu  böl­ge­ye göre de şika­yet­ler  oluş­tu­ra­bi­lir­ler.  Diğer belir­ti­ler arasında;

• Ateş (Bir haf­ta­dan uzun  38°C’yi aşan)
• Kilo kay­bı (son altı ayda  %10’dan fazla)
• Gece ter­le­me­si (çama­şır veya  çar­şaf değiş­tir­me­yi gerek­ti­recek  şiddette)

görül­mek­te­dir.  Bütün bu şika­yet ve bul­gu­lar  baş­ka has­ta­lık­lar­da da görü­le­bi­lir.  Bu şika­yet­le­ri olan has­ta­la­ra  uzma­na baş­vur­ma­la­rı önerilir.

Tanı nasıl konur? 
Kan tah­li­li veya görün­tü­le­me  yön­tem­le­ri ile len­fo­ma tanı­sı  koyu­la­maz, fakat has­ta­lı­ğın  karak­te­ri hak­kın­da detay­lı bil­gi  verir­ler. Len­fo­ma tanı­sı esas ola­rak  has­ta­lık­lı doku­nun çıkar­tıl­ma­sı ve  pato­lo­jik ola­rak ince­len­me­si ile  konur. Bu amaç­la has­ta­lar­da lenf  beze­si­nin çıkar­tıl­ma­sı, kemik ili­ği  biyop­si­si, endos­ko­pi gibi işlem­ler  de yapılabilir.

Teda­vi seçe­nek­le­ri neler­dir,  neye göre planlanır? 
Teda­vi tanı kon­duk­tan son­ra  has­ta­lık evre­si ve risk belir­le­ne­rek  plan­la­nır. Teda­vi pla­nın­da  has­ta­nın yaşı, per­for­man­sı, ek  has­ta­lık­la­rı­nın var­lı­ğı da önem­li  yer tutar. Bütün bu bil­gi­ler has­ta  öze­lin­de değer­len­di­ri­le­rek has­ta­ya  en uygun teda­vi pla­nı yapı­lır.  Has­ta­la­ra yük­sek doz teda­vi­ler  veri­le­bi­le­ce­ği gibi hiç bir teda­vi  ver­me­den uzun yıl­lar sorun­suz  takip de len­fo­ma çeşi­di­ne göre  seçe­nek­ler ara­sın­da değer­len­di­ri­lir. Teda­vi seçe­nek­le­ri arasında:

• Kemo­te­ra­pi (Bir­den çok  teda­vi alter­na­ti­fi has­ta­lı­ğa ve  has­ta­ya göre değerlendirilir)
• Rad­yo­te­ra­pi
• Kemik ili­ği nak­li (Her  has­ta­ya uygu­lan­maz sade­ce  gerek­li oldu­ğu durum­lar­da  uygulanır)

Len­fo­ma, teda­vi ala­nın­da­ki yeni  geliş­me­ler­le bir­lik­te, hede­fe yöne­lik  akıl­lı mole­kül­le­rin geliş­ti­ril­me­si ve  daha az yan etki­si olan teda­vi  alter­na­tif­le­ri­nin orta­ya çık­ma­sı ile  daha iyi yöne­ti­le­bi­lir ve teda­vi  edi­le­bi­lir bir has­ta­lık hali­ne  geli­miş­tir.   Len­fo­ma­nın bazı tip­le­rin­de  tama­men iyi­leş­me sağ­lan­ma­sı ve  has­ta­lık­tan tama­men kur­tul­ma  rutin bir teda­vi hede­fi olmuştur.

Teda­vi­nin yanı sıra nele­re  dik­kat edilmeli? 
Teda­vi sıra­sın­da has­ta­lar gerek  has­ta­lık, gerek teda­vi etki­le­ri  nede­niy­le enfek­si­yon­la­ra açık hale  gele­bi­lir­ler. Bu neden­le teda­vi­de  uygu­la­nan ilaç­la­rın özel­lik­le­ri­ne  göre has­ta­la­ra önle­yi­ci anti­bi­yo­tik  teda­vi­le­ri veri­le­bi­lir. Yemek­ler  konu­sun­da hij­ye­ne dik­kat  edil­me­si, çiğ seb­ze-mey­ve  tüke­til­me­me­si öne­ri­le­bi­lir. Bu  dönem­de kapa­lı, kala­ba­lık, hava­sız  ortam­lar­dan uzak dur­mak,  insan­lar­la yakın temas­tan (el  sıkış­mak, sarıl­mak, öpüş­mek vb)  kaçın­mak öne­ri­lir.  Len­fo­ma teda­vi­si devam etti­ği  süre­ce ara değer­len­dir­me­ler  yapı­lır. Bu amaç­la tomog­ra­fi veya  PET/BT ile görün­tü­le­me­ler yapı­lır.  Yanıt dere­ce­le­ri­ne göre teda­vi­ye  aynı şekil­de devam edi­lir veya  teda­vi deği­şik­li­ği­ne gidilebilir.

Teda­vi son­ra­sın­da kont­rol  plan­la­ma­sı nasıldır? 
Teda­vi son­ra­sın­da genel­lik­le üç  ayda bir olmak üze­re düzen­li  takip­le­re devam edi­lir. İlk iki-üç yıl  yakın taki­bin gerek­ti­ği dönem­dir.  Has­ta­la­rın kont­rol­ler­de muaye­ne  ek ola­rak has­ta­lı­ğın gidi­şa­tı­na  göre kan tah­lil­le­ri ve gerek­li­lik  olma­sı duru­mun­da tomog­ra­fi veya  diğer görün­tü­le­me yön­tem­le­ri  kul­la­nı­la­bi­lir.  Unu­tul­ma­ma­lı­dır ki len­fo­ma  teda­vi­si olan bir has­ta­lık­tır ve  has­ta­la­rın takip süre­cin­de­ki  moti­vas­yon­la­rı, uyu­mu, nor­mal  hayat­tan kop­ma­ma­la­rı teda­vi­yi  kolay­laş­tı­ra­cak ve başa­rı­yı  arttıracaktır.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts