Akne tedavisinde güncel yaklaşımlar

DER­MA­TO­LO­Jİ / OCAK 2016

Akne ile ilgi­li soru­la­rı­mı­zı Ace­de­mic Hos­pi­tal Der­ma­to­lo­ji Bölümü’nden Prof. Dr. Zey­nep Özlem Demir­çay yanıtladı.

Akne nedir?

Akne pilo­se­ba­se üni­te­nin inf­la­ma­tu­ar has­ta­lı­ğı­dır. Deri­nin en sık görü­len has­ta­lı­ğı olan akne, top­lum­da­ki birey­le­rin orta­la­ma yüz­de 80–90’nı her­han­gi bir yaş döne­min­de etki­ye­bi­lir. Hor­mon­la­rın yük­sel­di­ği ergen­lik döne­mi akne­nin en sık görül­dü­ğü dönem­dir. Ancak akne ergen­lik döne­mi­ne sınır­lı bir has­ta­lık olma­yıp bebek­lik döne­min­den eriş­kin döne­me kadar her yaş­ta görü­le­bil­mek­te­dir. Günü­müz­de 30 yaş üstü kişi­ler­de olu­şan veya devam eden akne olduk­ça sık kar­şı­la­şı­lan bir prob­lem­dir. Hor­mon­la­rın etki­siy­le aşı­rı sebum üre­ti­mi, kıl fol­li­kü­lün­de­ki anor­mal kera­ti­ni­zas­yon ve tıka­nık­lık ve flo­ra­da bulu­nan Pro­pi­oni­bac­te­ri­um Acnes adlı bak­te­ri­nin kolo­ni­zas­yo­nu ve bu fak­tör­le­rin bir­lik­te baş­la­tık­la­rı inf­la­mas­yon akne­nin etyo­pa­to­ge­niz­de­ki ana fak­tör­ler­dir. Gene­tik yat­kın­lık akne­nin olu­şu­mun­da önem­li etken­ler­den biri­dir. Yağ­lı ve tıka­yı­cı koz­me­tik­ler, poli­kis­tik over send­ro­mu, adre­nal hiperp­la­zi gibi hor­mo­nal has­ta­lık­lar, lit­yum, kor­ti­kos­te­ro­id, iyot gibi ilaç­lar akne­yi tetikleyebilir.

30’DAN SON­RA DEVAM EDİ­Y­ORSA HOR­MO­NAL TEST­LER YAPILMALI

Akne vücu­dun yüz, göğüs ve sırt gibi yağ­lı kısım­la­rı­na yer­le­şim gös­te­ren kome­don, papül, püs­tül, nodül ve kis­tik lez­yon­lar­la karak­te­ri­ze­dir. Akne kişi­nin görü­nen alan­la­rı­nı etki­le­di­ği için aynı zaman­da dep­res­yon, ank­si­ye­te bozuk­lu­ğu, sos­yal fobi gibi bir­çok psi­ko­lo­jik prob­le­me yol aça­bil­mek­te ve kişi­nin hayat kali­te­si­ni boza­bil­mek­te­dir. Bu neden­le uygun şekil­de teda­vi edil­me­si önem­li­dir. Has­ta­la­ra teda­vi öne­rir­ken has­ta­nın yaşı, akne­nin şid­de­ti, has­ta­nın akne­den ne kadar etki­len­di­ği göz önün­de bulun­du­rul­ma­lı­dır. Kadın has­ta­lar­da hor­mo­nal bozuk­luk için ipu­cu ola­bi­lecek menst­ru­as­yon düzen­siz­lik, hir­su­tism ve erkek tipi saç dökül­me­si gibi bul­gu­lar sor­gu­lan­ma­lı­dır. Çok şid­det­li akne­si olan, teda­vi­ye yanıt ver­me­yen veya 30 yaş üze­rin­de akne­si devam eden kadın has­ta­lar­da menst­ru­as­yon döne­min­de FSH, LH, ser­best tes­tes­te­ron DHEA-SO4 gibi hor­mo­nal test­le­rin araş­tı­rıl­ma­sı, over­le­rin ult­ra­so­und ile ince­len­me­si alt­ta yatan hor­mo­nal bozuk­lu­ğun ekar­te edil­me­si açı­sın­dan önemlidir.

Akne teda­vi­si nasıl yapılır?

Akne teda­vi­si­ni topi­kal ve sis­te­mik olmak üze­re iki­ye ayı­ra­bi­li­riz. Topi­kal reti­no­id­ler, ben­zoyl perok­sit, aze­le­ik asit ve topi­kal anti­bi­yo­tik­ler ve bun­la­rın fark­lı kom­bi­nas­yon­la­rı akne­nin lokal teda­vi­sin­de kul­la­nı­lan baş­lı­ca ajan­lar­dır. Topi­kal reti­no­id olan tre­ti­no­inin kome­do­li­tik ve anti­inf­la­ma­tu­ar etki­le­ri var­dır. Özel­lik­le teda­vi baş­lan­gı­cın­da kıza­rık­lık, soyul­ma gibi irri­tas­yon bul­gu­la­rı­na neden ola­bi­lir. Gün aşı­rı kul­la­nıl­ma­sı ve sürül­dük­ten 15–20 daki­ka son­ra yıkan­ma­sı irri­tas­yo­nu azal­ta­bi­lir. Ayrı­ca güneş has­sa­si­ye­ti yapa­bi­le­ce­ği için güneş­ten korun­ma­yı gerek­ti­rir. Ben­zoyl pero­sit içe­ren pre­pa­rat­la­rın anti­bak­ter­yel etkin­li­ği var­dır ve lokal anti­bi­otik­ler­de oldu­ğu gibi bu aja­na kar­şı direnç geliş­me­si söz konu­su değil­dir. Bu neden­le anti­bi­yo­tik diren­ci­ni azalt­mak için diğer oral veya topi­kal anti­bi­yo­tik­ler­le kom­bi­nas­yo­nu öne­ril­mek­te­dir. Erit­ro­mi­sin, klin­da­mi­sin, sdyum sul­fa­se­ta­mid ve tet­ra­sik­lin içe­ren topi­kal akne jel veya krem­le­ri var­dır. Bu pre­pa­rat­la­rın kul­la­nı­mı sıra­sın­da sık­lık­la orta­ya çıka­bi­len anti­bi­yo­tik diren­ci etkin­lik­le­ri­ni sınırlamaktadır.

Akne­nin sis­te­mik teda­vi­sin­de tet­ra­sik­lin, dok­si­sik­lin, erit­ro­mi­sin, azit­ro­mi­sin ve klin­da­mi­sin gibi anti­bi­yo­tik­ler kullanılmaktadır.

ANTİ­B­İY­O­TİK DİR­ENC­İN­DEN AKNE DE ETKİLENİYOR

Günü­müz­de git­tik­çe artan anti­bi­yo­tik diren­ci akne­nin sis­te­mik teda­vi­sin­de de kar­şı­la­şı­lan önem­li sorun­lar­dan biri­dir. Anti­and­ro­jen etki­si olan hor­mo­nal teda­vi­ler, özel­lik­le alt­ta yatan hor­mo­nal bozuk­lu­ğu olan veya bir doğum kont­rol yön­te­mi kul­lan­mak iste­yen kadın akne has­ta­la­rı için bir teda­vi seçe­ne­ği ola­bi­lir. Oral kont­ra­sep­tif­ler ve spi­ro­no­lak­ton bu grup­ta sayı­la­bi­lir. Şid­det­li, diğer teda­vi yön­tem­le­ri­ne direnç­li, tek­rar­la­yan, skar bıra­kan veya psi­ko­lo­jik prob­lem­le­re neden olan akne­de en etkin teda­vi seçe­ne­ği sis­te­mik isot­re­ti­no­it­tir. Bu ilaç tera­to­je­nik oldu­ğu için kadın has­ta­lar­da mut­lak doğum kont­ro­lü sağ­lan­ma­lı­dır. İlac­ın kara­ci­ğer enzim­le­ri ve kan yağ­la­rı­na ola­bi­lecek olum­suz etki­le­ri­nin labo­ra­tu­ar test­le­ri ile izlen­me­si gere­kir. Has­ta­lar orta­ya çıka­bi­lecek dep­res­yon bul­gu­la­rı açı­sın­dan uya­rıl­ma­lı, dep­res­yon eği­lim­li has­ta­lar­da bu ilaç­tan kaçı­nıl­ma­lı veya bu tür has­ta­lar psi­ko­lo­jik açı­dan çok dik­kat­le izlen­me­li­dir. Foto­di­na­mik teda­vi, kır­mı­zı, mavi ışık ve bazı lazer­le­rin inf­la­ma­tu­ar akne­de etki­le­ri araş­tı­rıl­mak­ta­dır. Akne izle­ri­nin teda­vi­sin­de ise en çok frak­si­yo­ne Er YAG, CO2 lazer ve der­ma­rol­ler yön­tem­le­ri kullanılmaktadır.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts