Akciğer kanserinde yol haritası hazır

KAN­SER / MART 2016

Akci­ğer kan­se­ri tüm dün­ya­da en sık görü­len ve kan­se­re bağ­lı ölüm neden­le­ri ara­sın­da ilk sıra­da yer alan kan­ser türü­dür. Akci­ğer kan­se­ri ülke­miz­de de en sık görü­len ve ölü­me neden olan kan­ser­ler ara­sın­da­dır. Sağ­lık Bakan­lı­ğı Kan­ser Daire Başkanlığı’nın 2012 yılı veri­le­ri­ne göre erkek­ler­de en sık; kadın­lar­da ise beşin­ci sık­lık­ta görü­len kan­ser türü­dür ve her yıl yak­la­şık 30,000 yeni akci­ğer kan­se­ri tanı­sı kon­du­ğu tah­min edil­mek­te­dir. Erkek­ler­de tüm kan­ser­le­rin %21.8’ini, kadın­lar­da ise %4.9’unu oluş­tur­mak­ta­dır. Türkiye’de akci­ğer kan­se­ri­ne bağ­lı mor­ta­li­te veri­le­ri değer­len­di­ril­di­ğin­de, kan­ser, kar­di­yo­vas­kü­ler sis­tem has­ta­lık­la­rı­nın ardın­dan en sık ikin­ci ölüm nede­ni­ni oluşturmaktadır.

Küçük hüc­re­li dışı akci­ğer kan­se­ri (KHDAK) teda­vi­si has­ta­lı­ğın evre­si­ne göre deği­şim gös­ter­mek­te­dir. Evre I ve Evre II’de ana teda­vi yön­te­mi cer­ra­hi­dir. Bu evre­de cer­ra­hi­ye uygun bulun­ma­yan has­ta­lar rad­yo­te­ra­pi ile teda­vi edil­mek­te­dir. Lokal ile­ri evre ola­rak adlan­dı­rı­lan Evre III has­ta­lık­ta ise, ana teda­vi yön­te­mi eşza­man­lı kemo­rad­yo­te­ra­pi veril­me­si­dir. Seçil­miş Evre III has­ta­lar­da teda­vi­ye cer­ra­hi ekle­ne­bi­lir. Evre IV has­ta­lık­ta ana teda­vi yön­te­mi sis­te­mik teda­vi­dir ve teda­vi seçi­mi his­to­lo­jik alt tip ve tümör­de sap­ta­nan mutas­yon­la­ra göre kişi­sel­leş­ti­ri­lir. Seçil­miş Evre IV vaka­lar­da sis­te­mik teda­vi ile bir­lik­te gerek­ti­ğin­de pal­ya­tif amaç­lı da olsa rad­yo­te­ra­pi ya da cer­ra­hi teda­vi uygulanabilir.

İNC­EL­EM­EYE YETECEK KADAR DOKU ALINMALI

İleri evre KHDAK’li has­ta­la­rın teda­vi­sin­de ise temel amaç sağ­ka­lı­mı uzat­mak ve hayat kali­te­si­ni artır­mak­tır. İleri evre KHDAK’nde baş­lan­gıç teda­vi seçe­ne­ği­ni etki­le­yen baş­lı­ca fak­tör­ler; has­ta­la­rın genel duru­mu ve per­for­man­sı, eşlik eden has­ta­lık­la­rı, has­ta­lı­ğın loka­li­zas­yo­nu, yay­gın­lı­ğı, metas­ta­za ait semp­tom­la­rın var­lı­ğı, sku­amöz veya non-sku­amöz his­to­lo­ji, hedef­le­ne­bi­lir mutas­yo­nu­nun var­lı­ğı­dır (EGFR, ALK, ROS1 vs.). ​“Kişi­ye özel teda­vi” yapı­la­bil­me­si­nin önün­de­ki en önem­li engel yeter­li kali­te­de doku örne­ği alın­ma­ma­sı­dır. Teda­vi önce­sin­de immü­no­his­to­kim­ya ve mole­kü­ler ince­le­me­le­re yetecek kadar doku alınmalıdır.

Yeni bir teda­vi moda­li­te­si olan ve immün sis­te­min tümö­re kar­şı olan tole­ran­sı­nı önle­yen İmm­üno-Onko­lo­jik Teda­vi Yak­la­şım­la­rı da umut vaad etmektedir.

Küçük hüc­re­li akci­ğer kan­se­ri genel­lik­le metas­ta­tik has­ta­lık ola­rak tanı almak­ta­dır. Çok erken evre has­ta­lık ve tanı dışın­da, KHDAK teda­vi­sin­den fark­lı ola­rak, teda­vi­de cer­ra­hi­nin yeri yok­tur. Ana teda­vi yön­te­mi Evre I‑III has­ta­lık­ta kemo­te­ra­pi ve rad­yo­te­ra­pi­dir; Evre IV’te ise sis­te­mik kemo­te­ra­pi ve gerek­ti­ğin­de radyoterapidir.

Akci­ğer kan­se­ri­nin dün­ya­da ve ülke­miz­de­ki mev­cut duru­mu­nu göz­den geçi­re­rek korun­ma, erken tanı ve etki­li teda­vi için yapı­la­bi­le­cek­le­ri belir­le­mek ama­cıy­la konuy­la ilgi­li sivil top­lum kuru­luş­la­rı­nın işbir­li­ği ile Akci­ğer Kan­se­ri Yol Hari­ta­sı hazır­lan­dı. Bu yol hari­ta­sın­da yer alan tes­pit ve öne­ri­le­rin akci­ğer kan­se­ri­ne kar­şı yürü­tü­len müca­de­le­ye bir kat­kı sağ­la­ma­sı amaçlanıyor.

ÖNE­Rİ­L­ER

Akci­ğer Kan­se­ri­nin Dün­ya­da ve Türkiye’deki Durumu

1. Türkiye’de böl­ge­sel yapıl­mış çalış­ma­la­ra ek ola­rak, Tür­ki­ye gene­li­ni kap­sa­ya­cak geniş ölçek­li mole­kü­ler epi­de­mi­yo­lo­jik çalış­ma­la­rın yapılması.

2. Akci­ğer kan­se­ri­nin sos­yal yükü ve has­ta­ya bakan­la­rın (care­gi­ver) sos­yal yükü ile ilgi­li çalış­ma­lar plan­lan­ma­lı ve bu konu­da­ki mali­yet­le­rin hesap­la­na­rak yayınlanması.

3. Akci­ğer kan­se­ri ve alt tip­le­ri­ne iliş­kin SGK has­ta­lık ve mali­yet rakam­la­rı­nın, aka­de­mik çalış­ma­lar için kul­la­nı­ma açılması.

Akci­ğer Kan­se­ri Eti­yo­lo­ji­si ve Risk Faktörleri

4. Tütün ve tütün ürün­le­ri ile müca­de­le yıl­lar içe­ri­sin­de etki­si­ni gös­ter­me­ye baş­la­mış­tır. Tütün ve tütün ürün­le­ri ile müca­de­le­nin devam etti­ril­me­si, top­lum ve sağ­lık çalı­şan­la­rı­nın far­kın­da­lı­ğı­nın artırılması.

5. Tütün ve tütün ürün­le­ri ile müca­de­le psi­ko­lo­jik danış­man­lık hiz­me­ti ile de desteklenmesi.

6. Etki­li ve top­lum­da dav­ra­nış deği­şik­li­ği sağ­la­ya­cak kamu spot­la­rı­nın kul­la­nı­mı­na devam edilmesi.

Akci­ğer Kan­se­ri için Tara­ma Programları

7. Türkiye’de Akci­ğer kan­se­ri konu­sun­da yük­sek risk gru­bu­nun tanımlanması,

8. Yük­sek risk gru­bu için tara­ma prog­ra­mı baş­la­tıl­ma­sı konu­sun­da ilgi­li uzman­lık der­nek­le­ri ve kamu kurum­la­rı ara­sın­da muta­ba­kat sağlanması.

Akci­ğer Kan­se­rin­de Tanı

9. Mul­ti­di­sip­li­ner yak­la­şı­mın öne­mi­nin ilgi­li bütün kong­re, çalış­tay ve top­lan­tı­lar­da ifa­de edilmesi.

10. Mul­ti­di­sip­li­ner yak­la­şı­mın ülke gene­li­ne yay­gın­laş­tı­rıl­ma­sı için ilgi­li uzman­lık der­nek­le­ri ve Sağ­lık Bakan­lı­ğı ara­sın­da muta­ba­kat sağlanması.

11. Tanı araç­la­rı­nın ülke gene­lin­de daha homo­jen ola­rak mev­cu­di­ye­ti­nin ve kul­la­nı­mı­nın sağ­lan­ma­sı konu­sun­da ilgi­li uzman­lık der­nek­le­rin­ce kamu kurum­la­rı­na müra­cat­lar yapılması.

Akci­ğer Kan­se­rin­de Teda­vi Yaklaşımları

12. Ülke­miz­de de Akci­ğer kan­se­ri teda­vi­sin­de ulus­la­ra­ra­sı kıla­vuz­la­ra uyu­mun sağlanması.

13. Dün­ya­da ruh­sat­lı yeni teda­vi seçe­nek­le­ri­nin has­ta­la­rı­mız kul­la­nı­mı­na daha hız­lı sürü­le­bil­me­si için SGK ve Sağ­lık Bakan­lı­ğı tara­fın­dan erken eri­şi­min sağlanması.

14. Teda­vi önce­sin­de immü­no­his­to­kim­ya ve mole­kü­ler ana­liz­le­re yetecek kadar doku alın­ma­sı­nın sağlanması.

15. Teda­vi­nin son döne­min­de hem has­ta­lar hem de has­ta yakın­la­rı­nın yaşam kali­te­sin­de artış sağ­lan­ma­sı için Pal­ya­tif bakım birim­le­ri­nin yaygınlaştırılması.

Akci­ğer Kan­se­rin­den Korun­ma Ama­cıy­la Far­kın­da­lı­ğın Artırılması

16. Akci­ğer Kan­se­ri İşb­irl­iği Plat­for­mu, ben­ze­ri plat­form­lar ve ilgi­li uzman­lık der­nek­le­rin­ce tüm pay­daş­la­ra yöne­lik Far­kın­da­lık Kam­pan­ya­la­rı­nın uygulanması.

17. Özel­lik­le sağ­lık per­so­ne­li ve birin­ci basa­mak sağ­lık hiz­me­ti uygu­la­yı­cı­la­rı­na yöne­lik Far­kın­da­lık Çalış­ma­la­rı yapıl­ma­sı, bu basa­ma­ğın eği­ti­ci mater­yal­ler ile desteklenmesi.

18. Göğüs has­ta­lık­la­rı uzman­la­rı ve onko­log­la­rın dışın­da diğer branş hekim­le­ri­nin de konu­ya ilgi­si­nin artırılması.

Kli­nik Çalış­ma­lar ve İlaca Erken Eri­şim Programları

19. Tür­ki­ye İlaç ve Tıb­bi Cihaz Kurumu’nun kat­kı­la­rı ile onko­lo­jik alan­da özel­lik­le akci­ğer kan­se­ri ala­nın­da yeni ilaç­la­rın erken eri­şim prog­ram­la­rı­na dahil olma­sı saye­sin­de has­ta­lar yeni teda­vi­le­re daha erken dönem­de eri­şe­bi­lecek ayrı­ca hekim­le­rin ilaç­la­rı erken dönem­de kul­lan­ma­la­rı­na ola­nak sağlanabilecektir.

20. Akci­ğer kan­se­ri ile ilgi­li yapı­lan kli­nik çalış­ma­la­rın onay süreç­le­ri­nin, hem etik kurul hem de Tür­ki­ye İlaç ve Tıb­bi Cihaz Kuru­mu düze­yin­de önceliklendirilmesi.

yonetici

See aut­ho­r­’s posts