Bir sendrom olarak ağız kuruluğu

İMM­UN HAS­TA­LIK­LAR / EYLÜL 2016

Dış sal­gı bez­le­ri­nin, özel­lik­le göz­ya­şı ile tükü­rük bez­le­ri­nin ilti­hap­lan­ma­sıy­la olu­şan ​“oto­im­mun” has­ta­lık­lar guru­bun­da yer alan Sjög­ren send­ro­mu, özel­lik­le 30–40’lı yaş­lar­da­ki kadın­la­rı teh­dit edi­yor. Has­ta­lı­ğın geç teş­hi­si göz, sinir sis­te­mi, akci­ğer gibi baş­ka organ veya sis­tem­ler üze­rin­de hasar­la­ra neden olabiliyor. 

Sjög­ren send­ro­mu­nun top­lum ara­sın­da pek bilin­me­me­si nede­niy­le tanı­sı­nın da geç konul­du­ğu­nu söy­le­yen Medi­cal Park Bah­çe­li­ev­ler Has­ta­ne­si Roma­to­lo­ji ve İç Has­ta­lık­la­rı Uzma­nı Prof. Dr. Meh­met Soy şu bil­gi­le­ri veriyor: 

GÖZ­LER­DE KUM VAR­MIŞ GİBİ HİSSETTİRİYOR

Halk ara­sın­da ​‘ağız kuru­lu­ğu’ deyin­ce akla ilk gelen has­ta­lık diya­bet, yani şeker has­ta­lı­ğı­dır. Ayrı­ca anti­dep­re­san­lar baş­ta olmak üze­re bir­çok ilaç da ağız kuru­lu­ğu yapar. Ancak, tükü­rük bez­le­rin­de­ki ilti­hap­lan­ma­ya bağ­lı ola­rak olu­şan çok önem­li baş­ka bir has­ta­lık daha ağız kuru­lu­ğu­nun sebe­bi ola­bi­lir. Tükü­rük bezi dışın­da göz­ya­şı bez­le­ri­ni de tutan bu has­ta­lık, ​“Sjög­ren Send­ro­mu” ola­rak bili­nir. Has­ta­la­rın ana yakın­ma­sı çok su içme ve ağız­da kuru­ma ve göz­ler­de kum var­mış gibi his­se­di­len kuru­luk ve batmadır. 

SAL­GI BEZ­LE­Rİ­NDE İLT­İH­AP OLUŞUR

Bu has­ta­lık­ta, bile­me­di­ği­miz neden­ler­den dola­yı dış sal­gı bez­le­rin­de bağı­şık­lık sis­te­mi tara­fın­dan oluş­tu­ru­lan bir ilti­hap­lan­ma söz konu­su­dur. Bu ilti­hap­lan­ma sonu­cun­da baş­ta tükü­rük ve göz­ya­şı bez­le­ri olmak üze­re bir­çok dış sal­gı bezin­de zaman için­de fonk­si­yon kay­bı geli­şir. Bu has­ta­lık, tek başı­na ola­bil­di­ği gibi baş­ta roma­to­id art­rit ve Sis­te­mik Lupus (SLE) olmak üze­re diğer oto­im­mün has­ta­lık­la­ra eşlik edebilir.

KABA­KU­LAK­LA KARIŞ­TI­RIL­MA RİSKİ VAR

Bu has­ta­lar­da hedef önce­lik­le dış sal­gı bez­le­ri­dir. Tükü­rük bez­le­ri, göz­ya­şı bez­le­ri, ter bez­le­ri, geni­tal organ­lar­da­ki dış sal­gı bez­le­ri, pank­re­asın dış sal­gı bölü­mü gibi yer­ler­de geli­şen ilti­hap sonu­cu ora­da­ki bez­le­rin görev­le­rin­de aksa­ma­lar baş­lar. Önce­lik­le has­ta­da tükü­rük bezin­de ve göz­ya­şı bez­le­rin­de olu­şan yeter­siz­lik nede­ni ile tükü­rük sal­gı­sı ve göz­ya­şı sal­gı­sın­da azal­ma ve bunun sonu­cun­da ağız kuru­lu­ğu; göz­ler­de bat­ma-kuru­luk his­si olu­şur. Paro­tis deni­len kulak­la­rın önün­de yer alan büyük tükü­rük bez­le­rin­de ara­lık­lı şiş­me ve ağrı olu­şur. Bu dönem­de hekim iyi anam­nez almaz­sa kaba­ku­lak has­ta­lı­ğı ile karış­tı­rı­lır. Kaba­ku­lak genel­de çocuk­luk çağın­da geçi­ri­len bir virüs has­ta­lı­ğı­dır. Eğer eriş­kin birin­de kulak­la­rın önün­de tek­rar­la­yan kaba­ku­lak ben­ze­ri şiş­lik­ler olur­sa Sjög­ren Send­ro­mu akla gelmelidir. 

GEBE­Lİ­KTE BEBEK ÖLÜM­LE­Rİ­NE YOL AÇABİLİR! 

Sjög­ren Send­ro­mu sey­rin­de eklem­ler­de ağrı, şiş­me; deri­de çeşit­li dökün­tü­ler, akci­ğer tutu­lu­mu, böb­rek­te taş olu­şu­mu ve böb­rek­te kireç­len­me (Nef­ro­kal­si­no­zis) gibi ek sorun­lar geli­şe­bi­lir. Ayrı­ca kemik ili­ği­ni etki­le­ye­rek kan hüc­re­le­rin­de düş­me­ye (ane­mi, löko­pe­ni ve trom­bo­si­to­pe­ni­ye) de yol aça­bi­lir. Ağız kuru­lu­ğu nede­ni ile diş­ler­de erken ve tek­rar­la­yan çürü­me­ler ola­bi­lir. Göz kuru­ma­sı nede­ni ile yıl­lar için­de skle­ra deni­len gözün ön taba­ka­sın­da aşın­ma­lar ola­bi­lir. Sinir uçla­rı­nı etki­le­ye­rek nöro­pa­ti yapabilir.Gebelik olur­sa bazı olgu­lar­da anne kar­nın­da­ki bebek­te kalp sorun­la­rı­na yol aça­rak bebek ölüm­le­ri­ne neden ola­bi­lir. Bu neden­le Sjög­ren Send­ro­mu olan has­ta­la­ra özel takip­ler gereklidir. 

LENF KAN­SE­Rİ­NE YAT­KIN­LI­ĞI ARTIRIYOR

Bu has­ta­lık bir kan­ser değil­dir. Ancak, bu has­ta­lı­ğın sey­rin­de B len­fo­sit ola­rak bili­nen bazı kan hüc­re­le­rin­den köken alan lenf kan­se­ri­ne yat­kın­lık artmıştır. 

O neden­le Sjög­ren Send­ro­mu soru­nu yaşa­yan­la­rın peri­yo­dik ola­rak kan­ser tara­ma­la­rı­nı ve taki­bi­ni yap­tır­ma­la­rı gerekir. 

TÜKÜ­RÜK BEZİ BİY­OPS­İSİ GEREKEBİLİR 

Önce­lik­le doğ­ru bir anam­nez şart­tır. Ağız kuru­lu­ğu olan her has­ta bu açı­dan sor­gu­lan­ma­lı­dır. Göz kuru­lu­ğu yakın­ma­sı bas­kın olma­ya­bi­lir; mut­la­ka göz muaye­ne­si de yapıl­ma­lı­dır. Ayrı­ca bazı kan tet­kik­le­ri­ne baş­vu­ru­lur (RF, FANA anti SSA (Ro), Anti SSB (La), gibi). Gere­kir­se tükü­rük bezi biyop­si­si yapı­lır. Bu biyop­si genel­lik­le küçük bir cer­ra­hi işlem ile alt dudak­tan yapı­lır. Ayrı­ca ağız kuru­lu­ğu­nu daha objek­tif değer­len­dir­mek için tükü­rük ölçü­mü ve göz kuru­lu­ğu için Schir­mer tes­ti yapı­la­bi­lir. Bera­be­rin­de ola­bi­lecek diğer has­ta­lık­lar açı­sın­dan da tet­kik edilmelidir. 

UZUN SÜRE BİLG­İS­A­YAR BAŞIN­DA KALMAMALI

Bu has­ta­lık vücut­tan yok olmaz. Bazı ilaç­lar ile has­ta­lı­ğın yol açtı­ğı zarar­lar bas­kı­la­na­bi­lir. Has­ta­nın bulun­du­ğu orta­mın kuru olma­ma­sı­na, uzun süre­li bil­gi­sa­yar başın­da kal­ma­ma­sı­na ve toz­lu-duman­lı ortam­lar­dan kaçın­ma­sı­na dik­kat edi­lir. Diş sağ­lı­ğı için ağız hij­ye­ni­ne dik­kat edil­me­li­dir; ara­lık­lı diş heki­mi kont­ro­lü­ne gidil­me­li­dir. Bol su içil­me­li­dir. Sulu yumu­şak gıda­la­rı ter­cih etmelidirler. 

YEŞİL, KIR­MI­ZI MEY­VE SEB­ZE SEND­RO­MU BASKILAR 

Yoğurt, mayo­nez ve sos­lar­la gıda­la­rı ısla­tı­lıp yumu­şa­tı­la­bi­lir ve daha kolay yutul­ma­la­rı sağ­la­na­bi­lir. Ayrı­ca kuru gıda­lar yeri­ne sıvı gıda­lar ter­cih edi­le­bi­lir. Turun­cu, sarı, yeşil kır­mı­zı renk­li mev­ye ve seb­ze­ler anti­ok­si­dan­lar­dan zen­gin­dir ve vücut­ta­ki inf­la­mas­yo­nun bas­kı­lan­ma­sı­na yar­dım­cı ola­bi­lir­ler. Kano­la yağı ve mısır yağı omega‑6’dan zen­gin olduk­la­rın­dan inf­la­mas­yo­nu art­tı­ra­bi­lir. Yine paket­li tat­lı ürün­ler­de sık­lık­la kul­la­nı­lan mısır şuru­bu, insü­lin sal­gı­sı ara­cı­lı­ğı ile inf­la­mas­yo­nu art­tı­ra­bi­lir. Alkol ve kah­ve de ağız kuru­lu­ğu­nu art­tı­ra­bi­lir. Tat­lı­lar ve şeker­ler diş çürük­le­ri­ni hız­lan­dı­ra­bi­lir. İlaç ola­rak suni göz­ya­şı; sis­te­mik etki­le­ri için sıt­ma ila­cı ola­rak bili­nen hid­rok­sik­lo­ro­kin içe­ren ilaç­lar ve duru­ma göre fark­lı ek ilaç­lar­dan yarar­la­nı­rız. Sonuç ola­rak ağız ve göz kuru­lu­ğu­nu cid­di­ye alma­lı ve açık­la­ya­cak neden olma­dı­ğı durum­lar­da Sjög­ren Send­ro­mu açı­sın­dan da araş­tı­rıl­ma­sın­da yarar vardır. 

BU BELİ­RT­İL­E­Rİ CİDD­İYE ALIN! 

• Ağız­da şid­det­li kuruluk 

• Çiğ­ne­me, yut­ma ve konuş­ma­da güçlük 

• Göz­ler­de kuru­lu­ğa bağ­lı kıza­rık­lık, yan­ma, kaşın­tı ve ışı­ğa aşı­rı hassasiyet 

• Hal­siz­lik ve eklem ağrıları 

• Soğuk has­sa­si­ye­ti ve soğuk­ta par­mak uçla­rın­da beyaz­la­ma ve morar­ma gibi renk değişiklikleri 

• Kuru bir öksü­rük ve boğaz­da gıcık hissi 

• Tükü­rük bez­le­rin­de şiş­lik, tat alma ve kok­la­ma duyu­sun­da bozulma 

• Burun, cilt ve kadın geni­tal organ­la­rın­da kuruluk 

yonetici

See aut­ho­r­’s posts