DEMANS / MAYIS 2016
Bunama, bellek ve dil yetileri, soyut düşünme, yargılama gibi zihinsel işlevlerde görülen edinilmiş, süreğen bir yetersizlik durumudur. İnsan ömrü uzadıkça bunama (Demans) sıklığı artmaktadır. 60 yaş üstünde en önde gelen yeti yitimi nedenidir. 65 yaşında risk %5 iken, her 5 yılda risk ikiye katlanmaktadır, 85 yaş üzerinde %40–50’ye ulaşmaktadır.
Bunamanın en yaygın nedeni olan Alzheimer hastalığı yaşlılarda unutkanlığın önemli sebeplerinden biri olduğuna dikkat çeken Medicana Çamlıca Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Ayşegül Demirel konu hakkına bilgi verdi:
“Alzheimer tüm demanslı hastaların %50–75’ini oluşturur. Uzak hafızanın (geçmişte yaşanan olaylarla ilgili hafıza) korunduğu, yakın zamanla ilgili hafıza süreçlerinin bozulduğu bu hastalıkta yeni bilgilerin öğrenilmesinde ve kaydedilmesinde zorluk vardır. Örneğin hasta 30 yıl önceki bir anısını kolaylıkla anlatabilirken, bir gün önce kahvaltıda ne yediğini unutabilir. Eşyalarını koyduğu yeri bulamayabilir, bildik insanların ismini hatırlayamadığı gibi zamanla insan yüzlerini de tanımayabilir.
Demans’ın Belirtileri:
Demansın ileri dönemlerinde giyinip soyunma, yemek yeme gibi günlük aktivitelerini yerine getirmekte zorlanabilir. Demans hastalarında belli dönemlerde huzursuzluk, agresif davranışlar, inatçılık ve şüphe gibi davranışsal ve psikotik belirtiler de görülebilir. İleri evrelerde hasta yakınlarını tanıyamaz, konuşması azalır ve bozulur. Demansın son evresinde oral alımı bozulan hasta yatağa bağımlı hale gelir.
Unutkanlığın bir diğer sebebi yaşlılık depresyonudur.
Yaşlıda depresyon genç ve erişkinlerden farklı görünümdedir. Yaşlıların çoğunluğu depresyon belirtilerini inkar eder. Yaşlılarda başağrısı, mide bulantısı, midede yanma, şişkinlik, yaygın vücut ağrısı gibi temelde ruhsal kaynaklı bedensel belirtiler sıktır. Yaşlı hastanın konsantrasyonu azalmıştır, ilgi ve isteği kaybolmuştur, yorgundur, kaygılı ya da huzursuz olabilir. Yaşlılarda gençlerden farklı olarak ağır unutkanlık görülebilir, yaşlı depresif hasta bunama benzeri belirtiler ile karşımıza çıkabilir. Unutkanlığı olan yaşlı depresif hastanın klinik durumu demans ile karıştırılabilir. Pseudodementia (Yalancı bunama) denilen bu tablo hastaya uygun tedavinin düzenlenmesi ile zaman içerisinde geriler.
Demans’ın Nedenleri:
Unutkanlık gibi bilişsel kayıplar ileri yaşa bağlı da ortaya çıkabilmektedir. Yaşa bağlı bilişsel yıkım denilen bu durum, ileri yaşın beyinde neden olduğu sinir hücresi harabiyeti sonucu ortaya çıkan selim bir durumdur, bunama değildir.
Hipotiroidizm gibi tiroid fonksiyon bozuklukları, kansızlık, vitamin B12 ve folik asit eksiklikleri ile bazı diğer tıbbi durumlar da yaşlılarda unutkanlığın nedenlerindendir.
Sonuç olarak yaşlılarda görülen unutkanlık şikayetinin ciddiye alınması gerekir. Unutkanlığın altında yatan tibbi nedenlerin ortaya çıkarılması için hasta yakınları ile sıkı işbirliği gerekir. Titiz değerlendirmeler sonucu saptanan unutkanlığın nedenine yönelik önlemler alınmalıdır.”
